Mutaxassis sharhi: Markaziy Osiyo va Yevropa Ittifoqi sammitidan qanday yangiliklar kutilmoqda?

Markaziy Osiyo va Yevropa Ittifoqi oʻrtasida joriy yilning 3-4 aprel kunlari oʻtkazilayotgan sammit tarixiy ahamiyatga ega boʻlib, xalqaro munosabatlarda jiddiy hodisa sifatida baholanmoqda. Sammit doirasida Yevropa Kengashi raisi — Sharl Mishel, Antoniu Koshta, shuningdek, Yevropa Komissiyasi rahbari Ursula fon der Lyayen tashrif buyurdi. Bundan tashqari, bir qator biznes vakillari va Yevropa taraqqiyot va tiklanish banki raisi ham ishtirok etmoqda. Ushbu sammitda tovar ayirboshlashni koʻpaytirish, innovatsiyalar, “yashil” energetika, togʻ-kon, qishloq xoʻjaligi, va raqamlashtirish sohalarida qoʻshma dastur va kooperatsiya loyihalarini ilgari surish, madaniyat, turizm, fan, taʼlim va boshqa ustuvor yoʻnalishlarda faol almashinuvlarni davom ettirish masalalari diqqat markazida boʻlishi kutilmoqda. Asosiy masala esa kamyob mineral resurslar, energiya va transport logistik imkoniyatlar boʻlishi kutilmoqda.

Ulashish:

Mutaxassis sharhi: Markaziy Osiyo va Yevropa Ittifoqi sammitidan qanday yangiliklar kutilmoqda?

Mutaxassis sharhi: Markaziy Osiyo va Yevropa Ittifoqi sammitidan qanday yangiliklar kutilmoqda?

Markaziy Osiyo va YI savdo hamkorligiga eʼtibor qaratadigan boʻlsak, ushbu koʻrsatgich 54 mlrd yevroni tashkil etgan. Birgina Oʻzbekiston bilan 2024 yilda tovar ayirboshlash hajmi 6,4 milliard dollarga yetdi, bu oʻtgan yilga nisbatan 5,2 foizga koʻpdir. 

Mamlakatda Yevropa kapitali ishtirokidagi 1 mingdan ortiq korxona faoliyat yuritmoqda, investitsiya loyihalari hajmi esa 30 milliard yevroga yetgan. YTTB banki tomonidan mamlakat iqtisodiyotiga kiritgan jami investitsiyalari 5 milliard yevrodan oshdi, jumladan, oʻtgan yil yakunlariga koʻra qariyb 1 milliard yevroni tashkil etdi. 

Moliyaviy koʻmakning asosiy hajmi xususiy sektorga toʻgʻri kelmoqda. Shuningdek, prezident Shavkat Mirziyoyev Euronews kanaliga bergan intervyusida, Oʻzbekiston Yevropa talablariga javob beradigan mahsulotlarni yetkazib berishga tayyorligini taʼkidladi.

Ikkinchi muhim yoʻnalishlardan biri bu — energiya, Markaziy Osiyo va Yevropada energiya xavfsizligi. Qayta tiklanuvchi energetika sohasida hamkorlik qilish uchun muhim institutsional platforma sifatida, toza energetika boʻyicha Markaziy Osiyo — YI sherikligini tashkil etilishi mumkin. 

Bu vodorod va ammiak kabi "yashil" yoqilgʻi, shuningdek, bioyoqilgʻi ishlab chiqarish va qazilma yoqilgʻi oʻrniga ulardan keng foydalanish boʻyicha hamkorlikni yoʻlga qoʻyish imkonini beradi. Shuningdek, Oʻzbekiston tarafi "YI – Markaziy Osiyo yashil sherikligi" dasturini rivojlantirishni taklif etmoqda. Uning doirasida qayta tiklanadigan energiya manbalari, ekotizimlarni tiklash va iqlimni raqamli monitoring qilish boʻyicha loyihalarni moliyalashtirishda Yevropa Ittifoqining hamkorligi soʻralmoqda. 

Maʼlumki, Oʻzbekiston – Parij kelishuviga binoan 2030 yilga qadar mamlakatda yashil energiya ulushini 54 foizga yetkazishni koʻzlagan. Bu natijaga erishishda Yevropa investitsiyalari katta ahamiyat kasb etishi mumkin. 

Yevropa Ittifoqi bilan hamkorlikda uchinchi muhim soha bu - Transport logistika imkoniyatlari boʻlib, Yevropa ittifoqi “Global darvoza” strategiyasini mintaqadagi asosiy transport loyihalari rivojlantirishni koʻzlamoqda. Ushbu loyihani Transkaspiy transport yoʻlagi loyihasi bilan birlashtirilish imkoniyatlari koʻrib chiqilmoqda.

Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki (YTTB) 2023 yilda Markaziy Osiyo davlatlarida ushbu yoʻlak uchun zarur infratuzilma loyihalarini yakunlash uchun 18,5 milliard yevro miqdorida investitsiya talab etilishini hisoblab chiqdi va ushbu summa sammit doirasidagi muzokaralarda aniq kelishib olinishi kutilmoqda. 

Bundan tashqari, Yevropa Ittifoqi – Markaziy Osiyo mamlakatlari ishtirokida amalga oshirilayotgan Kaspiy va Qora dengiz orqali Yevropaga "yashil strategik yoʻlak" barpo etish loyihasida hamkorlik uchun istak bildirmoqda. Ushbu loyihaning amalga oshirilishi oʻzaro manfaatli energetik bogʻliqlikning mustahkam asosini yaratishi mumkin. 

Shuningdek, Oʻzbekistonda Yevropa investitsiya bankining mintaqaviy ofisini taʼsis etish toʻgʻrisida bitim imzolandi. 1958 yilda tashkil etilgan Yevropa investitsiya banki Yevropa Ittifoqining yetakchi moliyaviy institutlaridan biri hisoblanadi.

Xulosa qiladigan boʻlsak, Yevropa Ittifoqining Markaziy Osiyo bilan yaqin hamkorlik qilishi, mintaqa tashqi siyosatining koʻp vektorli tamoyilining isboti va geosiyosiy mustaqilliging oshishi sifatida talqin qilish mumkin. Rossiya va Ukraina mojarosi davom etayotgan va Yevropa Ittifoqining Rossiya bilan qarama-qarshiligi fonida, ushbu tarixiy sammit jahon hamjamiyatini ijobiy tomondan Markaziy Osiyoga qaratgani kuzatilmoqda.

Shamsiyev Saidakbar

Mavzuga oid yangiliklar

YI elchisi: Oʻzbekiston yashil kelajak sari qadam tashlamoqda

YI elchisi: Oʻzbekiston yashil kelajak sari qadam tashlamoqda

Yevropa Ittifoqining Oʻzbekistondagi elchisi Janob Tayvo Klaar Oʻzbekistonning yashil iqtisodiy strategiyasi va ittifoq bilan hamkorlikdagi strategiya haqida Paradigma.uz'ga intervyu berdi.

Siyosat

27.09.2025, 12:54

Oʻzbekistonda ish haqi oʻsishi Markaziy Osiyo mamlakatlaridan ortda qolmoqda

Oʻzbekistonda ish haqi oʻsishi Markaziy Osiyo mamlakatlaridan ortda qolmoqda

Markaziy bank hisobotiga koʻra, soʻnggi choraklarda Oʻzbekistonda ish haqi oʻsish surʼati qoʻshni Markaziy Osiyo va Kavkaz davlatlaridagi koʻrsatkichlardan sezilarli darajada orqada qolmoqda. Bu holat aholining xarid qobiliyatiga salbiy taʼsir koʻrsatib, ichki talabning pasayishiga olib kelishi mumkin.

Iqtisodiyot

25.08.2025, 11:00

Oʻzbekiston iqtisodiy oʻsish boʻyicha barcha qoʻshinlaridan ortda qolmoqda

Oʻzbekiston iqtisodiy oʻsish boʻyicha barcha qoʻshinlaridan ortda qolmoqda

Birinchi yarim yillikda Markaziy Osiyoda eng tez oʻsayotgan mamlakat Qirgʻiziston boʻlsa, eng past oʻsish surʼati Oʻzbekistonda kuzatildi. Bu haqda iqtisodchi Mirkomil Xolboyev maʼlum qildi.

Iqtisodiyot

07.08.2025, 10:07

Xitoy Markaziy Osiyoning abadiy qoʻshnisiga aylandi

Xitoy Markaziy Osiyoning abadiy qoʻshnisiga aylandi

Qozogʻistonda "Markaziy Osiyo - Xitoy" ikkinchi sammiti boʻlib oʻtdi. Unda prezident Shavkat Mirziyoyev ham ishtirok etdi. Sammitda nimalar gaplashildi? Mirziyoyev oʻz nutqida nimalarni tilga oldi? Xitoy nega mintaqa mamlakatlariga begʻaraz 207 million AQSh dollari miqdorida yordam koʻrsatmoqchi? 

Siyosat

18.06.2025, 17:48

Do Human Rights in Uzbekistan No Longer Matter to Europe?

Yevropa uchun Oʻzbekistondagi inson huquqlari endi muhim emasmi?

Rossiya–Ukraina urushi boshlanganidan soʻng, bir qator Yevropa Ittifoqi davlatlarining Markaziy Osiyoga, xususan Oʻzbekistonga boʻlgan qiziqishi sezilarli darajada ortdi. Bu holat mintaqadagi geosiyosiy muvozanat oʻzgarayotgani, shuningdek, Yevropa Ittifoqining yangi tashqi siyosiy strategiyasidan dalolat beradi.

Siyosat

05.06.2025, 16:22

"Kimgadir yoqadimi-yoʻqmi, biz YI bilan hamkorlikni davom ettiramiz" — Abdulaziz Komilov

"Kimgadir yoqadimi-yoʻqmi, biz YI bilan hamkorlikni davom ettiramiz" — Abdulaziz Komilov

Sobiq tashqi ishlar vaziri, Oʻzbekiston prezidentining maxsus vakili Abdulaziz Komilov "Kimgadir yoqadimi-yoʻqmi, biz Yevropa Ittifoqi bilan hamkorlikni davom ettiradi" , dedi.  U bu haqda Ishonch.uz" saytiga bergan intervyusida maʼlum qildi.

Oʻzbekiston

02.06.2025, 17:28

So‘nggi yangiliklar

Germaniyada Temu’ga nisbatan tergov boshlandi

Hozirgi vaqtda Xitoy kompaniyasining Germaniyada 19,3 million faol foydalanuvchisi mavjud.

Jahon

09.10.2025, 16:05

Oʻzbekiston grezidenti Tojikistonga joʻnab ketdi

Oʻzbekiston pezidenti Shavkat Mirziyoyev Tojikiston prezidenti Emomali Rahmonning taklifiga binoan bugun amaliy tashrif bilan ushbu mamlakatga joʻnab ketdi. Davlat rahbari 9-10 oktabr kunlari Dushanbeda boʻlib oʻtadigan "Markaziy Osiyo – Rossiya" formatidagi ikkinchi sammit hamda Mustaqil Davlatlar Hamdoʻstligi Davlat rahbarlari kengashining navbatdagi yigʻilishida ishtirok etadi.

Siyosat

09.10.2025, 15:10

Samarqanddagi xorijiy korxona tabiatga 7 milliard soʻm zarar yetkazdi

Samarqanddagi xorijiy korxona tabiatga 7 milliard soʻm zarar yetkazdi

Samarqand viloyati Bulungʻur tumanidagi 11,3 gektar maydondagi lyossimon jinslarni noqonuniy qazib olayotgani aniqlandi. Bu haqda Ekologiya vazirligi xabar qildi.

Oʻzbekiston

09.10.2025, 15:09

Paralimpiya terma jamoalarini shakllantirish tartibi belgilandi

Hukumatning 2025 yil 8 oktabrdagi 630-son qarori bilan “Paralimpiya sport turlari boʻyicha sport terma jamoalarini shakllantirish tartibi toʻgʻrisida”gi nizom tasdiqlandi.

Sport

09.10.2025, 14:24

Zelenskiy Rossiyaga qarshi operatsiyani maʼqulladi

Zelenskiy Rossiyaga qarshi operatsiyani maʼqulladi

Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiy mamlakat Xavfsizlik xizmati rahbari Vasiliy Malyukning Rossiyaga qarshi operatsiya rejasini maʼqulladi. Bu haqda u oʻzining Telegram sahifasida maʼlum qildi.

Jahon

09.10.2025, 14:00

DXX: Toshkent viloyatida prokuratura xodimlari 25 ming dollar bilan ushlandi

Davlat xavfsizlik xizmati (DXX) tomonidan davlat tuzilmalaridagi korrupsiya holatlariga qarshi kurash doirasida navbatdagi tezkor tadbir oʻtkazildi.

Oʻzbekiston

09.10.2025, 13:21

Hukumat: Isroil 4 kunda Gʻazoda 118 falastinlikni oʻldirdi

Isroil armiyasi AQSh prezidenti Donald Tramp va xalqaro hamjamiyatning oʻt ochishni toʻxtatish haqidagi chaqiriqlariga qaramasdan, 4–7 oktabr kunlari Gʻazo sektoriga 230 dan ortiq zarba berdi.

Jahon

09.10.2025, 12:05

Isroil HAMAS bilan kelishuvga erishdi

Isroil HAMAS bilan kelishuvga erishdi

Isroil va HAMAS tinchlik rejasining birinchi bosqichini imzoladi — unga koʻra, barcha garovdagilar ozod qilinadi va Isroil mudofaa armiyasi (SAXAL) kelishilgan chiziqqacha chekinadi. 

Jahon

09.10.2025, 11:30

Urganchda tibbiyot instituti faoliyati yoʻlga qoʻyiladi

2025 yil 3 oktabr sanasida “Urganch davlat tibbiyot instituti faoliyatini yoʻlga qoʻyish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi hukumat qarori qabul qilindi. 

Ta'lim

09.10.2025, 11:03

Oltin narxi yana rekord koʻrsatkichni qayd etdi

Oʻzbekistonda oltin narxlari yana rekord darajaga yetdi. Markaziy bank maʼlumotlariga koʻra, 1 gramm oltin 1 608 600 soʻmdan baholanmoqda. Bu — bir kunda 24 ming soʻmdan ortiq oʻsishni anglatadi. 

Iqtisodiyot

09.10.2025, 10:03

Muddati oʻtgan tovarning savdosi avtomatik ravishda cheklanadi

“Isteʼmolchilar huquqlarini samarali himoya qilishni tashkil etish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi prezident qarori qabul qilindi. 

Oʻzbekiston

09.10.2025, 10:01

Ichki ishlar vaziri Oʻzbekiston MMA assotsiatsiyasi raisi etib saylandi

Poytaxtdagi “Olimpiya shaharchasi”da boʻlib oʻtgan Oʻzbekiston aralash jang sanʼatlari assotsiatsiyasining navbatdan tashqari hisobot-saylov konferensiyasida rahbariyat qayta shakllantirildi.

Oʻzbekiston

09.10.2025, 09:01