Asadlarning soʻnggi sahifasi: Zindon boʻshatildi, kishanlar parchalandi
Joriy yilning 8 dekabr kuni Suriya yetakchisi Bashar Asad hukumat tepasidan agʻdarildi. Shu bilan 53 yil Suriyada hukmronlik oʻrnatgan Asadlar sulolasi barham topdi. Mamlakat boshqaruvini egallagan "Hayʼat Tahrir ash-Shom" muxolifat guruhi oldingi hukumatdagi tuzumni tez parchalash bilan birgalikda Hofiz Asad buyrugʻi bilan qurilgan qamoqxonadagi mahbuslarni ozod qildi.
Jahon
12.12.2024, 14:19
Ulashish:

Asadlarning soʻnggi sahifasi: Zindon boʻshatildi, kishanlar parchalandi
1971 yilda Suriya davlati hukumatining tepasiga kelgan Hofiz Asad 1978 yilda mamlakatda katta qamoqxona qurishni rejalashtiradi. Oradan uch yil oʻtib, yaʼni 1981 yilda qamoqxona qurish ishlari boshlangan.
"Saidnayya" nomi bilan tanilgan obʼekt 1986 yilda mahbuslarni saqlash uchun tayyor holatga kelgan. 1987 yilda esa hibsxonaga tutqunlar olib kelina boshlagan. Qamoqxona ikkita katta bino va bir nechta qavatli yer osti binolaridan tashkil topgan.

Qamoqxonada 2008 yilda Asadlar rejimga qarshi chiqqan mahbuslar tomonidan tartibsizliklar chiqa boshlagan. Hukumat ularga nisbatan qiynoqlar va haddan tashqari kuch ishlatish tizimidan foydalanib, ularni tinchitib kelgan. Hozirga qadar qamoqxonada necha nafar mahbus saqlangani haqidagi aniq maʼlumotlar mavjud emas.
"Saidnayya" qamoqxonasida Bashar Asad hukmronlik qilgan 13 yillik fuqarolar urushi davrida son-sanoqsiz odamlar hibsga olingan, qiynoqqa solingan va oʻldirilgan. Suriya Respublikasidagi hech bir qamoqxona bu kabi katta va mashhur boʻlmagan.

Xalqaro Amnistiya tashkiloti bu qamoqxonani "odamlarni soʻyish joyi" deb taʼriflagan. Tashkilotning 2017 yildagi hisobotiga koʻra, u yerda 2007 yilda taxminan 1,5 ming nafar mahbus saqlangan. Biroq 2011 yilda fuqarolar urushi boshlanganidan keyin undagi mahbuslar soni bir vaqtning oʻzida 20 000 kishiga koʻpaygan.
"Al Jazeera" nashrining yozishicha, 2011 yilning martidan 2024 yilning avgust oyiga qadar "Saidnayya" qamoqxonasida 157 634 nafar suriyalik qamoqqa olingan. Ulardan 5274 nafarini bolalar, 10 221 nafarini ayollar tashkil qilgan.
Joriy yilning 10 dekabr kuni "Saidnayya" qamoqxonasidagi mahbuslar va bedarak yoʻqolganlar uyushmasi tomonidan eʼlon qilingan maʼlumotga koʻra, 2024 yil 28 oktabr holatida qamoqxonada umumiy 4300 kishi boʻlgan. Ularning 2817 nafari qamoqxonaning oq boʻlimida saqlangan. Uning qizil boʻlimida esa, terrorizm va harbiy tribunalar bilan bogʻliq muammolarda aybdor deb topilgan 1483 nafar mahbus saqlangan. Tashkilot ijtimoiy tarmoqlarda tarqalgan "Saidnayya"dagi yashirin eshiklar va yer osti binosi haqidagi maʼlumotlarni rad etgan.
Ammo "The Guardin" nashri qamoqxona tagida 5 qavatli ulkan yer osti binosi mavjudligi haqida yozdi.
"Mening oilamda uch kishi bedarak yoʻqolgan. Ular bizga yer ostida 5 qavat bino borligini va ichkarida odamlar boʻgʻilib nafas olishga qiynalayotganligini aytishgan edi. Lekin biz hozir ularning qayerda ekanligini bilmaymiz", deya intervyu bergan Suriya fuqarolaridan biri.
"Saidnayya"ga qarindoshlarini qidirib kelgan oilalar tomonidan roʻyxat tuzilgan. Shuningdek, u yerdan yana bir qancha mahbuslar haqida maʼlumot yozilgan daftar ham topilgan. Suriyadagi Inson huquqlari boʻyicha tashkilotlar Asad rejimi tomonidan hibsga olingan 136 mingga yaqin kishining taqdirini hujjatlashtirish uchun bu yozuvlar tartibli ravishda saqlanishi zarurligini aytmoqda.
Suriya Inson huquqlari tashkiloti direktori Fadel Abdul Gʻaniga koʻra, 8 dekabr kuni "Saidnayya" qamoqxonasidan 2 mingga yaqin mahbuslar ozod qilingan.
"The New York Times" nashrining yozishicha, shu vaqtga qadar qamoqxonada 30 000 dan ortiq mahbus oʻldirilganligi taxmin qilinmoqda. Qamoqxonada omon qolganlar ularga gapirish va ovoz chiqarish mumkin boʻlmaganligini, ular shu vaqtga qadar qorongʻilikda hayot kechirishganini maʼlum qilgan.
"Sky news" jurnalisti Yalda Hakimning yozishicha, mahbuslarga hatto hojatxonaga chiqish ham taqiqlangan. Ular shunchalik uzoq vaqt qamoqxonada saqlanganki, ozodlikka chiqarilgan baʼzi mahbuslar hatto oʻz ismlarini bilmasligini aytgan.
"Mahbuslar shafqatsizlarcha qiynoqqa solingan. Ularga nisbatan jinsiy zoʻravonliklar qilingan. Ularni elektr toki va gaz bilan qiynashgan”, deydi jurnalist.
Hukumat ularni qiynashda uch xil usuldan keng foydalangan. Birinchisi, "nemis kursisi" sifatida tanilgan usul. Bunda qamoqxona xodimlari mahbuslarni stulga oʻtirgʻizib, ularning umurtqa pogʻonasi sinib ketgunga qadar jabrlanuvchilarni orqaga bukishgan.
Ikkinchisi, “uchar gilam” nomli qiynoq usuli. Bunda qoʻriqchilar mahbuslarni yigʻiladigan taxta ustiga oʻtirgʻizishgan va taxta bukilgan. Jarayon mahbuslarning tizzalari koʻkraklariga tekkunicha davom ettirilgan.
Uchinchisi esa, qamoqxonadagi mahbuslarni zinapoyaga uzun arqon yordamida bogʻlab, ularni pastga itarib yuborishgan. Qamoqxona qoʻriqchilari mahbuslarni arqon yordamida pasga tushishini kuzatib zavqlanishgan.
Bu qiynoqlar mahbuslarni qiynash ulardan qandaydir maʼlumot olish uchun emas, balki ularning qadr-qimmati va gʻururini yoʻq qilish uchun amalga oshirilgan.
Tabiiyki, bunday qiynoqlar ostida yillar davomida yashab kelgan xalq Asadlar rejimining qulaganini nishonlaydi-da. Garchi hukumat qurolli guruh tomonidan agʻdarilgan boʻlsa-da, suriyaliklar bugun xursand. Ammo yangi hukumat davlatni qanday boshqarishi nomaʼlum, buni vaqt koʻrsatadi. Paradigma.uz esa sizga voqelar rivojini taqdim etishda davom etadi. Bizdan uzoqlashmang.
Jahon
12.12.2024, 14:19
Ulashish:
Mavzuga oid yangiliklar

Isroil va Suriya sulhga erishdi
Jahon
19.07.2025, 13:42

AQSh :" Hayʼat tahrir ash-Shom" guruhini terrorchi tashkilotlar roʻyxatidan chiqardi
Jahon
08.07.2025, 13:06

Afgʻoniston Yaqin Sharq geosiyosiy shaxmat taxtasida
Jahon
01.07.2025, 13:07

AQSh Suriyaga qarshi barcha sanksiyalarni bekor qildi
Siyosat
01.07.2025, 11:39

Al-Sharaa Trampning Gʻazo rejasini "jiddiy jinoyat" deya baholadi
Jahon
12.02.2025, 13:55

Erdoʻgʻan bilan koʻrishgan Suriyaning yangi yetakchisi u bilan nimalarni muhokama qildi?
Jahon
07.02.2025, 11:43
Mashhur yangiliklar

Hindistondagi millatchilik siyosatining hududiy yaxlitlikka taʼsi
Siyosat
30.06.2025, 11:38

"Mufassa" Sodiqovaga 25 million soʻm toʻlaydigan boʻldi
Oʻzbekiston
21.07.2025, 11:41

Afgʻoniston Yaqin Sharq geosiyosiy shaxmat taxtasida
Jahon
01.07.2025, 13:07

Oʻqituvchilar birgalikda Maktabgacha va maktab taʼlimi vazirligini sudga berdi
Ta'lim
05.07.2025, 12:55

Erondan afgʻonistonliklar deportatsiya qilinmoqda
Siyosat
11.07.2025, 12:20

Sotuvga qoʻyilgan bola haqidagi xabarga Bolalar ombudsmani munosabat berdi
Oʻzbekiston
27.06.2025, 10:58
So‘nggi yangiliklar

Germaniyaning yetakchi kompaniyalari bilan tibbiy hamkorlik boʻyicha kelishuvlarga erishildi
Oʻzbekiston
26.07.2025, 19:28

«Surgʻil» siquv kompressor stansiyasi qurilishi boʻyicha asosiy ishlar yakunlandi
Iqtisodiyot
26.07.2025, 14:55

Buxoroda “Data Center” loyihasini amalga oshirish boʻyicha memorandum imzolandi
Iqtisodiyot
26.07.2025, 14:32

Vengriya har yili Oʻzbekiston fuqarolari uchun 200 tagacha stipendiya ajratadi
Ta'lim
26.07.2025, 12:30

Putin Rossiya yadroviy suv osti kemalar flotini kengaytirishni talab qildi
Jahon
26.07.2025, 12:29

Oʻzbekiston Sogʻliqni saqlash vazirining aholi va soha xodimlariga murojaat yoʻlladi
Oʻzbekiston
26.07.2025, 11:07

Xavfsizlik kengashidan kimlar ishdan boʻshatildi?
Siyosat
26.07.2025, 10:33

Davlat oliygohlari uchun kvotalar tasdiqlandi
Ta'lim
26.07.2025, 10:16

Rossiyada koronavirusning «stratus» shtammi tarqalmoqda. U yangi pandemiyaga sabab boʻladimi?
Jahon
25.07.2025, 20:42

"Navbahor"dan transfer taqiqi yechildi
Sport
25.07.2025, 19:35

Qayta tiklanuvchi energiya manbalarini rivojlantirish sohasida muhim shartnomalar imzolandi
Iqtisodiyot
25.07.2025, 18:36

"Barcelona" tarixidagi eng zoʻr 50 futbolchi reytingi tuzildi
Sport
25.07.2025, 18:05
Mashhur yangiliklar

Hindistondagi millatchilik siyosatining hududiy yaxlitlikka taʼsi
Siyosat
30.06.2025, 11:38

"Mufassa" Sodiqovaga 25 million soʻm toʻlaydigan boʻldi
Oʻzbekiston
21.07.2025, 11:41

Afgʻoniston Yaqin Sharq geosiyosiy shaxmat taxtasida
Jahon
01.07.2025, 13:07

Oʻqituvchilar birgalikda Maktabgacha va maktab taʼlimi vazirligini sudga berdi
Ta'lim
05.07.2025, 12:55

Erondan afgʻonistonliklar deportatsiya qilinmoqda
Siyosat
11.07.2025, 12:20

Sotuvga qoʻyilgan bola haqidagi xabarga Bolalar ombudsmani munosabat berdi
Oʻzbekiston
27.06.2025, 10:58