Ўзбекистонда биринчи қуёш электр станцияси халқаро «Яшил энергия» сертификатлари тизимида рўйхатга олинди
Мазкур тизим дунё бўйлаб 60 га яқин давлатларда ишга туширилган бўлиб, 200 миллиондан ортиқ сертификатлар муомалага чиқарилган.
Иқтисодиёт
31.07.2025, 19:41
Улашиш:

Жорий йилнинг 30 июль куни Макроиқтисодий ва ҳудудий тадқиқотлар институтида «Ўзбекистоннинг узоқ муддатли кам углеродли ривожланиш стратегияси ва яшил энергия сертификатлаш тизими» мавзусида давра суҳбати бўлиб ўтди. Тадбирда вазирлик ва идоралар, халқаро ташкилотлар, хусусий сектор ва банклар вакиллари иштирок этиб, узоқ муддатли «углерод нейтраллиги»га эришиш стратегиясини ишлаб чиқиш ҳамда «яшил сертификат» тизимини мукаммаллаштириш масалалари муҳокама қилинди.
Давра суҳбати давомида I-TRACK жамғармаси ва Яшил иқтисодиёт лойиҳалари маркази томонидан I-REC сертификатлари тизими, унинг аҳамияти ҳамда Ўзбекистондаги жорий ҳолат бўйича тақдимот қилинди. Шу билан бирга, Европа Иттифоқи ҳудудига импорт қилинадиган товарларга нисбатан углерод солиғини назарда тутувчи «Трансчегаравий углеродни тартибга солиш механизми» (CBAM) 2026 йил 1 январдан бошлаб кучга киришидан сўнг Европага экспорт қиладиган маҳаллий корхоналарга ушбу механизмнинг таъсири, бунда «яшил энергия» сертификатларининг ўрни тўғрисида ҳам таъкидлаб ўтилди.
Маълумот учун: «Трансчегаравий углеродни тартибга солиш механизми» (Carbon Border Adjustment Mechanism – CBAM) – Европа Иттифоқи (ЙИ)га импорт қилинадиган маҳсулотларни ишлаб чиқаришда атмосферага чиқарилган иссиқхона газлари ҳажмига мувофиқ углерод солиғини қўллаш механизми.
Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ва «Технопарк» МЧЖ ўртасида «яшил энергия» сертификатларини – I-REC(E) чиқариш, мамлакатда илк бор қуёш фотоэлеткр станциясини халқаро I-REC сертификатлари тизимида рўйхатга олиш учун шартнома имзоланди ҳамда Технопаркка расмий сертификат топширилди.
Бу орқали «Технопарк» МЧЖ томонидан ўрнатилган умумий қуввати 823 кВт бўлган қуёш фотоэлектр станциясида ишлаб чиқарилган электр энергияси учун халқаро I-REC(E) сертификатларини муомалага чиқариш имкони яратилди.
Барқарорлик ва экологик масъулиятини ошириш истаги ва ҳоҳиши бор ҳар қандай компания учун бугун мамлакатимизда бундай имконият мавжуд.
I-REC(E) нима ва у қандай ишлайди?
I-REC(E) сертификати – қайта тикланувчи манбасида ишлаб чиқарилган ҳар 1 000 киловатт-соат (кВт/с) электр энергиясини тасдиқловчи рақамли сертификат. Сертификатлар қуйидаги афзалликларга эга:
Биринчидан, қайта тикланувчи энергия манбасини, яъни қуёш, шамол, гидро ёки биогаз электр станцияларини ишга туширган юридик ва жисмоний шахслар ўз электр станциясини I-REC тизимида рўйхатдан оʼтказиш орқали қўшимча даромад олиши мумкин. Бундан ташқари «яшил энергия» сертификатлари савдоси ушбу субъектларга қўшимча «яшил» молиявий ресурсларини жалб қилиш имкониятини ошириб, экологик барқарорлик ҳамда яшил иқтисодиётга ўтиш йўналишларидаги саъй-ҳаракатларини ҳам мустаҳкамлайди.
Иккинчидан, I-REC(E) сертификатларини харид қилган (фойдаланган) маҳаллий ишлаб чиқарувчиларга халқаро бозорларга чиқишда ёрдам беради, экспорт йўналишида рақобатбардошликни оширади, Экологик, ижтимоий ва корпоратив бошқарув (ESG) тамойилларига мос келувчи бизнес муҳитини яхшилайди, хорижий инвесторларни жалб қилиш ва банклар учун очиқлик ва ишончлиликни оширади. Сертификатларнинг яна бир фойдаси шундаки, улар орқали компания ва ташкилотлар ўзининг тоза энергиядан фойдаланишини очиқ-ойдин кўрсата олади.
Учинчидан, сертификатларни хорижий корхоналарга экспорт қилиш имконияти ҳам мавжуд. Жорий йилнинг апрель ойида Ўзбекистонда чиқарилган «яшил энергия» сертификатлари илк бор экспорт қилинди.
Мазкур тизим дунё бўйлаб 60 га яқин давлатларда ишга туширилган бўлиб, 200 миллиондан ортиқ сертификатлар муомалага чиқарилган.
Бугунги кунда мамалакатимизда «Ўзбекгидроэнерго» акциядорлик жамиятининг умумий қуввати 962,4 МВт бўлган 4 та гидроэлектр станцияси халқаро I-REC тизимида рўйхатдан ўтказилган.
Сўнгги бир ярим йил давомида Ўзбекистонда 344 835 та «яшил энергия» сертификатлари муомалага чиқарилди.
«Технопарк» МЧЖнинг қуёш электр станцияси Ўзбекистонда I-REC тизимида рўйхатдан ўтган биринчи қуёш энергия манбаи ҳисобланади.
Сертификатларни харид қилиш ва фойдаланиш борасида эса, биринчилардан бўлиб, Ўзсаноатқурилишбанки, Бритиш-Америcан Тобаccо Узбекистан, WорлейПарсонс, Энергоқурилишиндустрия, Cлиcк, Кнауф, УзАуто Моторс ва Навоиюран каби компаниялар I-REC(E) сертификатларидан фойдаланиб келмоқда.
Ҳозирда, I-REC(E) сертификатлари юзасидан мамлакатда фаолият юритаётган ва юритишни режалаштираётган енгил саноат корхоналари, маълумотларни қайта ишлаш марказлари (Data Center) каби салоҳиятли фойдаланувчилар ҳам қизиқиш билдирмоқда.
Иқтисодиёт
31.07.2025, 19:41
Улашиш:
мавзуга оид янгиликлар

Ўзбекистонда «яшил» энергия ҳажми 9 миллиард кВт·соатга етди
Иқтисодиёт
24.10.2025, 10:01

Ўзбекистонда «яшил» энергияни ривожлантиришга БАА компанияси 27 млн доллар инвестиция киритади
Ўзбекистон
27.09.2025, 12:09

Қуёш ва шамол электр станциялари томонидан ишлаб чиқарилган электр энергияси ҳажми 7 млрд кВт⋅соатга етди
Иқтисодиёт
29.08.2025, 19:45
машҳур янгиликлар

Ўзбекистонликларни бортга чиқармай камситган WizzAir ҳақида канадалик хонанда қўшиқ куйлади
Ўзбекистон
22.10.2025, 12:24

Мубашшир Аҳмад 2 йил 6 ойга қамалди
Ўзбекистон
08.10.2025, 17:56

Ўзбекистонда рақамлаштириш туфайли вазирлик ва идораларида 2000 дан ортиқ штат бирлиги қисқартирилади
Сиёсат
08.10.2025, 12:00

Фарғонада ИИБ ходимлари мактаб директорини калтаклаб, ёлғон гувоҳлик беришга мажбурлади
Ўзбекистон
06.10.2025, 12:59

Инсон ҳуқуқлари ва демократия масалалари бўйича ЕХҲТ конференцияси ўтказилмоқда
Ўзбекистон
06.10.2025, 17:00

Тайвандаги аэропорт энг самимий аэропорт деб топилди
Жаҳон
06.10.2025, 16:40
сўнгги янгиликлар

Янги аэропорт қурилиши учун аҳоли уйлари бузиладими?
Ўзбекистон
30.10.2025, 12:33

Қозоғистонда ЛГБТ тарғиботини тақиқлаш тўғрисидаги тузатишлар маъқулланди. Ўзбекистонда вазият қандай?
Ўзбекистон
30.10.2025, 11:44

Президентнинг тегишли фармонлари билан тайинловлар амалга оширилди
Ўзбекистон
30.10.2025, 10:51

Қуруқ ваъда: 1 йилдан буён газлаштирилмаган хонадонларга имтиёз бериш тартиби ишлаб чиқилмаяпти
Ўзбекистон
30.10.2025, 08:19

Футболдаги коррупцияга бағишланган «Offside» сериали блокланди
Жаҳон
29.10.2025, 17:18

"Хочу жить" лойиҳаси: 2025 йилда Украинада 500 дан зиёд ўзбекистонлик ҳалок бўлди
Ўзбекистон
29.10.2025, 16:34

Янги версиядаги Cobalt учун онлайн контрактация 3 ноябрь куни очилади
Иқтисодиёт
29.10.2025, 15:47

III Осиё ёшлар ўйинлари: ўзбекистонликлар яна 13 та медални қўлга киритди
Спорт
29.10.2025, 15:10

Ўзбекистонда нафақа пулларини кредитга ечиб олиш тақиқланади
Ўзбекистон
29.10.2025, 15:05

Иситиш тизими қачон ёқилади ва ҳарорат қандай бўлиши керак?
Ўзбекистон
29.10.2025, 14:57

Яшнободда ижарага олинган уйда нарколаборатория аниқланди
Ўзбекистон
29.10.2025, 14:51

Миллий сертификат имтиҳони жавоблари сотилгани ростми?
Ўзбекистон
29.10.2025, 14:47
машҳур янгиликлар

Ўзбекистонликларни бортга чиқармай камситган WizzAir ҳақида канадалик хонанда қўшиқ куйлади
Ўзбекистон
22.10.2025, 12:24

Мубашшир Аҳмад 2 йил 6 ойга қамалди
Ўзбекистон
08.10.2025, 17:56

Ўзбекистонда рақамлаштириш туфайли вазирлик ва идораларида 2000 дан ортиқ штат бирлиги қисқартирилади
Сиёсат
08.10.2025, 12:00

Фарғонада ИИБ ходимлари мактаб директорини калтаклаб, ёлғон гувоҳлик беришга мажбурлади
Ўзбекистон
06.10.2025, 12:59

Инсон ҳуқуқлари ва демократия масалалари бўйича ЕХҲТ конференцияси ўтказилмоқда
Ўзбекистон
06.10.2025, 17:00

Тайвандаги аэропорт энг самимий аэропорт деб топилди
Жаҳон
06.10.2025, 16:40
