Dunyo tamaddunida oʻziga xos oʻringa ega boʻlgan Axsikent azaldan keng jamoatchilikni qiziqtirib kelgan. Namangan viloyatining Toʻraqoʻrgʻon va Mingbuloq tumanlarini bogʻlovchi hududda joylashgan mazkur yodgorlikning oʻn ikkinchi qazuv obʼektida arxeologlar nodir xazinaga duch keldi.

10 metrga 15 metrlik rejali qazuv tadqiqotlari davomida uning quyi qatlamidan eramizning I-II asrlariga oid boʻlgan qizil angobli koʻzacha butun holatda topildi. Bu idishda tabobatga oid suyuqliklar saqlangani aytilmoqda.

Simob portlovchi xususiyatga ega maxsus modda boʻlib, bundan bir ming yil oldin Axsikentda undan sanoat va harbiy maqsadda foydalanilgan. Ushbu perimetrning yuqori qatlamlaridan XI-XII asrga tegishli ilmiy faoliyatga oid nodir ashyolar – simob koʻzacha, siyohdon, kimyoviy moddalarni, geologik rudalarni ajratuvchi ustaxona qoldiqlari aniqlandi.

Bundan tashqari, aholining ijtimoiy hayotida foydalangan ming yillik murgʻobi, karvonda olib yuriladigan suv idish – flyaga, nozik did bilan ishlangan naqshinkor oʻyinchoqlar, beshik sirli tuvaklari va turli mis, bronza tangalar, metall buyumlar topildi.

Mazkur yodgorlikdan joriy mavsumda toʻrtta yirik muhandislik qurilmasi va 4 mingga yaqin turli nodir artefaktlar topildi.

Axsikentni oʻrganilishi 1885 yildan boshlangan boʻlib, dastlab, bu yerda Peterburg universitetining professori, taniqli arxeolog va sharqshunos Veselovskiy ish olib borgan, – deydi "Axsikent" arxeologiya parki yodgorlik majmuasi rahbari Anvar Ikromov.

– 1913 yilda Kastane tomonidan navbatdagi qazishma va tadqiq ishlari oʻtkazilgan.

1939 yili Katta Fargʻona kanali qurilishi davrida professor Masson bu yerda arxeologik razvedka ishlari bilan shugʻullandi. 1960 yildan esa Oʻzbekiston Fanlar akademiyasining akademigi Yahyo Gʻulomov boshchiligida mutaxassislar Axsikentda arxeologik qazishma ishlarini amalga oshirishdi.

1975 yildan buyon esa arxeologik qazishmalar, Axsikentni oʻrganish ishlari Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi akademigi, tarix fanlari doktori, professor Abdulhamid Anorboyev boshchiligida amalga oshirib kelinmoqda.

Hozirda uch ming yillik boy tarixga ega Axsikentning bir qator qazuv obʼektlarida ochiq osmon osti muzeylari barpo etilmoqda.

#XI-XII asr

Axsikentda noyob ashyolar topildi