Асадларнинг сўнгги саҳифаси: Зиндон бўшатилди, кишанлар парчаланди

Жорий йилнинг 8 декабрь куни Сурия етакчиси Башар Асад ҳукумат тепасидан ағдарилди. Шу билан 53 йил Сурияда ҳукмронлик ўрнатган Асадлар сулоласи барҳам топди. Мамлакат бошқарувини эгаллаган "Ҳайъат Таҳрир аш-Шом" мухолифат гуруҳи олдинги ҳукуматдаги тузумни тез парчалаш билан биргаликда Ҳофиз Асад буйруғи билан қурилган қамоқхонадаги маҳбусларни озод қилди. 

Жаҳон

12.12.2024, 14:19

Улашиш:

Asadlarning soʻnggi sahifasi: Zindon boʻshatildi, kishanlar parchalandi

Asadlarning soʻnggi sahifasi: Zindon boʻshatildi, kishanlar parchalandi

1971 йилда Сурия давлати ҳукуматининг тепасига келган Ҳофиз Асад 1978 йилда мамлакатда катта қамоқхона қуришни режалаштиради. Орадан уч йил ўтиб, яъни 1981 йилда қамоқхона қуриш ишлари бошланган. 

"Саиднайя" номи билан танилган объект 1986 йилда маҳбусларни сақлаш учун тайёр ҳолатга келган. 1987 йилда эса ҳибсхонага тутқунлар олиб келина бошлаган. Қамоқхона иккита катта бино ва бир нечта қаватли ер ости биноларидан ташкил топган.

Қамоқхонада 2008 йилда Асадлар режимга қарши чиққан маҳбуслар томонидан тартибсизликлар чиқа бошлаган. Ҳукумат уларга нисбатан қийноқлар ва ҳаддан ташқари куч ишлатиш тизимидан фойдаланиб, уларни тинчитиб келган. Ҳозирга қадар қамоқхонада неча нафар маҳбус сақлангани ҳақидаги аниқ маълумотлар мавжуд эмас. 

"Саиднайя" қамоқхонасида Башар Асад ҳукмронлик қилган 13 йиллик фуқаролар уруши даврида сон-саноқсиз одамлар ҳибсга олинган, қийноққа солинган ва ўлдирилган. Сурия Республикасидаги ҳеч бир қамоқхона бу каби катта ва машҳур бўлмаган.

Халқаро Амнистия ташкилоти бу қамоқхонани "одамларни сўйиш жойи" деб таърифлаган. Ташкилотнинг 2017 йилдаги ҳисоботига кўра, у ерда 2007 йилда тахминан 1,5 минг нафар маҳбус сақланган. Бироқ 2011 йилда фуқаролар уруши бошланганидан кейин ундаги маҳбуслар сони бир вақтнинг ўзида 20 000 кишига кўпайган. 

"Al Jazeera" нашрининг ёзишича, 2011 йилнинг мартидан 2024 йилнинг август ойига қадар "Саиднайя" қамоқхонасида 157 634 нафар суриялик қамоққа олинган. Улардан 5274 нафарини болалар, 10 221 нафарини аёллар ташкил қилган.

Жорий йилнинг 10 декабрь куни "Саиднайя" қамоқхонасидаги маҳбуслар ва бедарак йўқолганлар уюшмаси томонидан эълон қилинган маълумотга кўра, 2024 йил 28 октябрь ҳолатида қамоқхонада умумий 4300 киши бўлган. Уларнинг 2817 нафари қамоқхонанинг оқ бўлимида сақланган. Унинг қизил бўлимида эса, терроризм ва ҳарбий трибуналар билан боғлиқ муаммоларда айбдор деб топилган 1483 нафар маҳбус сақланган. Ташкилот ижтимоий тармоқларда тарқалган "Саиднайя"даги яширин эшиклар ва ер ости биноси ҳақидаги маълумотларни рад этган. 

Аммо "The Guardin" нашри қамоқхона тагида 5 қаватли улкан ер ости биноси мавжудлиги ҳақида ёзди

"Менинг оиламда уч киши бедарак йўқолган. Улар бизга ер остида 5 қават бино борлигини ва ичкарида одамлар бўғилиб нафас олишга қийналаётганлигини айтишган эди. Лекин биз ҳозир уларнинг қаерда эканлигини билмаймиз", дея интервью берган Сурия фуқароларидан бири.

"Саиднайя"га қариндошларини қидириб келган оилалар томонидан рўйхат тузилган. Шунингдек, у ердан яна бир қанча маҳбуслар ҳақида маълумот ёзилган дафтар ҳам топилган. Суриядаги Инсон ҳуқуқлари бўйича ташкилотлар Асад режими томонидан ҳибсга олинган 136 мингга яқин кишининг тақдирини ҳужжатлаштириш учун бу ёзувлар тартибли равишда сақланиши зарурлигини айтмоқда.

Сурия Инсон ҳуқуқлари ташкилоти директори Фадел Абдул Ғанига кўра, 8 декабрь куни "Саиднайя" қамоқхонасидан 2 мингга яқин маҳбуслар озод қилинган. 

"Тhe New York Times" нашрининг ёзишича, шу вақтга қадар қамоқхонада 30 000 дан ортиқ маҳбус ўлдирилганлиги тахмин қилинмоқда. Қамоқхонада омон қолганлар уларга гапириш ва овоз чиқариш мумкин бўлмаганлигини, улар шу вақтга қадар қоронғиликда ҳаёт кечиришганини маълум қилган. 

"Sky news" журналисти Ялда Ҳакимнинг ёзишича, маҳбусларга ҳатто ҳожатхонага чиқиш ҳам тақиқланган. Улар шунчалик узоқ вақт қамоқхонада сақланганки, озодликка чиқарилган баъзи маҳбуслар ҳатто ўз исмларини билмаслигини айтган.

"Маҳбуслар шафқатсизларча қийноққа солинган. Уларга нисбатан жинсий зўравонликлар қилинган. Уларни электр токи ва газ билан қийнашган”, дейди журналист. 

Ҳукумат уларни қийнашда уч хил усулдан кенг фойдаланган. Биринчиси, "немис курсиси" сифатида танилган усул. Бунда қамоқхона ходимлари маҳбусларни стулга ўтирғизиб, уларнинг умуртқа поғонаси синиб кетгунга қадар жабрланувчиларни орқага букишган. 

Иккинчиси, “учар гилам” номли қийноқ усули. Бунда қўриқчилар маҳбусларни йиғиладиган тахта устига ўтирғизишган ва тахта букилган. Жараён маҳбусларнинг тиззалари кўкракларига теккунича давом эттирилган. 

Учинчиси эса, қамоқхонадаги маҳбусларни зинапояга узун арқон ёрдамида боғлаб, уларни пастга итариб юборишган. Қамоқхона қўриқчилари маҳбусларни арқон ёрдамида пасга тушишини кузатиб завқланишган

Бу қийноқлар маҳбусларни қийнаш улардан қандайдир маълумот олиш учун эмас, балки уларнинг қадр-қиммати ва ғурурини йўқ қилиш учун амалга оширилган. 

Табиийки, бундай қийноқлар остида йиллар давомида яшаб келган халқ Асадлар режимининг қулаганини нишонлайди-да. Гарчи ҳукумат қуролли гуруҳ томонидан ағдарилган бўлса-да, сурияликлар бугун хурсанд. Аммо янги ҳукумат давлатни қандай бошқариши номаълум, буни вақт кўрсатади. Paradigma.uz эса сизга воқелар ривожини тақдим этишда давом этади. Биздан узоқлашманг.

мавзуга оид янгиликлар

Al-Sharaa Trampning Gʻazo rejasini "jiddiy jinoyat" deya baholadi

Ал-Шараа Трампнинг Ғазо режасини "жиддий жиноят" дея баҳолади

Суриянинг янги раҳбари Аҳмад ал-Шараа 10 февраль куни эфирга узатилган баёнотида АҚШ Президенти Дональд Трампнинг Ғазодан фаластинликларни кўчириш ва ҳудудни эгаллаб олиш режасини "жиддий жиноят" деб атади ва бу режа охир-оқибат муваффақиятсизлик билан якунланишини билдирди. Бу ҳақда "Reuters" ахборот агентиги хабар берди.

Жаҳон

12.02.2025, 13:55

Erdoʻgʻan bilan koʻrishgan Suriyaning yangi yetakchisi u bilan nimalarni muhokama qildi?

Эрдўған билан кўришган Суриянинг янги етакчиси у билан нималарни муҳокама қилди?

Туркия Президенти Ражаб Тоййиб Эрдўған va Суриянинг янги етакчиси Аҳмад аш-Шаръа Анқарада учрашув ўтказиб, хавфсизлик масалалари ҳамда икки томонлама ҳамкорликни мустаҳкамлаш бўйича муҳокамалар олиб борди. Бу ҳақда "Euro news" нашри хабар берди.

Жаҳон

07.02.2025, 11:43

Germaniya Suriyadagi yangi hokimiyatga 8 million yevro bermoqchi

Германия Суриядаги янги ҳокимиятга 8 миллион евро бермоқчи

Кеча, 11 декабрь куни Германия Ташқи ишлар вазирлиги Башар Асад режими ағдарилганидан сўнг Сурияни қўллаб-қувватлашга қаратилган саккиз бандли режасини тақдим этди. Бу ҳақда "Deutsche  Welle" нашри хабар берди.  

Жаҳон

12.12.2024, 17:38

Сурия 11 кун ичида: 53 йиллик тизим ағдарилди, президент Россияга қочиб кетди, исёнчилар ҳукуматни эгаллади (фото)

Сурия 11 кун ичида: 53 йиллик тизим ағдарилди, президент Россияга қочиб кетди, исёнчилар ҳукуматни эгаллади (фото)

Сурияда эллик уч йилдан бери ҳукмронлик қилиб келаётган Асадлар сулоласи тугатилди. Суриянинг собиқ президенти Башар Асад эса Россиядан бошпана сўраб Москвага яширин тарзда қочиб кетди. Мамлакатда қолган Сурия Бош вазири ҳукуматни исёнчиларга тинч ҳолатда топширишни айтди.

Жаҳон

09.12.2024, 16:36

"Hizbulloh" Isroilga javob qaytardi

"Ҳизбуллоҳ" Исроилга жавоб қайтарди

Кеча, 22 сентябрь куни Ливаннинг "Ҳизбуллоҳ" гуруҳи Ҳаифадан жануби-шарқда жойлашган Рамат-Девид авиабазасига 120 дан ортиқ "Fadi 1" ва "Fadi 2" ракеталарини учирди. Бу ҳақда "Israeli media" нашри маълум қилди.

Жаҳон

23.09.2024, 09:25

Rossiyadagi qamoqxonada oʻzbeklar va tojiklar bosh koʻtardi

Россиядаги қамоқхонада ўзбеклар ва тожиклар бош кўтарди

Россиянинг Волгоград области қамоқхонасида икки ўзбек ва икки тожик маҳкум исён кўтарди. Қамоқхонанинг саккиз ходими ва тўрт нафар маҳкумни гаровга олди. Бу ҳақида Америка Овози хабар бермоқда.

Жаҳон

24.08.2024, 14:24

сўнгги янгиликлар

KXDR

Ким Чен Ин ўз аскарларини Россия учун Курскда жанг қилаётганини тан олди

Шимолий Корея биринчи маротаба ўз аскарларини Россия учун Украина ҳудудида жанг олиб бораётганини тасдиқлади. Бу ҳақда "Kcna.кп " хабар қилди.

Жаҳон

28.04.2025, 11:56

BAA, Dubay.

Ўзбекистон фуқароларини БАА кириши тақиқлангани рад этилди

Аввалроқ, ижтимоий тармоқларда Ўзбекистон фуқароларини бирлашган Араб Амирлиги (БАА) кириши тақиқлангани ҳақида хабар тарқалган эди. Ташқи ишлар вазири матбуот котиби Аҳрор Бурҳонов бу хабарларни асоссиз ва фейк деб атади. Бу ҳақда у ўзининг Telegram каналида маълум қилди.

Ўзбекистон

28.04.2025, 11:06

Eron Bandar-Abbos shahridagi Shahid-Rajai portidagi portlash

Эрондаги воқеада Хитойдан олиб келинган ракета ёқилғиси портлаб кетган бўлиши мумкин

Жорий йилнинг 26 апрель куни Эроннинг Бандар-Аббос шаҳридаги Шаҳид-Ражаи портида кучли содир бўлган кучли портлаш ортидан 1200 дан ортиқ киши жароҳатланган ва 36 киши ҳалок бўлган. Воқеа ортидан Эрон Ислом Республикасида 3 кунлик мотам эълон қилинди.

Жаҳон

28.04.2025, 10:31

Donald Tramp

Трампнинг олти фронтдаги уруши: дунё глобал беқарорлик ёқасидами?

30 апрель куни Дональд Трамп иккинчи президентлик фаолияти бошланганига 100 кун бўлади. Бу, АҚШда шаклланган ўзина хос сиёсий анъанага кўра, дастлабки сарҳисоб давридир. 

Иқтисодиёт

25.04.2025, 15:13

Andijon viloyati 40-ixtisoslashtirilgan maktabgacha ta'lim muassasasi

Андижондаги 40-ихтисослаштирилган мактабгача таълим муассасасидаги имкониятлар (фоторепортаж)

Жорий йилнинг 21-22 апрель кунлари Ижтимоий ҳимоя миллий агентлиги томонидан Андижон вилоятида оммавий ахборот воситалари ва блогерлар учун ташкил этилди.

Таълим

25.04.2025, 14:41

Foto: Associated Press

Покистон ҳукумати Ҳиндистонга нисбатан кескин жавоб чораларини эълон қилди. Ҳиндистон бу воқеани ўзи уюштирган бўлиши мумкин, сабаб нима?

Жорий йилнинг 24 апрель куни Ҳиндистон ва Покистон ўртасидаги зиддият кескин кучайиб, Покистон ҳукумати Ҳиндистонга қарши бир қатор кескин чораларни ишлаб чиқди. Эндиликда Ҳиндистоннинг ҳар қандай авиакомпаниялари Покистон ҳаво ҳудудидан ҳаракатланиши тақиқланади. Бу Ҳиндистоннинг Кашмирдаги қонли ҳужум ортидан Покистонга қарши бошланган жавоб ҳаракатларига жавобан қилинди. Бу ҳақда "New York Times" маълум қилди.

Сиёсат

25.04.2025, 11:11

"Dubay shokoladi"

"Дубай шоколади"да инсон саломатлиги учун хавфли бактерия аниқланди

Тошкентдаги "Fix desser chocolatier" бренди остидаги "Дубай шоколади" Техник жиҳатдан тартибга солиш инспекцияси томонидан ўтказилган синовларда соғлиқ учун хавфли бактериялар аниқланди. Бу ҳақда назорат инспекцияси матбуот хизмати хабар қилди. 

Ўзбекистон

25.04.2025, 10:51

Binyamin Netanyaxu va Ilhom Aliyev

Нетанъяху Озарбайжонга ташриф буюради. Алиев уни ҳибсга оладими?

Исроил Бош вазири Бинямин Нетанъяху 2025 йил май ойининг бошида расмий ташриф билан Озарбайжонга боради. Боку шаҳрида у Озарбайжон Президенти Илҳом Алиев билан учрашиб, икки давлат ўртасидаги ҳамкорликни кенгайтириш ва минтақавий хавфсизлик масалаларини муҳокама қилади. Бу ташриф АҚШ ва Эрон ўртасидаги ядровий музокаралар қайта тикланган, Туркиянинг Суриядаги ҳарбий иштироки бўйича баҳслар давом этаётган бир пайтда амалга ошмоқда. Бу ҳақда "Ynet" хабар қилди.

Сиёсат

24.04.2025, 23:54

Ҳиндистон ва Покистон ўртасидаги зиддият авжга чиқди

2025-йил 22-апрель куни Ҳиндистоннинг Жамму ва Кашмир ҳудудидаги Пахалгам шаҳрида жойлашган Байсаран водийсида содир бўлган террорчилик ҳужуми Ҳиндистон ва Покистон ўртасидаги зиддиятларни яна кучайтирди. Бу ҳужумда 28 нафар сайёҳ ҳалок бўлди, 20 дан ортиқ одам жароҳат олди. Ҳалок бўлганларнинг аксарияти ҳиндистонликлар.

Сиёсат

24.04.2025, 18:26

Дунё сиёсатига қутбланишларнинг таъсири

Халқаро муносабатлар бугунги кунда бир нечта чуқур ўзгаришлар таъсирида шаклланмоқда - бу эса сиёсатчилар учун жараённи англаш ва зарур чораларни кўришда жиддий синов бўлиб қолмоқда. Жаҳон сиёсати барқарорлик доирасидан чиқиб, тобора кўпроқ тартибсизлик сари ҳаракатланмоқда, хусусан, Трамп маъмуриятининг Оқ Уйга қайтиши билан бу янада яққол кўзга ташланмоқда. Айни ўзгаришлардан бири - технологик марказларнинг анъанавий ҳудудлардан чеккароқ, ноанъанавий минтақаларга силжиши бўлиб, бу глобал тенглик ва куч мувозанатини ўзгартириб юбормоқда. Шу билан бирга, ўта ўнг ва ўта чап сиёсий кучлар ўртасидаги тафовут кескин ортиб бормоқда - бу эса сиёсий тизимларда радикаллашув хавфини кучайтиради.

Сиёсат

24.04.2025, 15:36

Pegasus, Isroil

Ҳукумат хакерлар орқали фаолларни кузатаётгани айтилмоқда

Ўзбекистон мухолифат, журналист ва инсон ҳуқуқлари фаолларининг шахсий мулоқотларини кузатишда "Pegasus"  жосуслик дастурида фойдаланаётганлиги айтилмоқда.

Жаҳон

19.04.2025, 16:46

https://president.uz/oz/lists/view/7381

“Турк бирлик”да дарз: Шимолий Кипр Туркияга Ўзбекистон ва Қозоғистонга нисбатан чора кўришга чақирди

Жорий йилнинг 3-4 апрель кунлари Самарқандда ўтказилган Марказий Осиё – Европа Иттифоқи саммитида давлат раҳбарлари ва Европа Иттифоқи ташкилоти раҳбарлари ўртасида БМТ Хавфсизлик Кенгашининг қарорларига содиқлигини билдирувчи қарорни имзолаган.  Шундан сўнг фақатгина Туркия томонидан тан олинган Шимолий Кипр Турк  Республикаси (ТРСК)Транспорт вазири Ўзбекистон, Қозоғистон ва Туркманистонга Туркияни чора кўришга чақирди. Чунки БМТ доирасида ТРСК мустақил давлат сифатида тан олинмаган. Бу ҳақда Озарбайжоннинг “Haqqin.az” нашри таҳлилий материал эълон қилди.

Сиёсат

16.04.2025, 17:24