Donald Trampning Oʻzbekistonga tashrifi: strategik manfaatlar va diplomatik signallar ortidagi haqiqat

Donald Trampning Markaziy Osiyoga, xususan Oʻzbekistonga tashrif buyurishi ehtimoli hanuz dolzarb boʻlib qolmoqda. Rasmiy ravishda eʼlon qilinmagan boʻlsa-da, mavjud diplomatik vaziyat va strukturaviy omillar bunday tashrifning yuzaga kelishiga zamin yaratmoqda.

Shavkat Mirziyoyev va Donald Tramp

Shavkat Mirziyoyevning Donald Trampga yuborgan rasmiy taklifi va Oʻzbekiston tashqi ishlar vazirligining yuqori darajadagi diplomatik delegatsiyalari orqali bu taklifni ikkinchi marta tasdiqlangani, AQSh tomonining ijobiy javobi bilan bir qatorda, muhim diplomatik signal sifatida qaraladi. AQShning Oʻzbekistondagi elchisi Jonatan Xenikning bayonoti — Oq uy bu taklifni "jiddiy koʻrib chiqayotgani" haqida — bu tashrifning reallashish ehtimolini oshiradi.

 

Bunday takliflar ikki tomonlama aloqalarning "klassik" bosqichidan "strategik aloqalar" bosqichiga oʻtganini anglatadi. AQShning bunday diplomatik takliflarni rad etmasligi yoki javobsiz qoldirmasligi — ayniqsa strategik jihatdan muhim mintaqalar boʻyicha — AQSh tashqi siyosatining "pragmatik" ruhidagi siyosati sifatida qaraladi.

 

Tramp maʼmuriyatining 2025-yilgi tashqi savdo siyosatida 10 foizlik global boj stavkasi joriy etilmoqda, bu esa AQShning savdo strategiyasini proteksionistlik yoʻnalishga burmoqda. Biroq, aynan Oʻzbekiston bilan savdo hajmining 2024 yilda 881 million AQSh dollardan oshgani, AQSh uchun Markaziy Osiyodagi ikkinchi eng faol savdo sheriklaridan birini tashkil etayotganini koʻrsatadi. Bu iqtisodiy oʻsish — Oʻzbekistonga AQSh investitsiyalarini kiritish va xorijiy investorlar uchun strategik joylashuvni baholash nuqtai nazaridan — tashrif uchun muhim iqtisodiy fon ham yaratmoqda.

 

Oʻzbekiston bilan AQSh oʻrtasida kamyob yer elementlari (metallar) va strategik minerallar sohasida 2024 yil sentabrida imzolangan memorandum AQShning Xitoy bilan bevosita bogʻliq boʻlmagan yetkazib beruvchilarni topishga boʻlgan urinishlariga mos keladi. AQSh tashqi siyosatida muhim omilga aylangan "taʼminot zanjiri xavfsizligi"(supply chain security) masalasi Oʻzbekistonni yangi strategik manba sifatida pozitsiyalashtiradi.

 

2023–2024 yillarda faoliyat doirasini kengaytirgan "C5+1" shakli Tramp maʼmuriyatining ham real siyosiy vositasiga aylanishi mumkin. Elchi Xenikning "bugun eng qulay vaqt" degan bayonoti — Oq uy C5+1ni Tramp davrida yangi "koʻp tomonlama " platformaga aylantirish ehtimoli borligini anglatadi. Bunday tashrif “C5+1” sammiti doirasida ham boʻlishi mumkin.

 

Agar tashrif C5+1 shakli doirasida amalga oshirilsa ham, uning Oʻzbekistonda oʻtkazilish ehtimoli yuqori va bu mamlakatimiz uchun muhim diplomatik yutuq va mintaqaviy hamkorlikning yangi bosqichiga aylanishi mumkin.

 

Oʻzbekistonga Tramp tashrifining hech boʻlmaganda ramziy ahamiyati borligi Qozogʻiston, Qirgʻiziston, Tojikiston va Turkmaniston bilan taqqoslashda yaqqol koʻrinadi. Qozogʻiston mintaqaning eng boy va ko‘p tabiiy resursga ega davlati (asosan neft va gaz), aholisi 20 millionni tashkil etadi. U mintaqaviy xavfsizlikda ham yetakchilikka intiladi; masalan, MDH va ShHT doirasida hamkorlik qiladi.

 

Qirgʻizistonn va Tojikiston iqtisodiyotlari kichik, ularning 2024 yilgi Yalpi ichki mahsuloti (YaIM) mos ravishda -35,8 mlrd va 12 mlrd AQSh dollar atrofida, aholi soni esa 7-11 millionni tashkil qiladi.  Bu davlatlar koʻproq Rossiya va Xitoyga iqtisodiy jihatdan bogʻliq, shu sababli AQSh ushbu mamlakatlar bilan cheklangan strategik aloqalar oʻrnatadi. Turkmaniston tabiiy gaz zaxiralari hisobiga iqtisodiy jihatdan kuchli ($90,9 mlrd YaIM), ammo u ochiq siyosat yuritmaydi va xalqaro aloqalari cheklangan.

 

Bu borada Oʻzbekiston ham oʻziga xos rolga ega: u nafaqat eng katta aholiga, balki Markaziy Osiyodagi investitsiyalar investitsiyalar boʻyicha eng ochiq bozor tizimiga ega davlatlardan biri hisoblanadi. Oʻzbekiston C5+1 formati (AQSh va besh Markaziy Osiyo davlatlari)ga faol aʼzo. Bu diplomatik harakatlar Oʻzbekistonni boshqa jamoadoshlarga nisbatan AQSh uchun ijobiy hamkorga aylantiradi.

 

Markaziy Osiyo Rossiya va Xitoyning taʼsir zonasi sifatida koʻriladi. Oʻzbekiston esa bu ikki davlat oʻrtasida muvozanatli investitsiyalar siyosat olib boruvchi "uchinchi yoʻl" modelini amalda sinab koʻrmoqda. AQSh uchun esa, ayniqsa Tramp maʼmuriyati uchun, Xitoy va Rossiyaning taʼsirini yumshatishda Oʻzbekiston – "neytral, lekin ochiq" davlat sifatida – muhim  rol oʻynashi mumkin. Shu bois, Tramp tashrifi faqat ramziy harakat emas, balki strategik signal ham boʻladi.

 

Trampning eʼtibori hozircha AQSh ichki iqtisodiy siyosatini qayta yoʻlga qoʻyishga, xususan, inflyatsiyani pasaytirish, sanoatni himoya qilish va xavfsizlikni kuchaytirishga qaratilgan. Markaziy Osiyoga tashrif uning ichki siyosiy kun tartibida birinchi oʻrinda emas, lekin investitsiyalar siyosiy PR jihatdan u uchun qulay lahza sifatida qaralmoqda — ayniqsa, agar bu tashrif AQShning kuchli global pozitsiyasini koʻrsatish vositasiga aylantirilsa.

 

Xenikning Oʻzbekistondan AQShga noqonuniy yoʻllar bilan kelgan fuqarolarni vatanga qaytarishga chaqirishi — ikki tomonlama diplomatik suhbatlarning nozik, balki keskinlashuv ehtimoli borligini anglatadi.

 

Donald Trampning Oʻzbekistonga tashrifi – bu faqat bir davlatga boʻlgan eʼtibor emas, balki Markaziy Osiyoning geosiyosiy vaznini AQSh investitsiyalar siyosati kontekstida qayta belgilash harakati sifatida talqin qilinmoqda. Diplomatik takliflar, strategik iqtisodiy manfaatlar va xavfsizlik muhokamalari bu tashrif ehtimolini real darajada oshiradi.

 

Shuningdek Donald Tramp rasman tashrif buyuradigan boʻlsa, u Markaziy Osiyoga kelgan ilk AQSh prezidenti sifatida tarixga kiradi. Bu nafaqat siyosiy, balki ramziy jihatdan ham u uchun katta yutuq sanaladi.

 

Shunga qaramay, Trampning ichki siyosiy ustuvorliklari, migratsiya va inson huquqlari masalalari tashrifni hozircha oraliq strategik darajada ushlab turmoqda. Biroq, agar Tramp tashrifni amalga oshirsa, bu Oʻzbekiston uchun mintaqadagi geosiyosiy pozitsiyasini mustahkamlash, AQSh uchun esa Xitoy–Rossiya taʼsir zonasida yangi diplomatik front ochish imkoniyati boʻlishi mumkin.
 

Nodirbek Egamberdiyev

Mavzuga oid yangiliklar

AQSh Oʻzbekistondan foydalanmoqchi

AQSh Oʻzbekistondan foydalanmoqchi

Rossiya-Ukraina urushi boshlanganidan keyin baʼzi davlatlarga AQShdan toʻgʻridan toʻgʻri reyslar bekor qilingan. Tramp administratsiyasi AQShdan deportatsiya qilingan Sobiq Ittifoq tarkibidagi davlatlarning fuqarolari uchun Oʻzbekistondan tranzit nuqtasi sifati foydalanish uchun mamlakat bilan muzokaralar oʻtkazgan. Bu haqda "Washington Post" maʼlum qildi.

Siyosat

07.05.2025, 17:33

Putinning maslahatchisi AQSh – Rossiya munosabatlari qayta tiklanishini maʼlum qildi

Putinning maslahatchisi AQSh – Rossiya munosabatlari qayta tiklanishini maʼlum qildi

Amerikaning Vashington shahrida Rossiya rahbarining yaqin maslahatchisi, mamlakatning toʻgʻridan-toʻgʻri investitsiya jamgʻarmasi (RDIF) rahbari Kirill Dmitriyev Tramp maʼmuriyati vakillari bilan uchrashdi.

Jahon

04.04.2025, 11:00

Mirziyoyev Trampga maktub yoʻlladi. Unda nimalar yozilgan?

Mirziyoyev Trampga maktub yoʻlladi. Unda nimalar yozilgan?

Shavkat Mirziyoyev Amerika Qoʻshma Shtatlari Prezidenti Donald Trampga xat yubordi. Mirziyoyev maktubda Donald Trampni ushbu lavozimga rasmiy kirishgani munosabati bilan tabriklab, uni Oʻzbekistonga taklif qilgan. Bu haqda Prezident matbuot kotibi Sharzod Asadov maʼlum qildi.

Oʻzbekiston

21.01.2025, 17:17

Amerika boshqa mamlakatlarga yordam berishni toʻxtatdi

Amerika boshqa mamlakatlarga yordam berishni toʻxtatdi

Kecha, 20 yanvardan boshlab AQSh Prezidenti lavozimiga kirishgan Donald Tramp Amerikaning boshqa mamlakatlarga yordam dasturlarini 90 kun muddatga toʻxtatib turish haqidagi farmonni imzoladi. Bu haqda "Deutsche Welle" nashri maʼlum qildi.

Jahon

21.01.2025, 16:59

Tramp Bayden davrida qabul qilingan 78 ta qarorni bekor qildi

Tramp Bayden davrida qabul qilingan 78 ta qarorni bekor qildi

Kecha, 20 yanvar kuni AQSh Prezidenti lavozimini rasman egallagan Donald Tramp Amerikaning bundan oldingi prezidenti Jo Bayden davrida qabul qilingan 78 ta qarorni bekor qilish toʻgʻrisidagi farmonni imzoladi. Bu haqda "Deutsche Welle" nashri xabar berdi.  

Jahon

21.01.2025, 13:41

Rasman prezident boʻlgan Donald Tramp nimalarni vaʼda bermoqda?

Rasman prezident boʻlgan Donald Tramp nimalarni vaʼda bermoqda?

Kecha, 20 yanvar kuni Donald Tramp Amerika Qoʻshma Shtatlari Prezidenti lavozimiga kirishar ekan, undan avval yarim soatlik nutqini bayon qildi. U oʻzining nutqida bir qator masalalarni tilga olib, Amerikani nimalar kutayotganini aytdi hamda qaysi sohalarda oʻzgarishlar qilishini vaʼda berdi.

Jahon

21.01.2025, 11:10

So‘nggi yangiliklar

20 ta musulmon mamlakat Isroilning Eronga tajovuzini qoralab, qoʻshma bayonot qabul qildi

20 ta musulmon mamlakat Isroilning Eronga tajovuzini qoralab, qoʻshma bayonot qabul qildi

Dunyodagi 20 ta musulmon mamlakat Isroilning Eronga tajovuzini qoralash toʻgʻrisida Arab va islom davlatlarining qoʻshma bayonoti qabul qilindi. Unda Isroilning Eronga qarshi harbiy harakatlarini toʻxtatish va muzokaralar yoʻliga qaytish zarurligi tasdiqlandi.

Siyosat

18.06.2025, 12:37

Isroildagi oʻzbekistonliklar mamlakatni qanday tark etishi mumkin?

Isroildagi oʻzbekistonliklar mamlakatni qanday tark etishi mumkin?

Oʻzbekistonning Isroildagi elchixonasi Isroil-Eron mojarosi tufayli Isroilni mustaqil tark etish istagida boʻlgan Oʻzbekiston fuqarolari uchun qanday yoʻl bilan chiqib ketishi mumkinligi haqida maʼlumot berdi.

Siyosat

18.06.2025, 11:26

Shimoliy Koreya Kurskni tiklash uchun Rossiyaga ishchi yuboradi

Shimoliy Koreya Kurskni tiklash uchun Rossiyaga ishchi yuboradi

Shimoliy Koreya Rossiya viloyatining Kursk viloyatini tillash uchun 6 mingta mutaxassisi yuboradi. Bu haqda Rossiya Rossiya Xavfsizlik kengashi kotibi Sergey Shoygu Pxenyanga tashrifi yakunlari boʻyicha maʼlum qildi, deb yozdi "Interfaks"nashri.

Jahon

18.06.2025, 11:01

Oʻzbekistonga olib kelingan ukrainalik bolalarga 2 mingta oʻquv qurollari toʻplami sovgʻa qilindi

Oʻzbekistonga olib kelingan ukrainalik bolalarga 2 mingta oʻquv qurollari toʻplami sovgʻa qilindi

Rossiya-Ukraina urushida jabr koʻrgan ukrainalik oilalarning 97 nafar bolasini Oʻzbekiston ikki haftalik sogʻlomlashtirish taʼtiliga qabul qildi va birinchi sinf oʻquvchilari uchun 2000 dona oʻquv qurollar toʻplami ukrainalik bolalarga sovgʻa qildi. Bu haqda Ukrainaning Oʻzbekistondagi elchixonasi matbuot xizmati xabar qildi.

Siyosat

18.06.2025, 10:34

Eron AQShning Yaqin Sharqdagi harbiy bazalariga hujum qilishi mumkin — NYT

Eron AQShning Yaqin Sharqdagi harbiy bazalariga hujum qilishi mumkin — NYT

Agar Qoʻshma Shtatlar Isroilning Eronga qarshi urushiga qoʻshilsa, Eron AQShning Yaqin Sharqdagi bazalariga zarbalar berish uchun raketa va boshqa harbiy texnika tayyorlab qoʻydi deb yozmoqda "The New York Times" nashri nashri AQSh rasmiylariga tayanib.

Jahon

18.06.2025, 09:31

Tramp Pokiston generali bilan uchrashmoqchi

Tramp Pokiston generali bilan uchrashmoqchi

18 iyun kuni AQSh prezidenti Donalʼd Tramp Pokiston armiyasi boshligʻi general Asim Munir bilan uchrashadi. Bu haqda BBC xabar qildi.

Jahon

18.06.2025, 09:10

Trump Calls for Iran’s Unconditional Surrender – NYT

Tramp Eronni soʻzsiz taslim boʻlishga chaqirdi – NYT

AQSh prezidenti Donalʼd Tramp ijtimoiy tarmoqlarda Eronning oliy rahbarini oʻldirish ehtimolini tilga olib, Eronga “soʻzsiz taslim boʻlish”ga chaqirdi. Bu AQShning Isroil bilan birga urushga kirishishi mumkinligidan dalolat beradi. Bu haqda "The New York Times" xabar qildi.

Jahon

18.06.2025, 00:53

G7 Fully Supports Israel – Media Reports

G7 toʻliq Isroilni qoʻllab-quvvatlaydi — OAV

Kecha, 16 iyun kuni G7 (Katta Yettilik) davlatlari birgalikda Isroilni toʻliq qoʻllab-quvvatlashini hamda Eronni Yaqin Sharqdagi beqarorlik manbai sifatida koʻrishini maʼlum qildi. Shuningdek, G7 davlatlari ikki mamlakat oʻrtasidagi mojaroni yumshatishga chaqirdi. Bu haqda "Reuters" axborot agentligi maʼlum qildi.

Jahon

17.06.2025, 14:44

Xitoydagi pirotexnika zavodida portlash sodir boʻldi

Xitoydagi pirotexnika zavodida portlash sodir boʻldi

Bugun, 16 iyun kuni ertalab mahalliy vaqt bilan soat 8:23da Xitoyning Xunan viloyatidagi Shanchjoudagi pirotexnika zavodida portlash sodir boʻldi. Voqea oqibatida 9 kishi jarohatlangan, 2 kishi bedarak yoʻqolgan. Bu haqda "China Daily" nashri xabar berdi.

Jahon

16.06.2025, 17:55

Adliya vazirligi "jins" bilan bogʻliq xabarlarga munosabat berdi

Adliya vazirligi "jins" bilan bogʻliq xabarlarga munosabat berdi

Adliya vazirligi "jins oʻzgartirgan" fuqaro ism-familiyasini oʻzgartirishi mumkinligi haqidagi xabarlarga rasmiy munosabat berdi.

Oʻzbekiston

16.06.2025, 17:32

Sobiq deputat Qobil Doʻsov ozodlikdan mahrum etildi

Sobiq deputat Qobil Doʻsov ozodlikdan mahrum etildi

Toshkent viloyati Boʻstonliq tumani sobiq deputati va bloger Qobil Doʻsov 5 yil 2-oyga ozodlikdan mahrum qilindi.

Oʻzbekiston

16.06.2025, 16:35

Isroil razvedkasiga ishlagan shaxs Eronda oʻlimga hukm qilindi

Isroil razvedkasiga ishlagan shaxs Eronda oʻlimga hukm qilindi

Eron hukumati Isroil maxfiy xizmati Mossad nomidan josuslik qilishda ayblangan Ismoil Fekri ismli shaxsni oʻlimga hukm qilindi. Bu haqda "Deutsche Welle" nashri xabar qildi.

Jahon

16.06.2025, 16:07