Yoʻllarda tirbandlikning kamayishi va qatnovning tartibli boʻlishi nimalarga bogʻliq?

Harakat xavfsizligida yoʻllarning holati va qulayligiga ham muhim ahamiyatga ega.

Ulashish:

OʻzA muxbiri Ikrom Avvalboyevning yoʻllardagi muammolar va ularga yechimlar haqida yozgan maqolalasini eʼtiboringizga havola etyapmiz.

“Asosiy koʻchaning chekkasiga – piyodalar yoʻlagiga qoʻygan mashinamni videoga olib ketishibdi. Buni uyimga uch yuz yetmish besh ming soʻmlik jarima qogʻozi kelganidan keyin bildim.

Oʻsha joyga menga oʻxshab ulov qoʻygan oʻndan ortiq odamga ham shunaqa xabar bordimikan? Besh yildan buyon mashina boshqaraman, bu “yoʻnalish”da birinchi marta jarima yozishlari. 

Bungacha trotuar yoki toʻxtash taqiqlanadi belgisi bor joylarga necha marta mashina qoldirganimni eslolmayman ham. Xato meniki, lekin xulosa chiqarish oʻrniga jahlim chiqyapti. Nima qilamiz, inson tabiat shunday?

Bu holatni bekorga eslamadim. Xizmat safari bilan Xitoyda boʻlganimizda yoʻllarda koʻp yurdik. Rosti, koʻchalarda tirbandlikning kamligi, qatnovning tartibliligini koʻrib oʻylab qoldim. Xayolimda aholi soni boʻyicha dunyoda birinchi oʻrinda turadigan bu mamlakat koʻchalarida mashinalar oshib-toshib turgan boʻlishi kerak edi.

Chin diyorida yoʻl harakati xavfsizligini taʼminlash va tirbandliklarni kamaytirish borasidagi oʻziga xos tajriba bor. Bu haqda qisqacha yozgim keldi.

Yoʻllarda tirbandliklarni kamaytirish borasida Xitoy tajribasi

Mavzu haqida har birida millionlab odam yashaydigan Pekin va Tyanszin shaharlari misolida, oʻzimiz guvohi boʻlgan holatlar boʻyicha soddaroq maʼlumot berishga harakat qilamiz.

Bu shaharlarda avtomobil harakatini cheklash, avtoturargohlar faoliyatini samarali tashkil qilish hamda velosipedlar harakati uchun qulay sharoit yaratish siyosati qatʼiy ishlaydi.

Shaharlar rejali va markazlashgan tarzda rivojlantirilmoqda. Yoʻllar oʻzaro murakkab, bir-biriga bogʻlangan halqasimon tarzda qurilishiga eʼtibor qaratiladi. Metro va jamoat transportiga katta investitsiya yoʻnaltiriladi. Bu omillarning barchasi uygʻunlashganida esa natija kutilganidek boʻladi.

Pekin metrosi dunyodagi eng uzun – sakkiz yuz kilometrlik metro tizimlaridan biri sanaladi. Tyanszinda ham tez va qulay metro yoʻnalishi mavjud boʻlib, dolzarb nuqtalarni bogʻlaydi. Odamlar mashina oʻrniga uni tanlaydi.

Yoʻl harakati sunʼiy idrok, kameralar va sensorlar yordamida real vaqtda boshqarilmoqda. Svetoforlar harakatga qarab dinamik ravishda oʻzgaradi. Qaysi tomonda tirbandlik boʻlsa, oʻsha tomonga koʻproq vaqt beriladi.

Smartfon ilovalari orqali tirbandlik, yoʻllarning yuklamasi real vaqtda koʻrsatilishi yana bir yutuqdir. 

Elektr avtobuslar, elektroskuterlar keng tarqalgan. Muhimi ular ancha arzon. Minglab odamlar shaxsiy mashina oʻrniga jamoat transportidan foydalanadi. Bu esa tirbandlikni pasaytiruvchi omillardan biri. Lekin biz hali tirbandlikni kamaytiruvchi muhim jihatlarni sanamadik. U quyidagicha ishlaydi.

Masalan, Tyanszinda shahar markaziga kirish yillik ruxsatnoma orqali amalga oshadi. Avtomobil raqamlari orqali “kim qayerga kirishi mumkin” degan tizim ishlaydi. Tegishli jadvalga koʻra juft kunlari faqat juft raqamli mashinalar, toq kunlari esa toq sonli avtoraqam egalari kirishi mumkin. 

Safarimiz davomida bizga hamrohlik qilgan xitoylik yigit biz qiziqqan mavzu boʻyicha baʼzi maʼlumotlarni berdi.

Uning haydovchilik guvohnomasi bor, lekin mashina sotib olishga istagi yoʻq ekan. Buning sababini u quyidagicha izohlaydi.

Markaziy hududlarda avtoturargohlar qimmat, cheklangan va vaqti bilan belgilangan. Beparvolik bilan har qanday joyga mashina qoʻyish qatʼiy jazoga sabab boʻladi. Turli idora va tashkilot xodimlari ish joylari huzuridagi xususiy yoki davlat avtoturargohlaridan foydalanadi. Koʻp ishxonalarda xodimlar uchun maxsus joy ajratilgan. Bu ham toʻlov evaziga. Oddiy haydovchilar koʻchadagi raqamlangan avtoturargohlarga mashina qoʻyadi va bu mobil ilovalar orqali toʻlanadi. Shu oʻrinda toʻlov miqdori boʻyicha biroz maʼlumot keltirib oʻtish lozim. Aytaylik, shahar markazidagi avtoturargohlarga soatiga 10 yuangacha toʻlov qilinidi. Bu bizning hisobda 17-18 ming soʻm atrofida boʻladi.

Piyoda yoʻlaklari va velosiped yoʻllari alohida himoya qilinadi. U yerlarda harakatlanish, mashina qoldirishni hech kim xayoliga ham sigʻdira olmaydi. Yana taʼkidlanishicha, avtomobil soliqlari ham ancha baland.

Bir soʻz bilan aytganda, odamlar mashina minishning yuqorida sanalgan tashvish va xarajatlaridan qochib boshqa yoʻlni tanlaydi. Qulay jamoat transporti, arzon velosiped va skuterlar xizmati – koʻplab masalalarning oddiy yechimi. 

Taʼkidlaganlarimiz chuqur surishtiruv va tahlillar emas. Yoʻl-yoʻlakay koʻrgan va eshitganlarimiz. Oʻzbekistonda ham keyingi yillarda aholi yashash tarzi va daromadi sezilarli oʻsdi. Koʻplab oilalarda bir nechta avtomashina bor. Shunga mos tarzda avtosanoat rivojlanib, yoʻl infratuzilmasi ham yaxshilanmoqda.

Oʻzbekistonda ham rivojlangan davlatlar tajribasi qoʻllanilmoqda

Davlatimiz rahbari Shavkat Mirziyoyev raisligida 9 iyul kuni navbatdagi videoselektor yigʻilishi oʻtkazildi. U yoʻl harakati xavfsizligini taʼminlash, infratuzilmasini yaxshilash va tirbandliklarni kamaytirish chora-tadbirlari muhokamasiga bagʻishlangan edi. 

Demak, bu yoʻnalishda ham aholiga qulaylik yaratish, xalqaro tajribalarni oʻrganish davlatning doimiy eʼtiborida.

Soʻzlar isbotini amalda ham koʻryapmiz. Birgina misol, keyingi yillarda yoʻl qurilishi va taʼmirlashga 61 trillion soʻm ajratilgan. Bu 2017 yilgacha berilgan mablagʻlardan uch yarim barobar koʻp degani.

Sohadagi 3 ming 365 nafar xodim elektron planshet va bodikamera bilan taʼminlandi. Qoidabuzarliklarni sunʼiy intellekt asosida saralash va qaror chiqarish amaliyoti joriy qilindi. Shaharlarda jamoat transporti uchun maxsus yoʻlaklar ajratildi.

Shuningdek, haydovchilarga qator yengilliklar joriy etildi.

Jumladan, birinchi marta huquqbuzarlik qilganlarni jazolash emas, ogohlantirish yoʻlga qoʻyildi. Yoʻl chiziqlarini bosish holatlarini kamera orqali fiksatsiya qilish bekor qilindi. Jamoat transporti uchun moʻljallangan qatorlarda kechqurun boshqa haydovchilar ham yurishiga ruxsat berildi. Shaharlarda yoʻllarni kunduzi taʼmirlash taqiqlandi. Radar bor joyda yoʻl belgisini oʻrnatish majburiy boʻldi.

Harakat xavfsizligi yoʻllarning holati va qulayligiga ham bogʻliq. Shuni inobatga olgan holda hududlarda ham yoʻl infratuzilmasi yaxshilanmoqda.

Maʼlumotlarga koʻra, hozirda mamlakatimiz avtomobil yoʻllarida 1 ming 200 dan ortiq qayrilib olish joyi boʻlsa, shundan faqatgina 146 tasida yer osti va yer ustidan qayrilish mumkin ekan. Oʻn mingdan ziyod piyoda oʻtish joylarining atigi 154 tasida shunday qulaylik bor.

Shu masalani inobatga olgan holda, Jahon banki ishtirokida Toshkent – Samarqand – Termiz, Toshkent – vodiy hamda Samarqand – Buxoro yoʻnalishidagi xalqaro yoʻllarni xavfsizlik talablariga mosligi diagnostika qilinadi. Ushbu tahlillar asosida, yoʻllarda qayrilib olish hamda piyodalar oʻtishini xavfsiz qilish, belgilar va chiziqlarni qulaylashtirish loyihalari ishlab chiqiladi.

Shuningdek, oʻrta va uzoq masofaga qatnaydigan jamoat transportini rivojlantirish choralari ham belgilandi. 

Sir emas yirik shaharlarimizda avtomobil toʻxtash joylarining yetishmasligi bilan bogʻliq muammolar bor. Bu tirbandlik yuzaga kelishining sabablaridan biri sanaladi. Shu kabi muammolar borligi sababli haydovchilar mashinasini yoʻl boʻyiga qoʻyishga majbur boʻlmoqda. Ayrim vazirlik va idoralar, hokimliklar binosi joylashgan koʻchalar yopib qoʻyilgan.

Bunday holatlarga chek qoʻyilib, barcha tashkilot va mahalla koʻchalaridagi asossiz qoʻyilgan taqiqlovchi belgilar olib tashlanmoqda. 

Bu boradagi yutuqlarga faqat shahar infratuzilmasini yaxshilash va boshqa shunga oʻxshash yangiliklarni hayotga tatbiq qilish bilan erishib boʻlmaydi. Tegishli tartiblarning qatʼiy ishlashi, texnologiya yutuqlari, taʼlim va odamlarning yoʻl madaniyati oʻsishi orqaligina koʻzlagan marraga chiqa olamiz. Ahamiyatlisi, bizda barcha yoʻnalishlarda oldinga harakat davom etmoqda”.

 

Oʻzbekiston

28.07.2025, 09:01

Ulashish:

So‘nggi yangiliklar

Svalbard Butunjaxon urugʻ omboriga Oʻzbekiston ekin urugʻlari qoʻshildi

Arktikada joylashgan Svalbard Butunjaxon urugʻ omboriga 20 dan ortiq anʼanaviy oʻzbek ekinlarining — qovun, tarvuz, pomidor, qalampir, baqlajon, sabzi, piyoz va bugʻdoy urugʻlari namunalari topshirildi.

Oʻzbekiston

31.10.2025, 10:28

Mirziyoyev YuNESKOning 43-sessiyasida qator xalqaro tashabbuslarni ilgari surdi

30 oktabr kuni Samarqand shahrida boʻlib oʻtayotgan YuNESKOning Taʼlim, fan va madaniyat masalalari boʻyicha 43-sessiyasida Oʻzbekiston prezidenti Shavkat Mirziyoyev oʻz chiqishida taʼlim, fan, madaniyat va inson salohiyatini rivojlantirishga qaratilgan qator xalqaro tashabbuslarni ilgari surdi.

Siyosat

31.10.2025, 10:13

AQSh qochqinlar qabul qilish limitini keskin qisqartirmoqda

AQSh prezidenti Donald Tramp yangi farmonga koʻra mamlakatga qabul qilinadigan qochqinlar sonini keskin qisqartiradi. Yangi limit yillik 125 ming nafardan 7500 nafarga tushirildi. Bu 1980 yildan beri qochqinlar dasturida kuzatilgan eng past koʻrsatkich hisoblanadi.

Jahon

31.10.2025, 09:57

Pokiston va Afgʻoniston sulhni davom ettirishga kelishib oldi

Turkiya Tashqi ishlar vazirligi Pokiston va Afgʻoniston oʻrtasidagi muzokaralar natijalari boʻyicha rasmiy bayonot eʼlon qildi. Turkiya va Qatar vositachiligida oʻtgan uchrashuvda tomonlar tinchlikni taʼminlash hamda kelishuvni amalga oshirish boʻyicha yangi mexanizmlar ishlab chiqildi.

Jahon

31.10.2025, 09:17

Isitish mavsumida tabiiy gaz isteʼmoli boʻyicha baʼzaviy meʼyor 5 barobarga oshiriladi

Prezident qaroriga muvofiq, 2025/2026 yilgi kuz-qish mavsumida tabiiy gaz isteʼmoli uchun “bazaviy meʼyor” sezilarli darajada oshiriladi. Noyabr - fevral oylarida har bir oy uchun 500 kub metrgacha, mart - oktabrda esa har oy uchun 100 kub metrgacha “bazaviy meʼyor” belgilandi.

Oʻzbekiston

30.10.2025, 17:05

Angrenda qaynonasi va erini oʻldirgan ayol 12 yilga qamaldi

Angren shahrida sodir boʻlgan shafqatsiz jinoyat yuzasidan sud hukmi eʼlon qilindi. Maʼlumotlarga koʻra, bir ayol oʻz qaynonasi va erini oʻldirgani uchun javobgarlikka tortildi. Sud qaroriga koʻra, u 12 yil 3 oy ozodlikdan mahrum qilish jazosiga hukm qilindi.

Oʻzbekiston

30.10.2025, 14:21

Yangi aeroport qurilishi uchun aholi uylari buziladimi?

Toshkent viloyatining Oʻrta Chirchiq va Quyi Chirchiq tumanlari tutash hududida bunyod etilayotgan Yangi Toshkent xalqaro aeroporti loyihasi doirasida ayrim aholi xonadonlari hamda bino-inshootlarni buzish rejalashtirilgani maʼlum qilindi.

Oʻzbekiston

30.10.2025, 12:33

Prezidentning tegishli farmonlari bilan tayinlovlar amalga oshirildi

Oʻzbekiston Respublikasi prezidentining tegishli farmonlari bilan bir qator yangi tayinlovlar amalga oshirildi.

Oʻzbekiston

30.10.2025, 10:51

Quruq vaʼda: 1 yildan buyon gazlashtirilmagan xonadonlarga imtiyoz berish tartibi ishlab chiqilmayapti

2024 yil oktabr oyida energetika vaziri Joʻrabek Mirzamahmudov gaz taʼminotiga ulanmagan hovlisi bor uy-joylar uchun ham elektr energiyasi tarifiga 50 foizlik chegirma berilishi va bu 2025  yil 1 yanvardan joriy etilishi rejalashtirilayotganini aytgandi. Biroq oradan 1 yildan koʻproq vaqt oʻtgan boʻlsa-da, mazkur tartib joriy etilmadi.

Oʻzbekiston

30.10.2025, 08:19

Yangi versiyadagi Cobalt uchun onlayn kontraktatsiya 3 noyabr kuni ochiladi

Cobalt’ning yangi versiyalari uchun kontraktatsiya 3 noyabr soat 10:00 dan boshlab ochiladi. Savdolar faqat UzAvtoSavdo sayti va ilovasi orqali boʻladi. Oʻsha kuni barcha Chevrolet dilerlik markazlari yopiladi va UzAuto Motors savdo tizimidan uziladi.

Iqtisodiyot

29.10.2025, 15:47

III Osiyo yoshlar oʻyinlari: oʻzbekistonliklar yana 13 ta medalni qoʻlga kiritdi

Respublika terma jamoasi aʼzolari boks, suzish, gandbol, ogʻir atletika, futzal, erkin kurash va velosport boʻyicha musobaqalarda ishtirok etib, 5 ta oltin va 8 ta bronza medalini qoʻlga kiritishdi.

Sport

29.10.2025, 15:10

Oʻzbekistonda nafaqa pullarini kreditga yechib olish taqiqlanadi

Yangi qoidalarga koʻra, banklar pensiya, davlat ijtimoiy nafaqalari va yordamlari sifatida tushadigan mablagʻlar, shuningdek, ijtimoiy kartalarga tushgan summalar hisobidan kredit qarzdorligini undirishi mumkin emas.

Oʻzbekiston

29.10.2025, 15:05