Mutaxassis sharhi: Markaziy Osiyo va Yevropa Ittifoqi sammitidan qanday yangiliklar kutilmoqda?
Markaziy Osiyo va Yevropa Ittifoqi oʻrtasida joriy yilning 3-4 aprel kunlari oʻtkazilayotgan sammit tarixiy ahamiyatga ega boʻlib, xalqaro munosabatlarda jiddiy hodisa sifatida baholanmoqda. Sammit doirasida Yevropa Kengashi raisi — Sharl Mishel, Antoniu Koshta, shuningdek, Yevropa Komissiyasi rahbari Ursula fon der Lyayen tashrif buyurdi. Bundan tashqari, bir qator biznes vakillari va Yevropa taraqqiyot va tiklanish banki raisi ham ishtirok etmoqda. Ushbu sammitda tovar ayirboshlashni koʻpaytirish, innovatsiyalar, “yashil” energetika, togʻ-kon, qishloq xoʻjaligi, va raqamlashtirish sohalarida qoʻshma dastur va kooperatsiya loyihalarini ilgari surish, madaniyat, turizm, fan, taʼlim va boshqa ustuvor yoʻnalishlarda faol almashinuvlarni davom ettirish masalalari diqqat markazida boʻlishi kutilmoqda. Asosiy masala esa kamyob mineral resurslar, energiya va transport logistik imkoniyatlar boʻlishi kutilmoqda.
Siyosat
04.04.2025, 12:48
Ulashish:

Mutaxassis sharhi: Markaziy Osiyo va Yevropa Ittifoqi sammitidan qanday yangiliklar kutilmoqda?
Markaziy Osiyo va YI savdo hamkorligiga eʼtibor qaratadigan boʻlsak, ushbu koʻrsatgich 54 mlrd yevroni tashkil etgan. Birgina Oʻzbekiston bilan 2024 yilda tovar ayirboshlash hajmi 6,4 milliard dollarga yetdi, bu oʻtgan yilga nisbatan 5,2 foizga koʻpdir.
Mamlakatda Yevropa kapitali ishtirokidagi 1 mingdan ortiq korxona faoliyat yuritmoqda, investitsiya loyihalari hajmi esa 30 milliard yevroga yetgan. YTTB banki tomonidan mamlakat iqtisodiyotiga kiritgan jami investitsiyalari 5 milliard yevrodan oshdi, jumladan, oʻtgan yil yakunlariga koʻra qariyb 1 milliard yevroni tashkil etdi.
Moliyaviy koʻmakning asosiy hajmi xususiy sektorga toʻgʻri kelmoqda. Shuningdek, prezident Shavkat Mirziyoyev Euronews kanaliga bergan intervyusida, Oʻzbekiston Yevropa talablariga javob beradigan mahsulotlarni yetkazib berishga tayyorligini taʼkidladi.
Ikkinchi muhim yoʻnalishlardan biri bu — energiya, Markaziy Osiyo va Yevropada energiya xavfsizligi. Qayta tiklanuvchi energetika sohasida hamkorlik qilish uchun muhim institutsional platforma sifatida, toza energetika boʻyicha Markaziy Osiyo — YI sherikligini tashkil etilishi mumkin.
Bu vodorod va ammiak kabi "yashil" yoqilgʻi, shuningdek, bioyoqilgʻi ishlab chiqarish va qazilma yoqilgʻi oʻrniga ulardan keng foydalanish boʻyicha hamkorlikni yoʻlga qoʻyish imkonini beradi. Shuningdek, Oʻzbekiston tarafi "YI – Markaziy Osiyo yashil sherikligi" dasturini rivojlantirishni taklif etmoqda. Uning doirasida qayta tiklanadigan energiya manbalari, ekotizimlarni tiklash va iqlimni raqamli monitoring qilish boʻyicha loyihalarni moliyalashtirishda Yevropa Ittifoqining hamkorligi soʻralmoqda.
Maʼlumki, Oʻzbekiston – Parij kelishuviga binoan 2030 yilga qadar mamlakatda yashil energiya ulushini 54 foizga yetkazishni koʻzlagan. Bu natijaga erishishda Yevropa investitsiyalari katta ahamiyat kasb etishi mumkin.
Yevropa Ittifoqi bilan hamkorlikda uchinchi muhim soha bu - Transport logistika imkoniyatlari boʻlib, Yevropa ittifoqi “Global darvoza” strategiyasini mintaqadagi asosiy transport loyihalari rivojlantirishni koʻzlamoqda. Ushbu loyihani Transkaspiy transport yoʻlagi loyihasi bilan birlashtirilish imkoniyatlari koʻrib chiqilmoqda.
Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki (YTTB) 2023 yilda Markaziy Osiyo davlatlarida ushbu yoʻlak uchun zarur infratuzilma loyihalarini yakunlash uchun 18,5 milliard yevro miqdorida investitsiya talab etilishini hisoblab chiqdi va ushbu summa sammit doirasidagi muzokaralarda aniq kelishib olinishi kutilmoqda.
Bundan tashqari, Yevropa Ittifoqi – Markaziy Osiyo mamlakatlari ishtirokida amalga oshirilayotgan Kaspiy va Qora dengiz orqali Yevropaga "yashil strategik yoʻlak" barpo etish loyihasida hamkorlik uchun istak bildirmoqda. Ushbu loyihaning amalga oshirilishi oʻzaro manfaatli energetik bogʻliqlikning mustahkam asosini yaratishi mumkin.
Shuningdek, Oʻzbekistonda Yevropa investitsiya bankining mintaqaviy ofisini taʼsis etish toʻgʻrisida bitim imzolandi. 1958 yilda tashkil etilgan Yevropa investitsiya banki Yevropa Ittifoqining yetakchi moliyaviy institutlaridan biri hisoblanadi.
Xulosa qiladigan boʻlsak, Yevropa Ittifoqining Markaziy Osiyo bilan yaqin hamkorlik qilishi, mintaqa tashqi siyosatining koʻp vektorli tamoyilining isboti va geosiyosiy mustaqilliging oshishi sifatida talqin qilish mumkin. Rossiya va Ukraina mojarosi davom etayotgan va Yevropa Ittifoqining Rossiya bilan qarama-qarshiligi fonida, ushbu tarixiy sammit jahon hamjamiyatini ijobiy tomondan Markaziy Osiyoga qaratgani kuzatilmoqda.
Shamsiyev Saidakbar
Siyosat
04.04.2025, 12:48
Ulashish:
Mavzuga oid yangiliklar

Donald Trampning Oʻzbekistonga tashrifi: strategik manfaatlar va diplomatik signallar ortidagi haqiqat
Siyosat
29.04.2025, 17:39

Qirgʻiziston Tojikiston bilan 23 yillik muzokarasiga nuqta qoʻydi
Jahon
20.03.2025, 13:51

Diqqat: Qizamiq avj olmoqda!
Fan-texnologiya
18.03.2025, 11:17

Yevropa mamlakatlari Ukrainaga 20 milliard yevrolik harbiy yordam beradi
Jahon
24.02.2025, 13:40

Markaziy Osiyoda kuchlar kurashi: qaysi davlatlarda xorijiy harbiy bazalar bor?
Siyosat
04.02.2025, 14:04

"Tolibon" – Markaziy Osiyo: Rossiya nimani rejalashtirmoqda?
Jahon
18.10.2024, 15:15
Mashhur yangiliklar

Xitoy Oʻzbekiston uchun ham xavf, ham imkoniyat
Oʻzbekiston
28.04.2025, 16:39

Qozogʻiston boʻyicha ambitsiyalari nimalardan iborat?
Iqtisodiyot
29.04.2025, 15:53

Dunyo siyosatiga qutblanishlarning taʼsiri
Siyosat
24.04.2025, 15:36

Gulnora Karimovaning qancha pullari Oʻzbekistonga qaytarildi, ular qayerga sarflandi?
Oʻzbekiston
29.04.2025, 12:21

Donald Trampning Oʻzbekistonga tashrifi: strategik manfaatlar va diplomatik signallar ortidagi haqiqat
Siyosat
29.04.2025, 17:39

Xalqaro Amnitsiya O‘zbekistondagi inson huquqlari yomonligini yozmoqda
Oʻzbekiston
02.05.2025, 12:19
So‘nggi yangiliklar

Jahon banki Oʻzbekistonda elektr tarmoqlarini modernizatsiya qilish uchun 100 mln AQSh dollar kredit ajratdi
Oʻzbekiston
19.05.2025, 14:30

Tojikistondan qaryib 27 kg narkotik modda olib kirilayotgan vaqtda ushlandi
Oʻzbekiston
19.05.2025, 11:09

Isroil Gʻazoga yana gumanitar yordam yetkazishga ruxsat berdi
Jahon
19.05.2025, 10:42

Bolalar maydonchasi oʻrniga "dom" qurilmoqda
Oʻzbekiston
16.05.2025, 17:10

Meksikada sudya yoʻqolgan talabalar haqidagi dalillarni yoʻq qilishda ayblanib hibsga olindi
Jahon
16.05.2025, 13:50

Rossiya Malayziya samolyotini urib tushirishda aybdor deb topildi — BMT
Jahon
13.05.2025, 11:43

Mubashshir Ahmad Turkiyadagi uyidan gumonlanuvchi sifatida olib ketildi
Oʻzbekiston
12.05.2025, 15:15

Men shaxsan 15 may kuni Putinni Istanbulda kutaman — Zelenskiy
Jahon
12.05.2025, 13:06

Tabibning oʻzi bemor ekan: Xonobod shahar sudi raisi jinoyat sodir etdi
Oʻzbekiston
12.05.2025, 12:43

Bahorning navbatdagi kunlari ham jaziramada oʻtadi
Oʻzbekiston
12.05.2025, 11:44

Xitoyda to‘liq sun’iy intellektga asoslangan shifoxona ochildi
Fan-texnologiya
12.05.2025, 11:08

O‘zbekistonda 130 ta obyekt madaniy meros ro‘yxatiga kirishi mumkin
Oʻzbekiston
12.05.2025, 10:43
Mashhur yangiliklar

Xitoy Oʻzbekiston uchun ham xavf, ham imkoniyat
Oʻzbekiston
28.04.2025, 16:39

Qozogʻiston boʻyicha ambitsiyalari nimalardan iborat?
Iqtisodiyot
29.04.2025, 15:53

Dunyo siyosatiga qutblanishlarning taʼsiri
Siyosat
24.04.2025, 15:36

Gulnora Karimovaning qancha pullari Oʻzbekistonga qaytarildi, ular qayerga sarflandi?
Oʻzbekiston
29.04.2025, 12:21

Donald Trampning Oʻzbekistonga tashrifi: strategik manfaatlar va diplomatik signallar ortidagi haqiqat
Siyosat
29.04.2025, 17:39

Xalqaro Amnitsiya O‘zbekistondagi inson huquqlari yomonligini yozmoqda
Oʻzbekiston
02.05.2025, 12:19