Asadlarning soʻnggi sahifasi: Zindon boʻshatildi, kishanlar parchalandi
Joriy yilning 8 dekabr kuni Suriya yetakchisi Bashar Asad hukumat tepasidan agʻdarildi. Shu bilan 53 yil Suriyada hukmronlik oʻrnatgan Asadlar sulolasi barham topdi. Mamlakat boshqaruvini egallagan "Hayʼat Tahrir ash-Shom" muxolifat guruhi oldingi hukumatdagi tuzumni tez parchalash bilan birgalikda Hofiz Asad buyrugʻi bilan qurilgan qamoqxonadagi mahbuslarni ozod qildi.
Jahon
12.12.2024, 14:19
Ulashish:

Asadlarning soʻnggi sahifasi: Zindon boʻshatildi, kishanlar parchalandi
1971 yilda Suriya davlati hukumatining tepasiga kelgan Hofiz Asad 1978 yilda mamlakatda katta qamoqxona qurishni rejalashtiradi. Oradan uch yil oʻtib, yaʼni 1981 yilda qamoqxona qurish ishlari boshlangan.
"Saidnayya" nomi bilan tanilgan obʼekt 1986 yilda mahbuslarni saqlash uchun tayyor holatga kelgan. 1987 yilda esa hibsxonaga tutqunlar olib kelina boshlagan. Qamoqxona ikkita katta bino va bir nechta qavatli yer osti binolaridan tashkil topgan.

Qamoqxonada 2008 yilda Asadlar rejimga qarshi chiqqan mahbuslar tomonidan tartibsizliklar chiqa boshlagan. Hukumat ularga nisbatan qiynoqlar va haddan tashqari kuch ishlatish tizimidan foydalanib, ularni tinchitib kelgan. Hozirga qadar qamoqxonada necha nafar mahbus saqlangani haqidagi aniq maʼlumotlar mavjud emas.
"Saidnayya" qamoqxonasida Bashar Asad hukmronlik qilgan 13 yillik fuqarolar urushi davrida son-sanoqsiz odamlar hibsga olingan, qiynoqqa solingan va oʻldirilgan. Suriya Respublikasidagi hech bir qamoqxona bu kabi katta va mashhur boʻlmagan.

Xalqaro Amnistiya tashkiloti bu qamoqxonani "odamlarni soʻyish joyi" deb taʼriflagan. Tashkilotning 2017 yildagi hisobotiga koʻra, u yerda 2007 yilda taxminan 1,5 ming nafar mahbus saqlangan. Biroq 2011 yilda fuqarolar urushi boshlanganidan keyin undagi mahbuslar soni bir vaqtning oʻzida 20 000 kishiga koʻpaygan.
"Al Jazeera" nashrining yozishicha, 2011 yilning martidan 2024 yilning avgust oyiga qadar "Saidnayya" qamoqxonasida 157 634 nafar suriyalik qamoqqa olingan. Ulardan 5274 nafarini bolalar, 10 221 nafarini ayollar tashkil qilgan.
Joriy yilning 10 dekabr kuni "Saidnayya" qamoqxonasidagi mahbuslar va bedarak yoʻqolganlar uyushmasi tomonidan eʼlon qilingan maʼlumotga koʻra, 2024 yil 28 oktabr holatida qamoqxonada umumiy 4300 kishi boʻlgan. Ularning 2817 nafari qamoqxonaning oq boʻlimida saqlangan. Uning qizil boʻlimida esa, terrorizm va harbiy tribunalar bilan bogʻliq muammolarda aybdor deb topilgan 1483 nafar mahbus saqlangan. Tashkilot ijtimoiy tarmoqlarda tarqalgan "Saidnayya"dagi yashirin eshiklar va yer osti binosi haqidagi maʼlumotlarni rad etgan.
Ammo "The Guardin" nashri qamoqxona tagida 5 qavatli ulkan yer osti binosi mavjudligi haqida yozdi.
"Mening oilamda uch kishi bedarak yoʻqolgan. Ular bizga yer ostida 5 qavat bino borligini va ichkarida odamlar boʻgʻilib nafas olishga qiynalayotganligini aytishgan edi. Lekin biz hozir ularning qayerda ekanligini bilmaymiz", deya intervyu bergan Suriya fuqarolaridan biri.
"Saidnayya"ga qarindoshlarini qidirib kelgan oilalar tomonidan roʻyxat tuzilgan. Shuningdek, u yerdan yana bir qancha mahbuslar haqida maʼlumot yozilgan daftar ham topilgan. Suriyadagi Inson huquqlari boʻyicha tashkilotlar Asad rejimi tomonidan hibsga olingan 136 mingga yaqin kishining taqdirini hujjatlashtirish uchun bu yozuvlar tartibli ravishda saqlanishi zarurligini aytmoqda.
Suriya Inson huquqlari tashkiloti direktori Fadel Abdul Gʻaniga koʻra, 8 dekabr kuni "Saidnayya" qamoqxonasidan 2 mingga yaqin mahbuslar ozod qilingan.
"The New York Times" nashrining yozishicha, shu vaqtga qadar qamoqxonada 30 000 dan ortiq mahbus oʻldirilganligi taxmin qilinmoqda. Qamoqxonada omon qolganlar ularga gapirish va ovoz chiqarish mumkin boʻlmaganligini, ular shu vaqtga qadar qorongʻilikda hayot kechirishganini maʼlum qilgan.
"Sky news" jurnalisti Yalda Hakimning yozishicha, mahbuslarga hatto hojatxonaga chiqish ham taqiqlangan. Ular shunchalik uzoq vaqt qamoqxonada saqlanganki, ozodlikka chiqarilgan baʼzi mahbuslar hatto oʻz ismlarini bilmasligini aytgan.
"Mahbuslar shafqatsizlarcha qiynoqqa solingan. Ularga nisbatan jinsiy zoʻravonliklar qilingan. Ularni elektr toki va gaz bilan qiynashgan”, deydi jurnalist.
Hukumat ularni qiynashda uch xil usuldan keng foydalangan. Birinchisi, "nemis kursisi" sifatida tanilgan usul. Bunda qamoqxona xodimlari mahbuslarni stulga oʻtirgʻizib, ularning umurtqa pogʻonasi sinib ketgunga qadar jabrlanuvchilarni orqaga bukishgan.
Ikkinchisi, “uchar gilam” nomli qiynoq usuli. Bunda qoʻriqchilar mahbuslarni yigʻiladigan taxta ustiga oʻtirgʻizishgan va taxta bukilgan. Jarayon mahbuslarning tizzalari koʻkraklariga tekkunicha davom ettirilgan.
Uchinchisi esa, qamoqxonadagi mahbuslarni zinapoyaga uzun arqon yordamida bogʻlab, ularni pastga itarib yuborishgan. Qamoqxona qoʻriqchilari mahbuslarni arqon yordamida pasga tushishini kuzatib zavqlanishgan.
Bu qiynoqlar mahbuslarni qiynash ulardan qandaydir maʼlumot olish uchun emas, balki ularning qadr-qimmati va gʻururini yoʻq qilish uchun amalga oshirilgan.
Tabiiyki, bunday qiynoqlar ostida yillar davomida yashab kelgan xalq Asadlar rejimining qulaganini nishonlaydi-da. Garchi hukumat qurolli guruh tomonidan agʻdarilgan boʻlsa-da, suriyaliklar bugun xursand. Ammo yangi hukumat davlatni qanday boshqarishi nomaʼlum, buni vaqt koʻrsatadi. Paradigma.uz esa sizga voqelar rivojini taqdim etishda davom etadi. Bizdan uzoqlashmang.
Jahon
12.12.2024, 14:19
Ulashish:
Mavzuga oid yangiliklar
AQSh BMT Xavfsizlik kengashini Suriyaga nisbatan sanksiyalarni yumshatishga chaqirdi
Jahon
23.10.2025, 16:27
Isroil dronlari Damashq atrofiga hujum qildi: olti nafar suriyalik harbiy halok boʻldi
Jahon
27.08.2025, 20:31

Suriyadagi terrorstik guruhga qoʻshilmoqchi boʻlgan qoʻqonlik bola 6 yilga qamaldi
Oʻzbekiston
04.08.2025, 10:10

Suriya Asadlar hokimiyatidan keyingi ilk saylov oʻtkaziladi
Jahon
28.07.2025, 10:33

Isroil va Suriya sulhga erishdi
Jahon
19.07.2025, 13:42

AQSh :" Hayʼat tahrir ash-Shom" guruhini terrorchi tashkilotlar roʻyxatidan chiqardi
Jahon
08.07.2025, 13:06
Mashhur yangiliklar

Oʻzbekistonliklarni bortga chiqarmay kamsitgan WizzAir haqida kanadalik xonanda qoʻshiq kuyladi
Oʻzbekiston
22.10.2025, 12:24

Mubashshir Ahmad 2 yil 6 oyga qamaldi
Oʻzbekiston
08.10.2025, 17:56

Oʻzbekistonda raqamlashtirish tufayli vazirlik va idoralarida 2000 dan ortiq shtat birligi qisqartiriladi
Siyosat
08.10.2025, 12:00

Fargʻonada IIB xodimlari maktab direktorini kaltaklab, yolgʻon guvohlik berishga majburladi
Oʻzbekiston
06.10.2025, 12:59

Tayvandagi aeroport eng samimiy aeroport deb topildi
Jahon
06.10.2025, 16:40

Toshkentda yerusti metro bekatlarining qayta ochilishi 1 noyabrgacha kechiktirildi
Oʻzbekiston
13.10.2025, 14:46
So‘nggi yangiliklar

Isitish mavsumida tabiiy gaz isteʼmoli boʻyicha baʼzaviy meʼyor 5 barobarga oshiriladi
Oʻzbekiston
30.10.2025, 17:05
Angrenda qaynonasi va erini oʻldirgan ayol 12 yilga qamaldi
Oʻzbekiston
30.10.2025, 14:21

Yangi aeroport qurilishi uchun aholi uylari buziladimi?
Oʻzbekiston
30.10.2025, 12:33

Prezidentning tegishli farmonlari bilan tayinlovlar amalga oshirildi
Oʻzbekiston
30.10.2025, 10:51

Quruq vaʼda: 1 yildan buyon gazlashtirilmagan xonadonlarga imtiyoz berish tartibi ishlab chiqilmayapti
Oʻzbekiston
30.10.2025, 08:19

Yangi versiyadagi Cobalt uchun onlayn kontraktatsiya 3 noyabr kuni ochiladi
Iqtisodiyot
29.10.2025, 15:47

III Osiyo yoshlar oʻyinlari: oʻzbekistonliklar yana 13 ta medalni qoʻlga kiritdi
Sport
29.10.2025, 15:10

Oʻzbekistonda nafaqa pullarini kreditga yechib olish taqiqlanadi
Oʻzbekiston
29.10.2025, 15:05

Isitish tizimi qachon yoqiladi va harorat qanday boʻlishi kerak?
Oʻzbekiston
29.10.2025, 14:57

Yashnobodda ijaraga olingan uyda narkolaboratoriya aniqlandi
Oʻzbekiston
29.10.2025, 14:51

Milliy sertifikat imtihoni javoblari sotilgani rostmi?
Oʻzbekiston
29.10.2025, 14:47

«Neftchi» haqidagi bayonoti uchun Berdiyevga nisbatan tekshiruv boshlandi
Sport
29.10.2025, 12:36
Mashhur yangiliklar

Oʻzbekistonliklarni bortga chiqarmay kamsitgan WizzAir haqida kanadalik xonanda qoʻshiq kuyladi
Oʻzbekiston
22.10.2025, 12:24

Mubashshir Ahmad 2 yil 6 oyga qamaldi
Oʻzbekiston
08.10.2025, 17:56

Oʻzbekistonda raqamlashtirish tufayli vazirlik va idoralarida 2000 dan ortiq shtat birligi qisqartiriladi
Siyosat
08.10.2025, 12:00

Fargʻonada IIB xodimlari maktab direktorini kaltaklab, yolgʻon guvohlik berishga majburladi
Oʻzbekiston
06.10.2025, 12:59

Tayvandagi aeroport eng samimiy aeroport deb topildi
Jahon
06.10.2025, 16:40

Toshkentda yerusti metro bekatlarining qayta ochilishi 1 noyabrgacha kechiktirildi
Oʻzbekiston
13.10.2025, 14:46
