Mutaxassis sharhi: Markaziy Osiyo va Yevropa Ittifoqi sammitidan qanday yangiliklar kutilmoqda?

Markaziy Osiyo va Yevropa Ittifoqi oʻrtasida joriy yilning 3-4 aprel kunlari oʻtkazilayotgan sammit tarixiy ahamiyatga ega boʻlib, xalqaro munosabatlarda jiddiy hodisa sifatida baholanmoqda. Sammit doirasida Yevropa Kengashi raisi — Sharl Mishel, Antoniu Koshta, shuningdek, Yevropa Komissiyasi rahbari Ursula fon der Lyayen tashrif buyurdi. Bundan tashqari, bir qator biznes vakillari va Yevropa taraqqiyot va tiklanish banki raisi ham ishtirok etmoqda. Ushbu sammitda tovar ayirboshlashni koʻpaytirish, innovatsiyalar, “yashil” energetika, togʻ-kon, qishloq xoʻjaligi, va raqamlashtirish sohalarida qoʻshma dastur va kooperatsiya loyihalarini ilgari surish, madaniyat, turizm, fan, taʼlim va boshqa ustuvor yoʻnalishlarda faol almashinuvlarni davom ettirish masalalari diqqat markazida boʻlishi kutilmoqda. Asosiy masala esa kamyob mineral resurslar, energiya va transport logistik imkoniyatlar boʻlishi kutilmoqda.

Ulashish:

Mutaxassis sharhi: Markaziy Osiyo va Yevropa Ittifoqi sammitidan qanday yangiliklar kutilmoqda?

Mutaxassis sharhi: Markaziy Osiyo va Yevropa Ittifoqi sammitidan qanday yangiliklar kutilmoqda?

Markaziy Osiyo va YI savdo hamkorligiga eʼtibor qaratadigan boʻlsak, ushbu koʻrsatgich 54 mlrd yevroni tashkil etgan. Birgina Oʻzbekiston bilan 2024 yilda tovar ayirboshlash hajmi 6,4 milliard dollarga yetdi, bu oʻtgan yilga nisbatan 5,2 foizga koʻpdir. 

Mamlakatda Yevropa kapitali ishtirokidagi 1 mingdan ortiq korxona faoliyat yuritmoqda, investitsiya loyihalari hajmi esa 30 milliard yevroga yetgan. YTTB banki tomonidan mamlakat iqtisodiyotiga kiritgan jami investitsiyalari 5 milliard yevrodan oshdi, jumladan, oʻtgan yil yakunlariga koʻra qariyb 1 milliard yevroni tashkil etdi. 

Moliyaviy koʻmakning asosiy hajmi xususiy sektorga toʻgʻri kelmoqda. Shuningdek, prezident Shavkat Mirziyoyev Euronews kanaliga bergan intervyusida, Oʻzbekiston Yevropa talablariga javob beradigan mahsulotlarni yetkazib berishga tayyorligini taʼkidladi.

Ikkinchi muhim yoʻnalishlardan biri bu — energiya, Markaziy Osiyo va Yevropada energiya xavfsizligi. Qayta tiklanuvchi energetika sohasida hamkorlik qilish uchun muhim institutsional platforma sifatida, toza energetika boʻyicha Markaziy Osiyo — YI sherikligini tashkil etilishi mumkin. 

Bu vodorod va ammiak kabi "yashil" yoqilgʻi, shuningdek, bioyoqilgʻi ishlab chiqarish va qazilma yoqilgʻi oʻrniga ulardan keng foydalanish boʻyicha hamkorlikni yoʻlga qoʻyish imkonini beradi. Shuningdek, Oʻzbekiston tarafi "YI – Markaziy Osiyo yashil sherikligi" dasturini rivojlantirishni taklif etmoqda. Uning doirasida qayta tiklanadigan energiya manbalari, ekotizimlarni tiklash va iqlimni raqamli monitoring qilish boʻyicha loyihalarni moliyalashtirishda Yevropa Ittifoqining hamkorligi soʻralmoqda. 

Maʼlumki, Oʻzbekiston – Parij kelishuviga binoan 2030 yilga qadar mamlakatda yashil energiya ulushini 54 foizga yetkazishni koʻzlagan. Bu natijaga erishishda Yevropa investitsiyalari katta ahamiyat kasb etishi mumkin. 

Yevropa Ittifoqi bilan hamkorlikda uchinchi muhim soha bu - Transport logistika imkoniyatlari boʻlib, Yevropa ittifoqi “Global darvoza” strategiyasini mintaqadagi asosiy transport loyihalari rivojlantirishni koʻzlamoqda. Ushbu loyihani Transkaspiy transport yoʻlagi loyihasi bilan birlashtirilish imkoniyatlari koʻrib chiqilmoqda.

Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki (YTTB) 2023 yilda Markaziy Osiyo davlatlarida ushbu yoʻlak uchun zarur infratuzilma loyihalarini yakunlash uchun 18,5 milliard yevro miqdorida investitsiya talab etilishini hisoblab chiqdi va ushbu summa sammit doirasidagi muzokaralarda aniq kelishib olinishi kutilmoqda. 

Bundan tashqari, Yevropa Ittifoqi – Markaziy Osiyo mamlakatlari ishtirokida amalga oshirilayotgan Kaspiy va Qora dengiz orqali Yevropaga "yashil strategik yoʻlak" barpo etish loyihasida hamkorlik uchun istak bildirmoqda. Ushbu loyihaning amalga oshirilishi oʻzaro manfaatli energetik bogʻliqlikning mustahkam asosini yaratishi mumkin. 

Shuningdek, Oʻzbekistonda Yevropa investitsiya bankining mintaqaviy ofisini taʼsis etish toʻgʻrisida bitim imzolandi. 1958 yilda tashkil etilgan Yevropa investitsiya banki Yevropa Ittifoqining yetakchi moliyaviy institutlaridan biri hisoblanadi.

Xulosa qiladigan boʻlsak, Yevropa Ittifoqining Markaziy Osiyo bilan yaqin hamkorlik qilishi, mintaqa tashqi siyosatining koʻp vektorli tamoyilining isboti va geosiyosiy mustaqilliging oshishi sifatida talqin qilish mumkin. Rossiya va Ukraina mojarosi davom etayotgan va Yevropa Ittifoqining Rossiya bilan qarama-qarshiligi fonida, ushbu tarixiy sammit jahon hamjamiyatini ijobiy tomondan Markaziy Osiyoga qaratgani kuzatilmoqda.

Shamsiyev Saidakbar

Mavzuga oid yangiliklar

UNICEF: bolalarga nisbatan zoʻravonlik global iqtisodga 7 trillion AQSh dollar zarar keltirmoqda

UNICEF: bolalarga nisbatan zoʻravonlik global iqtisodga 7 trillion AQSh dollar zarar keltirmoqda

Yevropa va Markaziy Osiyoda yashovchi bolalarning uchdan ikki qismi uyida zoʻravonlik bilan tarbiyalanadi. Uchdan bir qismi esa jismoniy jazoga tortiladi. UNICEF tomonidan 2025 yil 13 oktabrda chiqargan yangi hisobotiga koʻra, Markaziy Osiyo va Yevropa mamlakatlaridagi bolalarning uchdan ikki qismi ruhiy agressiyaga yuz tutadi. Bunday holat bolalarga nisbatan zoʻravonlikning eng keng taralgan turi hisoblanadi.

Jahon

14.10.2025, 12:02

Eron TIV: “Yevropa bilan yadroviy muzokaralar rejalashtirilmagan”

Eron Tashqi ishlar vaziri Abbos Arakchining maʼlum qilishicha, Tehron Yevropa mamlakatlari bilan yadroviy muzokaralar oʻtkazish niyatida emas, ammo AQSh bilan “adolatli va muvozanatli” muloqotga tayyor.

Jahon

13.10.2025, 20:18

YI elchisi: Oʻzbekiston yashil kelajak sari qadam tashlamoqda

YI elchisi: Oʻzbekiston yashil kelajak sari qadam tashlamoqda

Yevropa Ittifoqining Oʻzbekistondagi elchisi Janob Tayvo Klaar Oʻzbekistonning yashil iqtisodiy strategiyasi va ittifoq bilan hamkorlikdagi strategiya haqida Paradigma.uz'ga intervyu berdi.

Siyosat

27.09.2025, 12:54

Oʻzbekistonda ish haqi oʻsishi Markaziy Osiyo mamlakatlaridan ortda qolmoqda

Oʻzbekistonda ish haqi oʻsishi Markaziy Osiyo mamlakatlaridan ortda qolmoqda

Markaziy bank hisobotiga koʻra, soʻnggi choraklarda Oʻzbekistonda ish haqi oʻsish surʼati qoʻshni Markaziy Osiyo va Kavkaz davlatlaridagi koʻrsatkichlardan sezilarli darajada orqada qolmoqda. Bu holat aholining xarid qobiliyatiga salbiy taʼsir koʻrsatib, ichki talabning pasayishiga olib kelishi mumkin.

Iqtisodiyot

25.08.2025, 11:00

Oʻzbekiston iqtisodiy oʻsish boʻyicha barcha qoʻshinlaridan ortda qolmoqda

Oʻzbekiston iqtisodiy oʻsish boʻyicha barcha qoʻshinlaridan ortda qolmoqda

Birinchi yarim yillikda Markaziy Osiyoda eng tez oʻsayotgan mamlakat Qirgʻiziston boʻlsa, eng past oʻsish surʼati Oʻzbekistonda kuzatildi. Bu haqda iqtisodchi Mirkomil Xolboyev maʼlum qildi.

Iqtisodiyot

07.08.2025, 10:07

Xitoy Markaziy Osiyoning abadiy qoʻshnisiga aylandi

Xitoy Markaziy Osiyoning abadiy qoʻshnisiga aylandi

Qozogʻistonda "Markaziy Osiyo - Xitoy" ikkinchi sammiti boʻlib oʻtdi. Unda prezident Shavkat Mirziyoyev ham ishtirok etdi. Sammitda nimalar gaplashildi? Mirziyoyev oʻz nutqida nimalarni tilga oldi? Xitoy nega mintaqa mamlakatlariga begʻaraz 207 million AQSh dollari miqdorida yordam koʻrsatmoqchi? 

Siyosat

18.06.2025, 17:48

So‘nggi yangiliklar

Toshkent jamoat transporti parki 202 ta yangi YUTONG elektrobus bilan boyidi

Toshkent shahri jamoat transporti tizimi yana bir muhim yangilanishni boshdan kechirdi — poytaxtga Xitoyning “Yutong” kompaniyasida ishlab chiqarilgan 202 ta zamonaviy elektrobus yetkazib berildi.

Oʻzbekiston

15.10.2025, 20:02

Tramp Gʻazodagi kelishuvning ikkinchi bosqichi boshlanganini maʼlum qildi

AQSh prezidenti Donald Tramp Gʻazo sektoridagi otashkesim boʻyicha kelishuvning “ikkinchi bosqichi” amalga oshirila boshlanganini bildirdi.

Jahon

15.10.2025, 19:02

DXX va prokuratura Fargʻonada noqonuniy dori savdosiga barham berdi

Fargʻona tumanida saqlab kelingan kuchli taʼsir qiluvchi dori vositalarini muomalaga kiritilishining oldi olindi.

Oʻzbekiston

15.10.2025, 18:02

Dunyo pasportlari reytingi: Oʻzbekiston nechanchi pogʻonada?

Henley & Partners konsalting firmasi vizasiz yoʻnalishlar soni boʻyicha reytinglashtirgan yangi pasport indeksini eʼlon qildi.

Oʻzbekiston

15.10.2025, 17:06

Zelenskiy yana Tramp bilan uchrashish uchun Oq uyga boradi

Zelenskiy yana Tramp bilan uchrashish uchun Oq uyga boradi

17 oktabr kuni Ukraina delegatsiyasi AQShga boradi. Ular Oq uyda Tramp bilan muloqot qiladi. Bu haqda Volodimir Zelenskiy oʻzining Telegram sahifasida maʼlum qildi.

Jahon

15.10.2025, 16:00

Afgʻoniston tadbirkorlarining Oʻzbekiston vizasi olishi yengillashtiriladi

Oʻzbekiston Savdo-sanoat palatasi raisi Davron Vahobov Afgʻoniston Savdo va investitsiyalar palatasi (ACCI) raisi oʻrinbosari janob Ariyan Azimiy boshchiligidagi delegatsiya bilan uchrashuv oʻtkazdi.

Oʻzbekiston

15.10.2025, 15:06

Shavkat Mirziyoyev Saudiya investitsiyalar vazirini qabul qildi

Oʻzbekiston prezidenti Shavkat Mirziyoyev 15 oktabr kuni Toshkentda Saudiya Arabistoni Podshohligi investitsiyalar vaziri Xolid al-Falihni qabul qildi. Bu haqda davlat rahbari matbout xizmati xabar qildi.

Siyosat

15.10.2025, 14:36

Qamchiq dovonida yangi turistik maskan quriladi

Qamchiq dovonida yangi turistik maskan quriladi

Qamchiq dovonida 90 gektarlik maydonni qamrab oluvchi turizm maskani barpo etiladi. Loyihani Avstriyaning Dopplemayr / Garvante guruhi amalga oshiradi.

Iqtisodiyot

15.10.2025, 14:00

Rossiyada mahkumlarning maoshi oʻqituvchilarinikidan ham koʻp

Rossiyada mahkumlarning maoshi oʻqituvchilarinikidan ham koʻp

Rossiya Savdo-sanoat palatasi vitse-prezidenti Yelena Dibova maʼlumotlariga koʻra, qamoqxonadagi shaxslar 2019 yilda oyiga oʻrtacha 14,7 ming rubl olgan. Hozirgi vaqtda ularning oyligi 33 ming rublga yetgan. Shu tariqa mahkumlarning maoshi 125 foizga oshgan. Bu vaqtda mamlakatdagi oʻqituvchilarning oyligi 20 ming rublga ham yetmaydi.

Jahon

15.10.2025, 13:06

BMT tugatilishi kerakmi?

BMT tugatilishi kerakmi?

Birgina 2025 yilning oʻzida jahonda bir qancha urushlar va harbiy toʻqnashuvlar sodir boʻldi. AMillatlar Tashkiloti hech narsa qila olmadi. Hozirgacha davom etib kelayotgan Isroil mojarosi va Rossiya-Ukraina urushi hali ham tugagani yoʻq. Bu voqealarda ham BMT biror ish qila olmayotgani bugun hech kimga sir emas. Xoʻsh, nega? Bir necha oy oldin BMTni butunlay isloh qilish kerakligi haqida gapirgan mamlakat yetakchilari BMT Assambleyasi nutqida bu haqda har holda gapirmadi. Tashkilot butunlay tugatilib, oʻrniga boshqa tashkilot ochilishi kerakmi yoki u qaytadan isloh qilinishi? Paradigma.uz studiyasida shu haqida siyosatshunos Farhod Tolipov bilan suhbatlashdik.

Siyosat

15.10.2025, 12:24

Madagaskarda prezident agʻdarildi

Madagaskarda harbiy tuzilmalar mamlakat hokimiyatini qoʻlga oldi. Prezident Andri Radjoelina bir necha hafta davom etgan ommaviy noroziliklar va harbiy bosimdan soʻng lavozimidan agʻdarildi.

Jahon

15.10.2025, 12:01

Pokiston–Afgʻoniston chegarasida navbatdagi toʻqnashuvlar: Koʻrammda otishmalar qayta avj oldi, qurbonlar bor

15 oktabrga oʻtar kechasi Pokistonning Xayber-Paxtunxva viloyati Koʻramm tumanida Pokiston qoʻshinlari bilan Afgʻoniston tomonidagi tuzilmalar oʻrtasida yangi otishmalar kuzatildi. Pokiston davlat OAVlari «afgʻon xizmatlari va TTP (Tehreek-e-Taliban Pakistan) guruhlari provokatsiya uchun oʻt ochdi» deya xabar berdi; Pokiston armiyasi «qatʼiy zarba bilan» javob qaytarganini, bir qator postlar va tanklar zararlanganini bildirdi, deya xabar berdi AP News.

Jahon

15.10.2025, 11:31