Асадларнинг сўнгги саҳифаси: Зиндон бўшатилди, кишанлар парчаланди
Жорий йилнинг 8 декабрь куни Сурия етакчиси Башар Асад ҳукумат тепасидан ағдарилди. Шу билан 53 йил Сурияда ҳукмронлик ўрнатган Асадлар сулоласи барҳам топди. Мамлакат бошқарувини эгаллаган "Ҳайъат Таҳрир аш-Шом" мухолифат гуруҳи олдинги ҳукуматдаги тузумни тез парчалаш билан биргаликда Ҳофиз Асад буйруғи билан қурилган қамоқхонадаги маҳбусларни озод қилди.
Жаҳон
12.12.2024, 14:19
Улашиш:
Asadlarning soʻnggi sahifasi: Zindon boʻshatildi, kishanlar parchalandi
1971 йилда Сурия давлати ҳукуматининг тепасига келган Ҳофиз Асад 1978 йилда мамлакатда катта қамоқхона қуришни режалаштиради. Орадан уч йил ўтиб, яъни 1981 йилда қамоқхона қуриш ишлари бошланган.
"Саиднайя" номи билан танилган объект 1986 йилда маҳбусларни сақлаш учун тайёр ҳолатга келган. 1987 йилда эса ҳибсхонага тутқунлар олиб келина бошлаган. Қамоқхона иккита катта бино ва бир нечта қаватли ер ости биноларидан ташкил топган.
Қамоқхонада 2008 йилда Асадлар режимга қарши чиққан маҳбуслар томонидан тартибсизликлар чиқа бошлаган. Ҳукумат уларга нисбатан қийноқлар ва ҳаддан ташқари куч ишлатиш тизимидан фойдаланиб, уларни тинчитиб келган. Ҳозирга қадар қамоқхонада неча нафар маҳбус сақлангани ҳақидаги аниқ маълумотлар мавжуд эмас.
"Саиднайя" қамоқхонасида Башар Асад ҳукмронлик қилган 13 йиллик фуқаролар уруши даврида сон-саноқсиз одамлар ҳибсга олинган, қийноққа солинган ва ўлдирилган. Сурия Республикасидаги ҳеч бир қамоқхона бу каби катта ва машҳур бўлмаган.
Халқаро Амнистия ташкилоти бу қамоқхонани "одамларни сўйиш жойи" деб таърифлаган. Ташкилотнинг 2017 йилдаги ҳисоботига кўра, у ерда 2007 йилда тахминан 1,5 минг нафар маҳбус сақланган. Бироқ 2011 йилда фуқаролар уруши бошланганидан кейин ундаги маҳбуслар сони бир вақтнинг ўзида 20 000 кишига кўпайган.
"Al Jazeera" нашрининг ёзишича, 2011 йилнинг мартидан 2024 йилнинг август ойига қадар "Саиднайя" қамоқхонасида 157 634 нафар суриялик қамоққа олинган. Улардан 5274 нафарини болалар, 10 221 нафарини аёллар ташкил қилган.
Жорий йилнинг 10 декабрь куни "Саиднайя" қамоқхонасидаги маҳбуслар ва бедарак йўқолганлар уюшмаси томонидан эълон қилинган маълумотга кўра, 2024 йил 28 октябрь ҳолатида қамоқхонада умумий 4300 киши бўлган. Уларнинг 2817 нафари қамоқхонанинг оқ бўлимида сақланган. Унинг қизил бўлимида эса, терроризм ва ҳарбий трибуналар билан боғлиқ муаммоларда айбдор деб топилган 1483 нафар маҳбус сақланган. Ташкилот ижтимоий тармоқларда тарқалган "Саиднайя"даги яширин эшиклар ва ер ости биноси ҳақидаги маълумотларни рад этган.
Аммо "The Guardin" нашри қамоқхона тагида 5 қаватли улкан ер ости биноси мавжудлиги ҳақида ёзди.
"Менинг оиламда уч киши бедарак йўқолган. Улар бизга ер остида 5 қават бино борлигини ва ичкарида одамлар бўғилиб нафас олишга қийналаётганлигини айтишган эди. Лекин биз ҳозир уларнинг қаерда эканлигини билмаймиз", дея интервью берган Сурия фуқароларидан бири.
"Саиднайя"га қариндошларини қидириб келган оилалар томонидан рўйхат тузилган. Шунингдек, у ердан яна бир қанча маҳбуслар ҳақида маълумот ёзилган дафтар ҳам топилган. Суриядаги Инсон ҳуқуқлари бўйича ташкилотлар Асад режими томонидан ҳибсга олинган 136 мингга яқин кишининг тақдирини ҳужжатлаштириш учун бу ёзувлар тартибли равишда сақланиши зарурлигини айтмоқда.
Сурия Инсон ҳуқуқлари ташкилоти директори Фадел Абдул Ғанига кўра, 8 декабрь куни "Саиднайя" қамоқхонасидан 2 мингга яқин маҳбуслар озод қилинган.
"Тhe New York Times" нашрининг ёзишича, шу вақтга қадар қамоқхонада 30 000 дан ортиқ маҳбус ўлдирилганлиги тахмин қилинмоқда. Қамоқхонада омон қолганлар уларга гапириш ва овоз чиқариш мумкин бўлмаганлигини, улар шу вақтга қадар қоронғиликда ҳаёт кечиришганини маълум қилган.
"Sky news" журналисти Ялда Ҳакимнинг ёзишича, маҳбусларга ҳатто ҳожатхонага чиқиш ҳам тақиқланган. Улар шунчалик узоқ вақт қамоқхонада сақланганки, озодликка чиқарилган баъзи маҳбуслар ҳатто ўз исмларини билмаслигини айтган.
"Маҳбуслар шафқатсизларча қийноққа солинган. Уларга нисбатан жинсий зўравонликлар қилинган. Уларни электр токи ва газ билан қийнашган”, дейди журналист.
Ҳукумат уларни қийнашда уч хил усулдан кенг фойдаланган. Биринчиси, "немис курсиси" сифатида танилган усул. Бунда қамоқхона ходимлари маҳбусларни стулга ўтирғизиб, уларнинг умуртқа поғонаси синиб кетгунга қадар жабрланувчиларни орқага букишган.
Иккинчиси, “учар гилам” номли қийноқ усули. Бунда қўриқчилар маҳбусларни йиғиладиган тахта устига ўтирғизишган ва тахта букилган. Жараён маҳбусларнинг тиззалари кўкракларига теккунича давом эттирилган.
Учинчиси эса, қамоқхонадаги маҳбусларни зинапояга узун арқон ёрдамида боғлаб, уларни пастга итариб юборишган. Қамоқхона қўриқчилари маҳбусларни арқон ёрдамида пасга тушишини кузатиб завқланишган.
Бу қийноқлар маҳбусларни қийнаш улардан қандайдир маълумот олиш учун эмас, балки уларнинг қадр-қиммати ва ғурурини йўқ қилиш учун амалга оширилган.
Табиийки, бундай қийноқлар остида йиллар давомида яшаб келган халқ Асадлар режимининг қулаганини нишонлайди-да. Гарчи ҳукумат қуролли гуруҳ томонидан ағдарилган бўлса-да, сурияликлар бугун хурсанд. Аммо янги ҳукумат давлатни қандай бошқариши номаълум, буни вақт кўрсатади. Paradigma.uz эса сизга воқелар ривожини тақдим этишда давом этади. Биздан узоқлашманг.
Жаҳон
12.12.2024, 14:19
Улашиш:
мавзуга оид янгиликлар
Германия Суриядаги янги ҳокимиятга 8 миллион евро бермоқчи
Жаҳон
12.12.2024, 17:38
Сурия 11 кун ичида: 53 йиллик тизим ағдарилди, президент Россияга қочиб кетди, исёнчилар ҳукуматни эгаллади (фото)
Жаҳон
09.12.2024, 16:36
"Ҳизбуллоҳ" Исроилга жавоб қайтарди
Жаҳон
23.09.2024, 09:25
Россиядаги қамоқхонада ўзбеклар ва тожиклар бош кўтарди
Жаҳон
24.08.2024, 14:24
Қорақалпоғистондаги қамоқхонада қонунбузарлик аниқланди
Ўзбекистон
13.08.2024, 13:31
Фарғонада ЖҚБ ходимлари ота-болани калтаклади
Сиёсат
05.03.2024, 15:19
машҳур янгиликлар
Россияда МДҲ давлатларидаги рус тили ўқитувчилари учун махсус таълим дастури яратилди
Таълим
16.11.2024, 11:53
Грузияда ўн минглаб одамлар намойишга чиқди: Ким, қачон, қаерда? (фоторепортаж)
Жаҳон
03.12.2024, 12:44
Алламжоновга суиқасд қилинганига бир ой бўлди. Нималар маълум?
Ўзбекистон
26.11.2024, 10:32
"Автотерроризм"га ким айбдор?
Ўзбекистон
14.11.2024, 11:11
Тоға вояга етмаган жиянларини хипчин билан савалади
Ўзбекистон
18.11.2024, 09:24
Яна икки туманнинг ҳоким ёрдамчиси жиноятга қўл урди
Ўзбекистон
19.11.2024, 11:17
сўнгги янгиликлар
Германия Суриядаги янги ҳокимиятга 8 миллион евро бермоқчи
Жаҳон
12.12.2024, 17:38
Тошкентда ЙТҲ сабаб 18 ёшли ҳайдовчи ҳалок бўлди
Ўзбекистон
12.12.2024, 10:07
Мирзиёев Путин билан стратегик ҳамкорликни мустаҳкамлаш масаласини муҳокама қилди
Ўзбекистон
12.12.2024, 09:50
Энергетика тизими чекловларга эмас, шаффофликка муҳтож — Отабек Бакиров
Ўзбекистон
11.12.2024, 14:15
Ўзбекистонда оилавий зўравонликка доир қанча иш судда кўрилгани айтилди
Ўзбекистон
11.12.2024, 11:57
Рус сиёсатчиларининг ташаббусларини қўллаб-қувватлашимиз керак — Алишер Қодиров
Сиёсат
11.12.2024, 10:40
Бахтиёр Саидов уч мамлакат дипломати билан кўришди (фото)
Ўзбекистон
10.12.2024, 10:29
Сурия 11 кун ичида: 53 йиллик тизим ағдарилди, президент Россияга қочиб кетди, исёнчилар ҳукуматни эгаллади (фото)
Жаҳон
09.12.2024, 16:36
Сурхондарёда 18 ёшли йигит почасини ўлдириб қўйди
Ўзбекистон
09.12.2024, 15:35
Дунёга ёйилмоқчи бўлган туркман газини ким чекламоқда?
Жаҳон
07.12.2024, 13:52
Байрам куни Ўзбекистонда қор ёғади
Ўзбекистон
07.12.2024, 10:16
машҳур янгиликлар
Россияда МДҲ давлатларидаги рус тили ўқитувчилари учун махсус таълим дастури яратилди
Таълим
16.11.2024, 11:53
Грузияда ўн минглаб одамлар намойишга чиқди: Ким, қачон, қаерда? (фоторепортаж)
Жаҳон
03.12.2024, 12:44
Алламжоновга суиқасд қилинганига бир ой бўлди. Нималар маълум?
Ўзбекистон
26.11.2024, 10:32
"Автотерроризм"га ким айбдор?
Ўзбекистон
14.11.2024, 11:11
Тоға вояга етмаган жиянларини хипчин билан савалади
Ўзбекистон
18.11.2024, 09:24
Яна икки туманнинг ҳоким ёрдамчиси жиноятга қўл урди
Ўзбекистон
19.11.2024, 11:17