Эрон ядро дастурини ҳимоя қила олдими?

Исроил Эрондаги бир қанча ер усти нишонларини жиддий шикастлади, АҚШ эса ер остидаги ядро иншоотларини вайрон қилганини даъво қилмоқда. Сунъий йўлдош тасвирлари ракеталар нишонга текканлигини кўрсатади, бироқ вайрон қилинган ҳудудлар ва ядро объектларини тасдиқловчи мустақил далиллар ҳозирча йўқ.

Жаҳон

25.06.2025, 11:07

Улашиш:

Eron yadro dasturini himoya qila oldimi?

Chapdan, Isroil Bosh vaziri Benyamin Netanyaxu, Eronning oliy rahbari Oyatulloh Ali Xomanaiy va AQSh prezidenti Donald Tramp [Saul Loeb/AFP/Eron oliy rahbarining veb-sayti/AFP Getty Images orqali]

"Ҳозирча ҳеч ким – ҳатто МАГАТЕ (Халқаро Атом Энергияси Агентлиги) ҳам – Фордодаги ер остидаги зарарни тўлиқ баҳолай олмади. Ишлатилган портловчи материаллар ва центрифугаларнинг тебранишга сезгирлигини ҳисобга олсак, жиддий зарар етказилган бўлиши мумкин," –деди БМТнинг ядро назорати агентлиги МАГАТЕ бош директори Рафаэл Гросси.

Шунингдек, МАГАТЕ маълумотларига кўра, Эрон қўлида бўлган 400 килограмм юқори даражада бойитилган ураннинг ҳозирги жойи ҳам номаълум.

Эрон Атом Энергияси Ташкилоти раҳбари Муҳаммад Исломий ядро дастури зарар кўрмаганини айтди.

 

Шу билан бирга, сулҳ бошланганидан уч ярим соат ўтиб, сешанба эрталаб Исроилга учган иккита баллистик ракета манбаси ҳақида номаълумлик сақланиб қолмоқда. Эрон ҳукумати расман бу ракеталарни отганини рад этди.

Хўш, ким отган? Ёки улар тасодифан отилган бўлиши мумкинми – худди 2021 йилда 176 кишининг ҳаётига зомин бўлган Украина йўловчи самолётини уриб туширган Эрон ракетаси каби?

 

Эрон яна зарба олиши мумкинми?

Исроил ва Эрон фақат вақтинча ўт очишни тўхтатишга келишдилар. Улар сулҳ тузмадилар.

Эрон ядро дастурига келсак, мутахассисларнинг фикрича, келажакда икки йўл мавжуд:

1. БМТнинг янги текширувлари ва келишув.

Эрон ядро иншоотларини қайта текшириш ва янги шартнома (эҳтимол, 2015 йилдаги Барак Обаманинг "Қўшма Ҳаракатнинг Умумий Режаси"га ўхшаш) глобал босимни пасайтиришга ёрдам беради. Гарчи Трамп ушбу келишувдан чиққан бўлса-да, Эрон бу келишувдан чиқмаган.

 

Бу ерда Европа давлатлари муҳим роль ўйнаши мумкин. Буюк Британия, Франция ва Германия 20 июнь куни Эрон ташқи ишлар вазири Аббос Ароқчи ва Европа Иттифоқи ташқи сиёсат раҳбари Кая Каллас билан учрашиб, АҚШ зарбаларининг олдини олишга ҳаракат қилишди. Бу учрашув муваффақиятсизлик билан тугади, бироқ Европа Иттифоқи яккахон ҳолда Эронни келишувга мажбурлай олмаса-да, АҚШ-Исроилнинг қаттиқ сиёсатига альтернатива бўлиши мумкин.

"Эрон ядро дастури бўйича қўшимча назорат ва мажбуриятлар таклиф қилиб, Европаликларни дипломатик жараёнга жалб қилишга уринади. АҚШ тинч ядро дастурини қабул қилиши мумкин – АҚШ Давлат котиби Марк Рубио буни айтган ҳам. Эҳтимол, АҚШ режим ўзгаришини мажбурлашга уринмайди. Энди Европа – Эроннинг ягона чиқиш йўли. Россия бу томондан ишончсиз ҳамкор",  — деди Афина университети геосиёсати ўқитувчиси Иоаннис Котулас "Al Jazeera" га.

 

2.Исроилнинг янги келишувга қаршилиги.

Исроил ҳозирда аввал Ғарб ва Эрон ўртасидаги ҳар қандай ядро келишувини барбод қилишга уринган ва янги шартномани қабул қилишга тайёр эмас.

Бундан ташқари, Эрон АҚШ аввалги келишувдан чиққанидан, музокаралар давомида шартларни ўзгартирганидан ва ниҳоят Исроил билан бирга ядро иншоотларини бомбардимон қилганидан кейин ҳам келишувга рози бўладими?

"Бу мамлакат ичидаги динамикага ва қандай қилиб имкониятлар изланганига боғлиқ, лекин Эрон ичида ҳам уранни бойитишни кенгайтиришга қарши чақирувлар мавжуд," – деди Цент-Андреюс университети Эрон тарихи профессори Али Ансари "Al Jazeera"га.

Ҳозирча Эрон ядро дастурини давом эттиришда қатъий эканлигини билдирмоқда. Душанба куни Эрон парламенти хавфсизлик қўмитаси мажлисида қабул қилинган лойиҳада, агар умумий мажлис томонидан тасдиқланса, МАГАТЕ билан ҳамкорлик тўхтатилиши талаб қилинмоқда.

 

Исроил Эронга катта зарба бериш, АҚШни жалб қилиш ва халқаро босимга бардош бериш орқали ўз қудратини намойиш этди. Эрон расмийларининг айтишича, Исроил Эрон ядро инфратузилмасининг бир қисмини йўқотган бўлиши мумкин, лекин расмий равишда Эроннинг уранни бойитиш дастури тўхтамайди.

 

АҚШ ва Европа келажакдаги музокараларда ҳал қилувчи роль ўйнаши мумкин, аммо Эрон ҳукумати билан сулҳ тузиш ҳали ноаниқ.

 

 

мавзуга оид янгиликлар

Embassy Statement: The U.S. and Israel Bear Full Responsibility for All Such Conflicts

Сўз элчихонага: Бундай урушларнинг барчасига АҚШ ва Исроил айбдор

Жорий йилнинг 13 июнь куни Исроил Эронга қарши "Кўтарилаётган шер" номли ҳарбий операциясини бошлаган эди. Шундан сўнг Яқин Шарқда Исроил-Эрон уруши авж олди. Бу урушга АҚШнинг қўшилиши эса мавжуд муаммоларни янада чигаллаштирди.

Сиёсат

25.06.2025, 13:18

Isroil erta tongda Eronning Qum shahriga hujum qildi

Исроил эрта тонгда Эроннинг Қум шаҳрига ҳужум қилди

Бугун, 21 июнь куни Исроил Эроннинг марказий Қум шаҳрида турар-жой биносига уюштирилган зарбаси оқибатида тўрт киши яраланган, икки киши ҳалок бўлган. Бу ҳақда CNN хабар берди.

Жаҳон

21.06.2025, 10:59

AQSh maxfiy xizmatlari Eronning atom bombasini yaratish boʻyicha hali qaror qabul qilmaganini aytmoqda — NYT

АҚШ махфий хизматлари Эроннинг атом бомбасини яратиш бўйича ҳали қарор қабул қилмаганини айтмоқда — NYT

Агар АҚШ Эроннинг уранни бойитишнинг асосий марказларига ҳужум қилса ёки Исроил Эронннинг олий раҳбарини ўлдирса, Эрон ядро қуролини ишлаб чиқаришга ўтиши эҳтимоли ошади. Бу ҳақда "Тhе New York”Тimes" ёзмоқда.

Жаҳон

20.06.2025, 13:21

G7 Fully Supports Israel – Media Reports

G7 тўлиқ Исроилни қўллаб-қувватлайди — ОАВ

Кеча, 16 июнь куни G7 (Катта Еттилик) давлатлари биргаликда Исроилни тўлиқ қўллаб-қувватлашини ҳамда Эронни Яқин Шарқдаги беқарорлик манбаи сифатида кўришини маълум қилди. Шунингдек, G7 давлатлари икки мамлакат ўртасидаги можарони юмшатишга чақирди. Бу ҳақда "Reuters" ахборот агентлиги маълум қилди.

Жаҳон

17.06.2025, 14:44

Исроил Эронга қарши зарба берди. Эрон ҳам Исроилга қарши дронлар орқали ҳужум қилди. АҚШ ким томонда?

Бугун, 13 июнга ўтар кечаси Исроил ҳарбий-ҳаво кучлари Эронга "Кўтарилаётган сарслон" номли ҳарбий операциясини амалга оширди. Операция оқибатида Эроннинг учта катта унинг элита Инқилобий Гвардияси корпуси раҳбари ва собиқ миллий хавфсизлик бошлиғи ҳалок бўлди.

Жаҳон

13.06.2025, 14:43

Oq Uy Trampning Gʻazo boʻyicha tinchlik rejasini eʼlon qildi. Tramp Gʻazoni oʻzi boshqarmoqchi

Оқ Уй Трампнинг Ғазо бўйича тинчлик режасини эълон қилди. Трамп Ғазони ўзи бошқармоқчи

АҚШ президенти Доналд Трамп Ғазодаги урушни тўхтатишга қаратилган 20 бандлик тинчлик дастурини эълон қилди. Дастур Трамп ва Нетаняҳу билан учрашувидаги жонли эфирда муҳокама қилинди ҳамда администрациянинг RapidResponse47 номли каналида эълон қилинди.

Жаҳон

30.09.2025, 15:01

сўнгги янгиликлар

Футболдаги коррупцияга бағишланган «Offside» сериали блокланди

Қозоғистон футболидаги коррупцияга бағишланган спорт драмаси ижодкорлари лойиҳа албатта томошабинларга қайтишига ваъда бермоқда.

Жаҳон

29.10.2025, 17:18

"Хочу жить" лойиҳаси: 2025 йилда Украинада 500 дан зиёд ўзбекистонлик ҳалок бўлди

«Хочу жить» лойиҳаси жорий йил Украинадаги уруш давомида ҳалок бўлган 500 нафар ўзбекистонлик фуқаролар рўйхатини эълон қилди. Ташкилотнинг таъкидлашича, Россия қўшинлари сафидаги ўзбек ёлланма аскарлар сони ўсишда давом этмоқда.

Ўзбекистон

29.10.2025, 16:34

Янги версиядаги Cobalt учун онлайн контрактация 3 ноябрь куни очилади

Cobalt’нинг янги версиялари учун контрактация 3 ноябрь соат 10:00 дан бошлаб очилади. Савдолар фақат UzAvtoSavdo сайти ва иловаси орқали бўлади. Ўша куни барча Chevrolet дилерлик марказлари ёпилади ва UzAuto Motors савдо тизимидан узилади.

Иқтисодиёт

29.10.2025, 15:47

III Осиё ёшлар ўйинлари: ўзбекистонликлар яна 13 та медални қўлга киритди

Республика терма жамоаси аъзолари бокс, сузиш, гандбол, оғир атлетика, футзал, эркин кураш ва велоспорт бўйича мусобақаларда иштирок этиб, 5 та олтин ва 8 та бронза медалини қўлга киритишди.

Спорт

29.10.2025, 15:10

Ўзбекистонда нафақа пулларини кредитга ечиб олиш тақиқланади

Янги қоидаларга кўра, банклар пенсия, давлат ижтимоий нафақалари ва ёрдамлари сифатида тушадиган маблағлар, шунингдек, ижтимоий карталарга тушган суммалар ҳисобидан кредит қарздорлигини ундириши мумкин эмас.

Ўзбекистон

29.10.2025, 15:05

Иситиш тизими қачон ёқилади ва ҳарорат қандай бўлиши керак?

Амалдаги қонунчиликка кўра, турар-жой биноларида иситиш мавсуми ташқи ҳавонинг ўртача суткалик ҳарорати беш кун мобайнида 8 даражадан паст сақланганидан кейинги куни бошланади. Мос равишда, ҳарорат ушбу чегарадан юқори бўлганда иситиш ўчирилади.

Ўзбекистон

29.10.2025, 14:57

Яшнободда ижарага олинган уйда нарколаборатория аниқланди

Яшнабод туманида фуқаролар вақтинча яшаб келган хонадонда нарколаборатория ташкил этилгани ҳам аниқланган. У ердан 50 килограмм ва 1200 дона қадоқланган прегабалин, 2 килограмм ҳамда 400 дона қадоқланган тропикамид, 2 литрда хомашёлар, 112 минг та қадоқлаш учун керакли воситалар аниқланган.

Ўзбекистон

29.10.2025, 14:51

Миллий сертификат имтиҳони жавоблари сотилгани ростми?

Билим ва малакаларни баҳолаш агентлиги сўнгги кунларда она тили ва адабиёт фанидан бўлиб ўтадиган миллий сертификат имтиҳонлари олдидан «тест саволлари ва уларнинг жавоблари сотилаётгани» ҳақида ижтимоий тармоқларда тарқалаётган хабарлар юзасидан расмий муносабат билдирди.

Ўзбекистон

29.10.2025, 14:47

Эрлинг Холанд билан бир кун. Қаҳва, машқ ва грилда гўшт

«Манчестер Сити» футболчиси Эрлинг Холанд футбол майдонидан ташқаридаги оддий кунлари қандай ўтишини кўрсатди. Камералар ва трибунларсиз — фақат уй, машқлар ва спорт формасини сақлашга ёрдам берадиган одатлар.

Спорт

29.10.2025, 12:40

«Нефтчи» ҳақидаги баёноти учун Бердиевга нисбатан текширув бошланди

Ўзбекистон футбол ассоциацияси «Насаф» клуби бош мураббийи Рўзиқул Бердиевнинг Олмалиқдаги учрашувдан кейинги матбуот анжуманида билдирган фикрлари юзасидан расмий суриштирув ўтказишини маълум қилди.

Спорт

29.10.2025, 12:36

Исроил Ғазога зарба берди, Трамп оташкесим бекор бўлмаганини маълум қилди

Исроил армияси ҲАМАС исроиллик асирларнинг жасадларини топширмаганини баҳона қилиб, Ғазо секторига кучли авиазарбалар берди. Ҳужумлар натижасида камида 33 нафар фаластинлик, жумладан аёллар ва болалар ҳалок бўлди. Байт-Лахия, аль-Бурайж, Нусайрат ва Хан Юнис ҳудудларидаги уйлар ҳамда мактаблар зарар кўрди.

Жаҳон

29.10.2025, 11:13

Адвокатлик қасамёдига содиқ бўлмаган адвокат қўлга олинди

Сирдарё туманидаги адвокатлик бюроси адвокати ўз хизмат мавқеидан фойдаланиб, туман ИИБ ҳузуридаги Тергов бўлими иш юритувида бўлган жиноят иши бўйича ноқонуний талаб қўйгани аниқланди.

Ўзбекистон

29.10.2025, 10:12