Асадларнинг сўнгги саҳифаси: Зиндон бўшатилди, кишанлар парчаланди

Жорий йилнинг 8 декабрь куни Сурия етакчиси Башар Асад ҳукумат тепасидан ағдарилди. Шу билан 53 йил Сурияда ҳукмронлик ўрнатган Асадлар сулоласи барҳам топди. Мамлакат бошқарувини эгаллаган "Ҳайъат Таҳрир аш-Шом" мухолифат гуруҳи олдинги ҳукуматдаги тузумни тез парчалаш билан биргаликда Ҳофиз Асад буйруғи билан қурилган қамоқхонадаги маҳбусларни озод қилди. 

Жаҳон

12.12.2024, 14:19

Улашиш:

Asadlarning soʻnggi sahifasi: Zindon boʻshatildi, kishanlar parchalandi

Asadlarning soʻnggi sahifasi: Zindon boʻshatildi, kishanlar parchalandi

1971 йилда Сурия давлати ҳукуматининг тепасига келган Ҳофиз Асад 1978 йилда мамлакатда катта қамоқхона қуришни режалаштиради. Орадан уч йил ўтиб, яъни 1981 йилда қамоқхона қуриш ишлари бошланган. 

"Саиднайя" номи билан танилган объект 1986 йилда маҳбусларни сақлаш учун тайёр ҳолатга келган. 1987 йилда эса ҳибсхонага тутқунлар олиб келина бошлаган. Қамоқхона иккита катта бино ва бир нечта қаватли ер ости биноларидан ташкил топган.

Қамоқхонада 2008 йилда Асадлар режимга қарши чиққан маҳбуслар томонидан тартибсизликлар чиқа бошлаган. Ҳукумат уларга нисбатан қийноқлар ва ҳаддан ташқари куч ишлатиш тизимидан фойдаланиб, уларни тинчитиб келган. Ҳозирга қадар қамоқхонада неча нафар маҳбус сақлангани ҳақидаги аниқ маълумотлар мавжуд эмас. 

"Саиднайя" қамоқхонасида Башар Асад ҳукмронлик қилган 13 йиллик фуқаролар уруши даврида сон-саноқсиз одамлар ҳибсга олинган, қийноққа солинган ва ўлдирилган. Сурия Республикасидаги ҳеч бир қамоқхона бу каби катта ва машҳур бўлмаган.

Халқаро Амнистия ташкилоти бу қамоқхонани "одамларни сўйиш жойи" деб таърифлаган. Ташкилотнинг 2017 йилдаги ҳисоботига кўра, у ерда 2007 йилда тахминан 1,5 минг нафар маҳбус сақланган. Бироқ 2011 йилда фуқаролар уруши бошланганидан кейин ундаги маҳбуслар сони бир вақтнинг ўзида 20 000 кишига кўпайган. 

"Al Jazeera" нашрининг ёзишича, 2011 йилнинг мартидан 2024 йилнинг август ойига қадар "Саиднайя" қамоқхонасида 157 634 нафар суриялик қамоққа олинган. Улардан 5274 нафарини болалар, 10 221 нафарини аёллар ташкил қилган.

Жорий йилнинг 10 декабрь куни "Саиднайя" қамоқхонасидаги маҳбуслар ва бедарак йўқолганлар уюшмаси томонидан эълон қилинган маълумотга кўра, 2024 йил 28 октябрь ҳолатида қамоқхонада умумий 4300 киши бўлган. Уларнинг 2817 нафари қамоқхонанинг оқ бўлимида сақланган. Унинг қизил бўлимида эса, терроризм ва ҳарбий трибуналар билан боғлиқ муаммоларда айбдор деб топилган 1483 нафар маҳбус сақланган. Ташкилот ижтимоий тармоқларда тарқалган "Саиднайя"даги яширин эшиклар ва ер ости биноси ҳақидаги маълумотларни рад этган. 

Аммо "The Guardin" нашри қамоқхона тагида 5 қаватли улкан ер ости биноси мавжудлиги ҳақида ёзди

"Менинг оиламда уч киши бедарак йўқолган. Улар бизга ер остида 5 қават бино борлигини ва ичкарида одамлар бўғилиб нафас олишга қийналаётганлигини айтишган эди. Лекин биз ҳозир уларнинг қаерда эканлигини билмаймиз", дея интервью берган Сурия фуқароларидан бири.

"Саиднайя"га қариндошларини қидириб келган оилалар томонидан рўйхат тузилган. Шунингдек, у ердан яна бир қанча маҳбуслар ҳақида маълумот ёзилган дафтар ҳам топилган. Суриядаги Инсон ҳуқуқлари бўйича ташкилотлар Асад режими томонидан ҳибсга олинган 136 мингга яқин кишининг тақдирини ҳужжатлаштириш учун бу ёзувлар тартибли равишда сақланиши зарурлигини айтмоқда.

Сурия Инсон ҳуқуқлари ташкилоти директори Фадел Абдул Ғанига кўра, 8 декабрь куни "Саиднайя" қамоқхонасидан 2 мингга яқин маҳбуслар озод қилинган. 

"Тhe New York Times" нашрининг ёзишича, шу вақтга қадар қамоқхонада 30 000 дан ортиқ маҳбус ўлдирилганлиги тахмин қилинмоқда. Қамоқхонада омон қолганлар уларга гапириш ва овоз чиқариш мумкин бўлмаганлигини, улар шу вақтга қадар қоронғиликда ҳаёт кечиришганини маълум қилган. 

"Sky news" журналисти Ялда Ҳакимнинг ёзишича, маҳбусларга ҳатто ҳожатхонага чиқиш ҳам тақиқланган. Улар шунчалик узоқ вақт қамоқхонада сақланганки, озодликка чиқарилган баъзи маҳбуслар ҳатто ўз исмларини билмаслигини айтган.

"Маҳбуслар шафқатсизларча қийноққа солинган. Уларга нисбатан жинсий зўравонликлар қилинган. Уларни электр токи ва газ билан қийнашган”, дейди журналист. 

Ҳукумат уларни қийнашда уч хил усулдан кенг фойдаланган. Биринчиси, "немис курсиси" сифатида танилган усул. Бунда қамоқхона ходимлари маҳбусларни стулга ўтирғизиб, уларнинг умуртқа поғонаси синиб кетгунга қадар жабрланувчиларни орқага букишган. 

Иккинчиси, “учар гилам” номли қийноқ усули. Бунда қўриқчилар маҳбусларни йиғиладиган тахта устига ўтирғизишган ва тахта букилган. Жараён маҳбусларнинг тиззалари кўкракларига теккунича давом эттирилган. 

Учинчиси эса, қамоқхонадаги маҳбусларни зинапояга узун арқон ёрдамида боғлаб, уларни пастга итариб юборишган. Қамоқхона қўриқчилари маҳбусларни арқон ёрдамида пасга тушишини кузатиб завқланишган

Бу қийноқлар маҳбусларни қийнаш улардан қандайдир маълумот олиш учун эмас, балки уларнинг қадр-қиммати ва ғурурини йўқ қилиш учун амалга оширилган. 

Табиийки, бундай қийноқлар остида йиллар давомида яшаб келган халқ Асадлар режимининг қулаганини нишонлайди-да. Гарчи ҳукумат қуролли гуруҳ томонидан ағдарилган бўлса-да, сурияликлар бугун хурсанд. Аммо янги ҳукумат давлатни қандай бошқариши номаълум, буни вақт кўрсатади. Paradigma.uz эса сизга воқелар ривожини тақдим этишда давом этади. Биздан узоқлашманг.

мавзуга оид янгиликлар

Suriyadagi terrorstik guruhga qoʻshilmoqchi boʻlgan qoʻqonlik bola 6 yilga qamaldi

Суриядаги террорстик гуруҳга қўшилмоқчи бўлган қўқонлик бола 6 йилга қамалди

ДХХ ва бошқа ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар томонидан ўтказилган тадбирда   “жиҳод” қилиш учун халқаро террористик ташкилотга қўшилмоқчи бўлган йигитга ҳукм қилинди. Бу ҳақда Давлат хавфсизлик хизмати хабар қилди.

Ўзбекистон

04.08.2025, 10:10

Suriya Asadlar hokimiyatidan keyingi ilk saylov oʻtkaziladi

Сурия Асадлар ҳокимиятидан кейинги илк сайлов ўтказилади

Жорий йилнинг 15-20 сентябрь кунлари Сурияда Асадлар режими ағдарилганидан кейин биринчи маротаба Халқ кенгаши (Мажлис ас-Шаб), маҳаллий парламентга муддатидан олдин сайловлар бўлиб ўтади. Бу ҳақда Суриянинг “Сана” ахборот агентлигига таяниб “Duetsche Welle” агентлиги хабар берди.

Жаҳон

28.07.2025, 10:33

Isroil va Suriya sulhga erishdi

Исроил ва Сурия сулҳга эришди

Исроил томонидан Яқин Шарқдаги юзага келган можаролар фонида Исроил ва Сурия ўртасида сулҳга эришилди. Бу ҳақда АҚШнинг Туркиядаги элчиси ва айни пайтда Сурия бўйича махсус вакили Том Баррак Х (собиқ Twitter) ижтимоий тармоғида маълум қилди. 

Жаҳон

19.07.2025, 13:42

AQSh :" Hayʼat tahrir ash-Shom" guruhini terrorchi tashkilotlar roʻyxatidan chiqardi

АҚШ :" Ҳайъат таҳрир аш-Шом" гуруҳини террорчи ташкилотлар рўйхатидан чиқарди

Бу ҳақда АҚШ давлат котиби Марко Рубио маълум қилди.

Жаҳон

08.07.2025, 13:06

Afghanistan on the Geopolitical Chessboard of the Middle East

Афғонистон Яқин Шарқ геосиёсий шахмат тахтасида

2025 йилнинг 13 июнидан 24 июнигача давом этган Исроил ва Эрон ўртасидаги "12 кунлик уруш" Яқин Шарқдаги чалкаш геосиёсий вазиятни, минтақавий етакчилик учун шиддатли рақобатни ва минтақа давлатлари учун аниқ бир томонни танлашнинг муҳимлигини яққол намоён этди. Яқин Шарқ ўзига хос ва шахмат тахтасидаги ҳар бир дона нозик аҳамиятга эга бўлиб, кутилмаган юришлар ва манёврларга тайёр туриш лозим.

Жаҳон

01.07.2025, 13:07

AQSh Suriyaga qarshi barcha sanksiyalarni bekor qildi

АҚШ Сурияга қарши барча санкцияларни бекор қилди

АҚШ президенти Доналъд Трамп АҚШнинг Сурияга қарши иқтисодий санкцияларини бекор қилиш тўғрисидаги фармонни имзолади. Унга кўра, бу 'барқарор ривожланиш ва тинчлик сари қадам".

Сиёсат

01.07.2025, 11:39

сўнгги янгиликлар

Эртага ҳаво исиши кутилмоқда

Республиканинг тоғли ҳудудларида ҳаво бироз булутли бўлади, айрим жойларда ўзгариб туради, ёғингарчилик кутилмайди.

Ўзбекистон

08.08.2025, 11:42

Термизда "Yingxua" академияси ҳамкорлигидаги мактаб очилади

Сурхондарё вилоят ҳокими Улуғбек Қосимов Тянсзин шаҳридаги "Yingxua" академиясида бўлиб, таълим муассасаси билан яқиндан танишди.

Ўзбекистон

08.08.2025, 10:46

Vashington post: Oʻzbekiston taqdim etgan xato raqamlar butun dunyoni yanglishtirdi

Вашингтон пост: Ўзбекистон тақдим этган хато рақамлар бутун дунёни янглиштирди

Ўзбекистон томонидан халқаро нашрга берган нотўғри  маълумотлари юзасидан жиддий муаммолар келиб чиққан.2024 йилда “Nature” журналида Жаҳон иқтисодиёти 2050 йилга бориб иқлим ўзгариши иқтисодга , глобал ЯИМ таъсир этиши ҳақида мақола чоп этилган эди.

Сиёсат

07.08.2025, 19:26

Apple kelgusi 4 yil ichida AQShga 600 mlrd dollar sarmoya kiritadi

Apple келгуси 4 йил ичида АҚШга 600 млрд доллар сармоя киритади

Президент Доналд Трамп 6 август куни Apple компанияси Қўшма Штатларга қўшимча 100 миллиард доллар сармоя киритади. Бу ҳақда Оқ уй маълум қилди. 

Жаҳон

07.08.2025, 19:00

Yashnoboddagi “dom”da yongʻin chiqdi

Яшнободдаги “дом”да ёнғин чиқди

Бугун, 7 август соат 16:09 да Тошкент шаҳар Яшнобод тумани, Қўйлиқ мавзесида жойлашган, кўп қаватли уйнинг 7-қаватидаги хонадонда ёнғин содир бўлди.

Ўзбекистон

07.08.2025, 18:01

“Tonirovka” arzonlashishi mumkin

“Тонировка” арзонлашиши мумкин

Ички ишлар вазирлиги автотранспортни бошқаришдан юк ташиш қўшимча ташиш қўшимча қулайликларга тузатиш бўйича янги қонун лойиҳасини муҳокамага қўйди. Лойиҳага кўра, ёз ойлари учун “тонировка” нархи 412 мин сўмга туширилиши мумкин.

Ўзбекистон

07.08.2025, 16:15

Indoneziya aviakompaniyalariga Oʻzbekistonning barcha xalqaro aeroportlariga parvoz qilish huquqi berildi

Индонезия авиакомпанияларига Ўзбекистоннинг барча халқаро аэропортларига парвоз қилиш ҳуқуқи берилди

Ўзбекистон ва Индонезия авиация ҳукуматлари ўртасида янги келишув имзоланди. Бу ҳақда Транспорт вазирлиги хабар берди.

Ўзбекистон

07.08.2025, 15:33

Ўзбек спортида допинг билан боғлиқ муаммолар

Бир ой ичида ўзбек спорти учун учта допинг машмашаси жуда ҳам кўп, бўлиб ҳам но-xуш ҳолатларнинг иккитаси Париж-2024 Олимпиадаси чемпионларида қайд этилди.

Спорт

07.08.2025, 11:05

AQShda harbiy xizmatchi Rossiya foydasiga shpionlikda ayblanib qoʻlga olindi

АҚШда ҳарбий хизматчи Россия фойдасига шпионликда айбланиб қўлга олинди

АҚШнинг Техас штатидаги 22 ёшли ҳарбий хизматчи Тейлор Адам Ли мудофаага оид махфий маълумотларни Россияга беришда айбланиб қўлга олинди. Бу ҳақда АҚШ Адлия вазирлиги хабар берди.

Жаҳон

07.08.2025, 10:33

Oʻzbekiston iqtisodiy oʻsish boʻyicha barcha qoʻshinlaridan ortda qolmoqda

Ўзбекистон иқтисодий ўсиш бўйича барча қўшниларидан ортда қолмоқда

Биринчи ярим йилликда Марказий Осиёда энг тез ўсаётган мамлакат Қирғизистон бўлса, энг паст ўсиш суръати Ўзбекистонда кузатилди. Бу ҳақда иқтисодчи Миркомил Холбоев маълум қилди.

Иқтисодиёт

07.08.2025, 10:07

Самарқандда замонавий автовокзал фойдаланишга топширилди

Ушбу лойиҳани амалга ошириш учун 12 миллион АҚШдоллари миқдорида маблағ йўналтирилди.

Ўзбекистон

07.08.2025, 10:02

Тошкентда ижара тўловларининг пасайиши давом этмоқда

Кўчмас мулк бозоридаги фаолликнинг ўсиши ипотека кредитларининг кўпайиши, аҳоли даромадлари ва уй-жой қурилишига инвестицияларнинг ўсиши билан изоҳланади.

Иқтисодиёт

07.08.2025, 09:01