Асадларнинг сўнгги саҳифаси: Зиндон бўшатилди, кишанлар парчаланди

Жорий йилнинг 8 декабрь куни Сурия етакчиси Башар Асад ҳукумат тепасидан ағдарилди. Шу билан 53 йил Сурияда ҳукмронлик ўрнатган Асадлар сулоласи барҳам топди. Мамлакат бошқарувини эгаллаган "Ҳайъат Таҳрир аш-Шом" мухолифат гуруҳи олдинги ҳукуматдаги тузумни тез парчалаш билан биргаликда Ҳофиз Асад буйруғи билан қурилган қамоқхонадаги маҳбусларни озод қилди. 

Жаҳон

12.12.2024, 14:19

Улашиш:

Asadlarning soʻnggi sahifasi: Zindon boʻshatildi, kishanlar parchalandi

Asadlarning soʻnggi sahifasi: Zindon boʻshatildi, kishanlar parchalandi

1971 йилда Сурия давлати ҳукуматининг тепасига келган Ҳофиз Асад 1978 йилда мамлакатда катта қамоқхона қуришни режалаштиради. Орадан уч йил ўтиб, яъни 1981 йилда қамоқхона қуриш ишлари бошланган. 

"Саиднайя" номи билан танилган объект 1986 йилда маҳбусларни сақлаш учун тайёр ҳолатга келган. 1987 йилда эса ҳибсхонага тутқунлар олиб келина бошлаган. Қамоқхона иккита катта бино ва бир нечта қаватли ер ости биноларидан ташкил топган.

Қамоқхонада 2008 йилда Асадлар режимга қарши чиққан маҳбуслар томонидан тартибсизликлар чиқа бошлаган. Ҳукумат уларга нисбатан қийноқлар ва ҳаддан ташқари куч ишлатиш тизимидан фойдаланиб, уларни тинчитиб келган. Ҳозирга қадар қамоқхонада неча нафар маҳбус сақлангани ҳақидаги аниқ маълумотлар мавжуд эмас. 

"Саиднайя" қамоқхонасида Башар Асад ҳукмронлик қилган 13 йиллик фуқаролар уруши даврида сон-саноқсиз одамлар ҳибсга олинган, қийноққа солинган ва ўлдирилган. Сурия Республикасидаги ҳеч бир қамоқхона бу каби катта ва машҳур бўлмаган.

Халқаро Амнистия ташкилоти бу қамоқхонани "одамларни сўйиш жойи" деб таърифлаган. Ташкилотнинг 2017 йилдаги ҳисоботига кўра, у ерда 2007 йилда тахминан 1,5 минг нафар маҳбус сақланган. Бироқ 2011 йилда фуқаролар уруши бошланганидан кейин ундаги маҳбуслар сони бир вақтнинг ўзида 20 000 кишига кўпайган. 

"Al Jazeera" нашрининг ёзишича, 2011 йилнинг мартидан 2024 йилнинг август ойига қадар "Саиднайя" қамоқхонасида 157 634 нафар суриялик қамоққа олинган. Улардан 5274 нафарини болалар, 10 221 нафарини аёллар ташкил қилган.

Жорий йилнинг 10 декабрь куни "Саиднайя" қамоқхонасидаги маҳбуслар ва бедарак йўқолганлар уюшмаси томонидан эълон қилинган маълумотга кўра, 2024 йил 28 октябрь ҳолатида қамоқхонада умумий 4300 киши бўлган. Уларнинг 2817 нафари қамоқхонанинг оқ бўлимида сақланган. Унинг қизил бўлимида эса, терроризм ва ҳарбий трибуналар билан боғлиқ муаммоларда айбдор деб топилган 1483 нафар маҳбус сақланган. Ташкилот ижтимоий тармоқларда тарқалган "Саиднайя"даги яширин эшиклар ва ер ости биноси ҳақидаги маълумотларни рад этган. 

Аммо "The Guardin" нашри қамоқхона тагида 5 қаватли улкан ер ости биноси мавжудлиги ҳақида ёзди

"Менинг оиламда уч киши бедарак йўқолган. Улар бизга ер остида 5 қават бино борлигини ва ичкарида одамлар бўғилиб нафас олишга қийналаётганлигини айтишган эди. Лекин биз ҳозир уларнинг қаерда эканлигини билмаймиз", дея интервью берган Сурия фуқароларидан бири.

"Саиднайя"га қариндошларини қидириб келган оилалар томонидан рўйхат тузилган. Шунингдек, у ердан яна бир қанча маҳбуслар ҳақида маълумот ёзилган дафтар ҳам топилган. Суриядаги Инсон ҳуқуқлари бўйича ташкилотлар Асад режими томонидан ҳибсга олинган 136 мингга яқин кишининг тақдирини ҳужжатлаштириш учун бу ёзувлар тартибли равишда сақланиши зарурлигини айтмоқда.

Сурия Инсон ҳуқуқлари ташкилоти директори Фадел Абдул Ғанига кўра, 8 декабрь куни "Саиднайя" қамоқхонасидан 2 мингга яқин маҳбуслар озод қилинган. 

"Тhe New York Times" нашрининг ёзишича, шу вақтга қадар қамоқхонада 30 000 дан ортиқ маҳбус ўлдирилганлиги тахмин қилинмоқда. Қамоқхонада омон қолганлар уларга гапириш ва овоз чиқариш мумкин бўлмаганлигини, улар шу вақтга қадар қоронғиликда ҳаёт кечиришганини маълум қилган. 

"Sky news" журналисти Ялда Ҳакимнинг ёзишича, маҳбусларга ҳатто ҳожатхонага чиқиш ҳам тақиқланган. Улар шунчалик узоқ вақт қамоқхонада сақланганки, озодликка чиқарилган баъзи маҳбуслар ҳатто ўз исмларини билмаслигини айтган.

"Маҳбуслар шафқатсизларча қийноққа солинган. Уларга нисбатан жинсий зўравонликлар қилинган. Уларни электр токи ва газ билан қийнашган”, дейди журналист. 

Ҳукумат уларни қийнашда уч хил усулдан кенг фойдаланган. Биринчиси, "немис курсиси" сифатида танилган усул. Бунда қамоқхона ходимлари маҳбусларни стулга ўтирғизиб, уларнинг умуртқа поғонаси синиб кетгунга қадар жабрланувчиларни орқага букишган. 

Иккинчиси, “учар гилам” номли қийноқ усули. Бунда қўриқчилар маҳбусларни йиғиладиган тахта устига ўтирғизишган ва тахта букилган. Жараён маҳбусларнинг тиззалари кўкракларига теккунича давом эттирилган. 

Учинчиси эса, қамоқхонадаги маҳбусларни зинапояга узун арқон ёрдамида боғлаб, уларни пастга итариб юборишган. Қамоқхона қўриқчилари маҳбусларни арқон ёрдамида пасга тушишини кузатиб завқланишган

Бу қийноқлар маҳбусларни қийнаш улардан қандайдир маълумот олиш учун эмас, балки уларнинг қадр-қиммати ва ғурурини йўқ қилиш учун амалга оширилган. 

Табиийки, бундай қийноқлар остида йиллар давомида яшаб келган халқ Асадлар режимининг қулаганини нишонлайди-да. Гарчи ҳукумат қуролли гуруҳ томонидан ағдарилган бўлса-да, сурияликлар бугун хурсанд. Аммо янги ҳукумат давлатни қандай бошқариши номаълум, буни вақт кўрсатади. Paradigma.uz эса сизга воқелар ривожини тақдим этишда давом этади. Биздан узоқлашманг.

мавзуга оид янгиликлар

Al-Sharaa Trampning Gʻazo rejasini "jiddiy jinoyat" deya baholadi

Ал-Шараа Трампнинг Ғазо режасини "жиддий жиноят" дея баҳолади

Суриянинг янги раҳбари Аҳмад ал-Шараа 10 февраль куни эфирга узатилган баёнотида АҚШ Президенти Дональд Трампнинг Ғазодан фаластинликларни кўчириш ва ҳудудни эгаллаб олиш режасини "жиддий жиноят" деб атади ва бу режа охир-оқибат муваффақиятсизлик билан якунланишини билдирди. Бу ҳақда "Reuters" ахборот агентиги хабар берди.

Жаҳон

12.02.2025, 13:55

Erdoʻgʻan bilan koʻrishgan Suriyaning yangi yetakchisi u bilan nimalarni muhokama qildi?

Эрдўған билан кўришган Суриянинг янги етакчиси у билан нималарни муҳокама қилди?

Туркия Президенти Ражаб Тоййиб Эрдўған va Суриянинг янги етакчиси Аҳмад аш-Шаръа Анқарада учрашув ўтказиб, хавфсизлик масалалари ҳамда икки томонлама ҳамкорликни мустаҳкамлаш бўйича муҳокамалар олиб борди. Бу ҳақда "Euro news" нашри хабар берди.

Жаҳон

07.02.2025, 11:43

Germaniya Suriyadagi yangi hokimiyatga 8 million yevro bermoqchi

Германия Суриядаги янги ҳокимиятга 8 миллион евро бермоқчи

Кеча, 11 декабрь куни Германия Ташқи ишлар вазирлиги Башар Асад режими ағдарилганидан сўнг Сурияни қўллаб-қувватлашга қаратилган саккиз бандли режасини тақдим этди. Бу ҳақда "Deutsche  Welle" нашри хабар берди.  

Жаҳон

12.12.2024, 17:38

Сурия 11 кун ичида: 53 йиллик тизим ағдарилди, президент Россияга қочиб кетди, исёнчилар ҳукуматни эгаллади (фото)

Сурия 11 кун ичида: 53 йиллик тизим ағдарилди, президент Россияга қочиб кетди, исёнчилар ҳукуматни эгаллади (фото)

Сурияда эллик уч йилдан бери ҳукмронлик қилиб келаётган Асадлар сулоласи тугатилди. Суриянинг собиқ президенти Башар Асад эса Россиядан бошпана сўраб Москвага яширин тарзда қочиб кетди. Мамлакатда қолган Сурия Бош вазири ҳукуматни исёнчиларга тинч ҳолатда топширишни айтди.

Жаҳон

09.12.2024, 16:36

"Hizbulloh" Isroilga javob qaytardi

"Ҳизбуллоҳ" Исроилга жавоб қайтарди

Кеча, 22 сентябрь куни Ливаннинг "Ҳизбуллоҳ" гуруҳи Ҳаифадан жануби-шарқда жойлашган Рамат-Девид авиабазасига 120 дан ортиқ "Fadi 1" ва "Fadi 2" ракеталарини учирди. Бу ҳақда "Israeli media" нашри маълум қилди.

Жаҳон

23.09.2024, 09:25

Rossiyadagi qamoqxonada oʻzbeklar va tojiklar bosh koʻtardi

Россиядаги қамоқхонада ўзбеклар ва тожиклар бош кўтарди

Россиянинг Волгоград области қамоқхонасида икки ўзбек ва икки тожик маҳкум исён кўтарди. Қамоқхонанинг саккиз ходими ва тўрт нафар маҳкумни гаровга олди. Бу ҳақида Америка Овози хабар бермоқда.

Жаҳон

24.08.2024, 14:24

сўнгги янгиликлар

Do Human Rights in Uzbekistan No Longer Matter to Europe?

Европа учун Ўзбекистондаги инсон ҳуқуқлари энди муҳим эмасми?

Россия–Украина уруши бошланганидан сўнг, бир қатор Европа Иттифоқи давлатларининг Марказий Осиёга, хусусан Ўзбекистонга бўлган қизиқиши сезиларли даражада ортди. Бу ҳолат минтақадаги геосиёсий мувозанат ўзгараётгани, шунингдек, Европа Иттифоқининг янги ташқи сиёсий стратегиясидан далолат беради.

Сиёсат

05.06.2025, 16:22

OTM oʻqishga kirish uchun qabul boshlandi

ОТМ ўқишга кириш учун қабул бошланди

2025–2026 ўқув йили учун  олий таълим муассасалари ва профессионал таълим муассасаларига қабул жараёнлари бошланди. Бу ҳақда Билимни баҳолаш агентлиги хабар қилди.

Таълим

05.06.2025, 14:45

Tramp 12 davlat fuqarolari uchun AQShga kirishni taqiqladi

Трамп 12 давлат фуқаролари учун АҚШга киришни тақиқлади

Кеча, 4 июнь куни АҚШ президенти Доналъд Трамп жорий йилнинг 9 июнь кунидан бошлаб 12 та давлат фуқароларига мамлакатга киришни тақиқлаб қўйди, 7 та давлат фуқаролари учун кириш қисман тақиқлади. Бу ҳақда "Reuters" ахборот агентлиги хабар қилди.

Жаҳон

05.06.2025, 14:24

AQSh Qashqadaryodagi tarixiy majmuani qayta tiklash uchun 250 ming AQSh dollari sarfladi

АҚШ Қашқадарёдаги тарихий мажмуани қайта тиклаш учун 250 минг АҚШ доллари сарфлади

Қашқадарё вилоятидаги XV асрга оид тарихий Лангар ота мажмуаси АҚШ элчиларининг Маданий меросни сақлаш жамғармаси томонидан 250 минг АҚШ долларлик таъмирлаш лойиҳаси натижасида қайта тикланди ва фойдаланишга топширилди. Бу ҳақда Америка Қўшма Штатларининг Ўзбекистондаги элчихонаси матбуот хизмати хабар қилди.

Маданий

04.06.2025, 17:46

Ilon Mask Trampning asosiy qonun loyihasini "jirkanch razolat" deb atadi

Илон Маск Трампнинг асосий қонун лойиҳасини "жирканч разолат" деб атади

Илон Маск Оқ уйда жамоат асосида олиб борган фаолиятидан кетганидан сўнг, АҚШ президенти Доналъд Трампнинг ички сиёсатдаги асосий ташаббусларидан бири бўлган "Битта Улкан Гўзал Қонун" — солиқлар ва маблағ ажратиш ҳақидаги қонунни оммавий равишда "жирканч разолат" деб атади. Бу ҳақда Маск ўзига тегишли Х тармоғидаги саҳифасида ёзиб қолдирган.

Жаҳон

04.06.2025, 12:40

Janubiy Koreyaga yangi prezident saylandi

Жанубий Кореяга янги президент сайланди

Кеча, 4 июнь куни Жанубий Кореяда муддатидан олдин мамлакат президентлигига сайлов ўтказилди. Унда Демократик партия номзоди Ли Чже Мён собиқ, импичментга учраган президент  Юн Сок Ёл сиёсатига қарши курашиб, президентлик сайловида ғалаба қозонди. Бу ҳақда "Yonhap" ахборот агентлиги хабар қилди.

Жаҳон

04.06.2025, 11:43

Rossiyalik deputat "Sibir oʻzbeklar tarixiy vatani" degan gaplari uchun keskin tanqidga uchrad

Россиялик депутат "Сибир ўзбеклар тарихий ватани" деган гаплари учун кескин танқидга учради

Россиянинг Ханти-Манси мухтор округи (ХМАО) Думаси депутати Халид Таги-Заде томонидан айтилган "ўзбекларнинг тарихий ватани ХМАО" деган баёнот Россия коммунистлари томонидан қаттиқ танқид қилинди. Бу фикр Компартия Марказий Қўмитаси (КПРФ) раҳбарияти томонидан мутлақо рад этилди ва сиёсий масъулиятсизлик деб баҳоланди. 

Жаҳон

03.06.2025, 12:40

Iyul va avgust oyidan ish haqi va pensiyalar oshiriladi

Июль ва август ойидан иш ҳақи ва пенсиялар оширилади

2025 йил 1 июль ва 1 август саналаридан бошлаб Ўзбекистонда иш ҳақлари, пенсиялар, стипендиялар ва ижтимоий нафақалар 10 фоизга оширилади. Бу ҳақда Президент фармони қабул қилинди.

Иқтисодиёт

03.06.2025, 12:14

Буюк Британия Абрамович устидан 2,5 миллиард фунт маблағ юзасидан судга мурожаат қилишга тайёр

Буюк Британия ҳукумати футбол клуби "Челси"ни сотишдан тушган 2,5 миллиард фунт стерлингни блокдан чиқариш мақсадида Роман Абрамович устидан судга мурожаат қилишга тайёр эканини маълум қилди. Бу ҳақда "Deutsche Welle" нашри хабар қилди. 

Спорт

03.06.2025, 11:36

Сулҳ ва алмашинувга умид - Истанбул учрашувининг асосий натижалари

Сулҳ ва алмашинувга умид - Истанбул учрашувининг асосий натижалари

Истанбулда Россия ва Украина делегациялари ўртасида музокараларнинг иккинчи раунди бўлиб ўтди. Музокараларда Россия томонидан илгари сурилган асосий таклифлардан бири — жанг майдонининг айрим ҳудудларида 2-3 кунлик қисқа муддатли ўт очишни тўхтатиш бўлди. Бунинг сабаби — ҳалок бўлган ҳарбий хизматчиларнинг жасадларини йиғиб олиш имконини яратиш зарурати билан изоҳланди.

Сиёсат

03.06.2025, 10:17

"Kimgadir yoqadimi-yoʻqmi, biz YI bilan hamkorlikni davom ettiramiz" — Abdulaziz Komilov

"Кимгадир ёқадими-йўқми, биз ЙИ билан ҳамкорликни давом эттирамиз" — Абдулазиз Комилов

Собиқ ташқи ишлар вазири, Ўзбекистон президентининг махсус вакили Абдулазиз Комилов "Кимгадир ёқадими-йўқми, биз Европа Иттифоқи билан ҳамкорликни давом эттиради", деди.  У бу ҳақда "Ishonch.uz" сайтига берган интервьюсида маълум қилди.

Ўзбекистон

02.06.2025, 17:28

Oʻzbekistonlik senator sud tizimida baʼzi Afrika mamlakatlardan ham orqada ekanligimini aytib, sud tizimdagi tanazzulni tan oldi

Ўзбекистонлик сенатор суд тизимида баъзи Африка мамлакатлардан ҳам орқада эканлигимини айтиб, суд тизимдаги таназзулни тан олди

Қашқадарё вилоятидан сайланган сенатор Абдураҳим Эрқаев суд-ҳуқуқ тизимидаги муаммоларни кескин танқид қилди. Унга таъкидлашича, мамлакат аҳоли орасида суд тизимига нисбатан ишонч тобора пасайиб бормоқда. Шунингдек, Ўзбекистон одил судлов масаласида халқаро рейтингларда орқага қараб кетмоқда.

Ўзбекистон

02.06.2025, 17:16