Bolalar oʻlimi: Markaziy Osiyoda qaysi davlat yetakchilik qilmoqda?

Turkmaniston bir yoshgacha boʻlgan goʻdaklar oʻlimi boʻyicha Markaziy Osiyoda eng yuqori koʻrsatkichga ega davlat sifatida qayd etildi. 2024 yil yakunlariga koʻra, dunyo boʻyicha har 1000 tirik tugʻilgan chaqaloqdan oʻrtacha 28,3 nafari bir yoshiga yetmay vafot etgan.

Jahon

14.11.2025, 15:34

Ulashish:

Bu har mingta chaqaloqdan qariyb oʻttiz nafari hayotining birinchi yilida hayotdan koʻz yumishi mumkinligini anglatadi. Biroq mamlakatlar oʻrtasidagi farq juda katta: rivojlangan davlatlarda bu koʻrsatkich 2 nafardan kam, qashshoq mamlakatlarda esa 80–100 nafargacha yetadi.

Eng past koʻrsatkichlar qaysi davlatlarda?

Sloveniya va Singapur goʻdaklar oʻlimi boʻyicha dunyoda eng past koʻrsatkichga ega — har 1000 tugʻilgan chaqaloqdan 1,5 nafar. Keyingi oʻrinlarda:

  • Islandiya — 1,6
  • Monako — 1,7
  • Norvegiya — 1,8
  • Yaponiya — 1,9

Yuqori tibbiy standartlar, sifatli shtatdan oldingi xizmat va yuqori turmush darajasi bu mamlakatlarda koʻrsatkichlarni past saqlashga asosiy omil boʻlmoqda.

Eng yuqori koʻrsatkichlar

Afgʻoniston, Somali va Markaziy Afrika Respublikasi kabi mamlakatlarda har 1000 tirik tugʻilgan chaqaloqdan 80–100 nafardan ortiqi vafot etadi. Bu holat tibbiy xizmat yetarli emasligi, sanitariya muammolari va oziq-ovqat xavfsizligidagi jiddiy kamchiliklarni koʻrsatadi.

Belarus esa 2,1 koʻrsatkich bilan goʻdaklar oʻlimi past boʻlgan davlatlar orasida oʻnintalikka kirgan. Rossiya 6,5 koʻrsatkich bilan 66-oʻrinda turibdi.

Markaziy Osiyo davlatlaridagi vaziyat

Markaziy Osiyoda goʻdaklar oʻlimi boʻyicha eng past koʻrsatkich Qozogʻistonda qayd etilgan:

  • Qozogʻiston — 8,0 (82-oʻrin)
  • Oʻzbekiston — 18,2 (143-oʻrin)
  • Tojikiston — 21,7 (155-oʻrin)
  • Qirgʻiziston — 24,5 (167-oʻrin)
  • Turkmaniston — 35,9 (197-oʻrin)

Turkmaniston mintaqada bir yoshgacha bolalar oʻlimi eng yuqori boʻlgan davlat sifatida qayd etildi.

Gender boʻyicha farqlar

Markaziy Osiyoda, dunyoning koʻplab mamlakatlaridagi kabi, oʻgʻil bolalar oʻrtasida goʻdaklar oʻlimi yuqoriroq. Bu erta tugʻilish, immun tizimi rivojlanishi va nafas olishga oid asoratlar bilan bogʻliq biologik omillar bilan tushuntiriladi.

Ayrim davlatlarda gender farqi nafaqat biologik, balki ijtimoiy omillar — tibbiy xizmatdan foydalanish imkoniyati, onalar salomatligi, oziqlanish darajasi bilan ham bogʻliq.

Jahon

14.11.2025, 15:34

Ulashish:

So‘nggi yangiliklar

Qand kasalligiga chalinmaslik uchun piyoda yuring (14 noyabr – Butunjahon diabetga qarshi kurash kuni)

Piyoda yurish — eng oddiy, arzon va barchaga mos jismoniy faollik turi. Lekin uning eng muhim tomoni shundaki, u 2-tur qand kasalligi xavfini keskin kamaytiradi. Kuniga 30 daqiqa piyoda yurishning oʻzi qon shakarini barqarorlashtirib, organizmni nafaqat diabet, balki boshqa koʻplab boshqa kasalliklardan ham muhofaza qiladi.

Oʻzbekiston

14.11.2025, 15:53

Rossiyada Oʻzbekiston haydovchilik guvohnomalari bekor qilinishi mumkin

Rossiyada xorijiy haydovchilik guvohnomalariga oid yangi cheklovlar joriy etilishi kutilmoqda.  Rossiya faqat rus tili rasmiy maqomga ega boʻlgan davlatlarda berilgan haydovchilik guvohnomalarini tan oladi. Yaʼni rus tili ushbu mamlakatda asosiy, ikkinchi yoki uchinchi davlat tili sifatida eʼtirof etilgan boʻlishi shart. 

Oʻzbekiston

14.11.2025, 14:35

Toshkentda Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining yettinchi Maslahat uchrashuvi boʻlib oʻtadi

15–16 noyabr kunlari Toshkent shahrida Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev raisligida Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining yettinchi Maslahat uchrashuvi oʻtkaziladi.

Oʻzbekiston

14.11.2025, 11:10

Sirdaryo tumani soliq rahbarining haqoratli murojaati tarqaldi

Ijtimoiy tarmoqlarda Sirdaryo viloyatining Sirdaryo tuman davlat soliq inspeksiyasi rahbari ekani aytilayotgan mansabdor xodimlariga qoʻpol tarzda baqirib, ularni haqorat qilayotgan video tarqaldi. Unda rahbar oʻz xodimlariga nisbatan keskin, odobsiz va haqoratli soʻzlarni qoʻllagani aks etgan.

Oʻzbekiston

14.11.2025, 09:39

Meksika prezidenti zoʻravonlikdan himoyasiz qoldi

2025 yil 4 noyabr kuni Meksika poytaxti Mexiko markazida boʻlib oʻtgan ommaviy tadbir butun dunyoni larzaga soldi. Mamlakat prezidenti — Klaudiya Sheynbaum odamlar orasida boʻlgan paytda nomaʼlum erkak unga yaqinlashib, roziligisiz tegish va oʻpishga urindi. Bu holat ochiq joyda, guvohlar va kameralar oldida sodir boʻldi

Jahon

13.11.2025, 19:27

Yuk mashinalarning Toshkentga kirishi vaqtincha taqiqlanadi

Toshkent shahrida 14–17 noyabr kunlari xalqaro tadbirlar oʻtkazilishi munosabati bilan transport harakatiga vaqtinchalik cheklovlar joriy etiladi. Maʼlumotlarga koʻra, mazkur kunlarda yuk tashuvchi transport vositalari poytaxtga kiritilmaydi, shahar markazida esa ularning harakati toʻliq toʻxtatiladi.

Oʻzbekiston

13.11.2025, 16:09

Gulnora Karimova bilan bogʻliq Zeromax ishi boʻyicha sud qaror chiqardi

Shveysariya tarixidagi ikkinchi eng yirik bankrotlik ishi — Zeromax kompaniyasi bilan bogʻliq sud jarayonida kreditorlar muhim yutuqqa erishdi.

Siyosat

13.11.2025, 14:37

AQSh tarixidagi eng uzoq — 43 kunlik shatdaun yakunlandi

AQSh tarixidagi eng uzoq davom etgan — 43 kunlik hukumat faoliyatining toʻxtashi (shatdaun) yakunlandi. Prezident Donald Tramp byudjetni imzoladi, hujjat avval Senat, soʻngra Palata vakillari tomonidan maʼqullandi. Shatdaun mamlakatga $1,5 trln atrofida iqtisodiy zarar keltirgan.

Jahon

13.11.2025, 11:59

Koʻkdaladagi gaz “zapravka”ning portlashiga rahbar sabab boʻlgan

Qashqadaryo viloyatining Koʻkdala tumanida sodir boʻlgan gaz “zapravka”dagi portlash oqibatida 6 kishi halok boʻlib, bir nechta fuqarolar tan jarohati olgan edi. “Hududgaztaʼminot” AJ maʼlumotiga koʻra, korxona rahbarining oʻzboshimchaligi sabab boʻlgan. Halok boʻlganlar oilalariga 100 million soʻmdan, jarohatlanganlarga esa 50 million soʻmdan moddiy yordam koʻrsatilgan.

Oʻzbekiston

13.11.2025, 10:54

Yaponiyada 32 yoshli ayol ChatGPT bilan turmush qurdi

Yaponiyaning Okayama shahrida 32 yoshli ayol sunʼiy intellekt — ChatGPT bilan ramziy toʻy marosimini oʻtkazdi. Maʼlumotlarga koʻra, Kano ismli ayol uch yillik unishtiruvi buzilgandan soʻng ChatGPT bilan muloqotni boshlagan. Dastlab u sunʼiy intellektdan hissiy yordam olish maqsadida foydalangan, ammo vaqt oʻtishi bilan unga nisbatan muhabbat hissi paydo boʻlgan.

Jahon

13.11.2025, 09:40

Moʻynoqda oʻta yuqori bosimli noyob gaz koni topildi

Qoraqalpogʻistonning Moʻynoq tumanida oʻta yuqori bosimli yangi gaz koni topildi. Bu haqda «Oʻzbekneftgaz» AJ boshqaruvi raisi Bahodir Sidiqov maʼlum qildi.

Iqtisodiyot

13.11.2025, 09:23