Ўзбекистонда биринчи қуёш электр станцияси халқаро «Яшил энергия» сертификатлари тизимида рўйхатга олинди

Мазкур тизим дунё бўйлаб 60 га яқин давлатларда ишга туширилган бўлиб, 200 миллиондан ортиқ сертификатлар муомалага чиқарилган.

Улашиш:

Жорий йилнинг 30 июль куни Макроиқтисодий ва ҳудудий тадқиқотлар институтида «Ўзбекистоннинг узоқ муддатли кам углеродли ривожланиш стратегияси ва яшил энергия сертификатлаш тизими» мавзусида давра суҳбати бўлиб ўтди. Тадбирда вазирлик ва идоралар, халқаро ташкилотлар, хусусий сектор ва банклар вакиллари иштирок этиб, узоқ муддатли «углерод нейтраллиги»га эришиш стратегиясини ишлаб чиқиш ҳамда «яшил сертификат» тизимини мукаммаллаштириш масалалари муҳокама қилинди.

Давра суҳбати давомида I-TRACK жамғармаси ва Яшил иқтисодиёт лойиҳалари маркази томонидан I-REC сертификатлари тизими, унинг аҳамияти ҳамда Ўзбекистондаги жорий ҳолат бўйича тақдимот қилинди. Шу билан бирга, Европа Иттифоқи ҳудудига импорт қилинадиган товарларга нисбатан углерод солиғини назарда тутувчи «Трансчегаравий углеродни тартибга солиш механизми» (CBAM) 2026 йил 1 январдан бошлаб кучга киришидан сўнг Европага экспорт қиладиган маҳаллий корхоналарга ушбу механизмнинг таъсири, бунда «яшил энергия» сертификатларининг ўрни тўғрисида ҳам таъкидлаб ўтилди.

Маълумот учун: «Трансчегаравий углеродни тартибга солиш механизми» (Carbon Border Adjustment Mechanism – CBAM) – Европа Иттифоқи (ЙИ)га импорт қилинадиган маҳсулотларни ишлаб чиқаришда атмосферага чиқарилган иссиқхона газлари ҳажмига мувофиқ углерод солиғини қўллаш механизми.

Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ва «Технопарк» МЧЖ ўртасида «яшил энергия» сертификатларини – I-REC(E) чиқариш, мамлакатда илк бор қуёш фотоэлеткр станциясини халқаро I-REC сертификатлари тизимида рўйхатга олиш учун шартнома имзоланди ҳамда Технопаркка расмий сертификат топширилди.

Бу орқали «Технопарк» МЧЖ томонидан ўрнатилган умумий қуввати 823 кВт бўлган қуёш фотоэлектр станциясида ишлаб чиқарилган электр энергияси учун халқаро I-REC(E) сертификатларини муомалага чиқариш имкони яратилди.

Барқарорлик ва экологик масъулиятини ошириш истаги ва ҳоҳиши бор ҳар қандай компания учун бугун мамлакатимизда бундай имконият мавжуд.

I-REC(E) нима ва у қандай ишлайди?

I-REC(E) сертификати – қайта тикланувчи манбасида ишлаб чиқарилган ҳар 1 000 киловатт-соат (кВт/с) электр энергиясини тасдиқловчи рақамли сертификат. Сертификатлар қуйидаги афзалликларга эга:

Биринчидан, қайта тикланувчи энергия манбасини, яъни қуёш, шамол, гидро ёки биогаз электр станцияларини ишга туширган юридик ва жисмоний шахслар ўз электр станциясини I-REC тизимида рўйхатдан оʼтказиш орқали қўшимча даромад олиши мумкин. Бундан ташқари «яшил энергия» сертификатлари савдоси ушбу субъектларга қўшимча «яшил» молиявий ресурсларини жалб қилиш имкониятини ошириб, экологик барқарорлик ҳамда яшил иқтисодиётга ўтиш йўналишларидаги саъй-ҳаракатларини ҳам мустаҳкамлайди.

Иккинчидан, I-REC(E) сертификатларини харид қилган (фойдаланган) маҳаллий ишлаб чиқарувчиларга халқаро бозорларга чиқишда ёрдам беради, экспорт йўналишида рақобатбардошликни оширади, Экологик, ижтимоий ва корпоратив бошқарув (ESG) тамойилларига мос келувчи бизнес муҳитини яхшилайди, хорижий инвесторларни жалб қилиш ва банклар учун очиқлик ва ишончлиликни оширади. Сертификатларнинг яна бир фойдаси шундаки, улар орқали компания ва ташкилотлар ўзининг тоза энергиядан фойдаланишини очиқ-ойдин кўрсата олади.

Учинчидан, сертификатларни хорижий корхоналарга экспорт қилиш имконияти ҳам мавжуд. Жорий йилнинг апрель ойида Ўзбекистонда чиқарилган «яшил энергия» сертификатлари илк бор экспорт қилинди.

Мазкур тизим дунё бўйлаб 60 га яқин давлатларда ишга туширилган бўлиб, 200 миллиондан ортиқ сертификатлар муомалага чиқарилган.

Бугунги кунда мамалакатимизда «Ўзбекгидроэнерго» акциядорлик жамиятининг умумий қуввати 962,4 МВт бўлган 4 та гидроэлектр станцияси халқаро I-REC тизимида рўйхатдан ўтказилган.

Сўнгги бир ярим йил давомида Ўзбекистонда 344 835 та «яшил энергия» сертификатлари муомалага чиқарилди.

«Технопарк» МЧЖнинг қуёш электр станцияси Ўзбекистонда I-REC тизимида рўйхатдан ўтган биринчи қуёш энергия манбаи ҳисобланади.

Сертификатларни харид қилиш ва фойдаланиш борасида эса, биринчилардан бўлиб, Ўзсаноатқурилишбанки, Бритиш-Америcан Тобаccо Узбекистан, WорлейПарсонс, Энергоқурилишиндустрия, Cлиcк, Кнауф, УзАуто Моторс ва Навоиюран каби компаниялар I-REC(E) сертификатларидан фойдаланиб келмоқда.

Ҳозирда, I-REC(E) сертификатлари юзасидан мамлакатда фаолият юритаётган ва юритишни режалаштираётган енгил саноат корхоналари, маълумотларни қайта ишлаш марказлари (Data Center) каби салоҳиятли фойдаланувчилар ҳам қизиқиш билдирмоқда.

Иқтисодиёт

31.07.2025, 19:41

Улашиш:

мавзуга оид янгиликлар

Ўзбекистонда «яшил» энергия ҳажми 9 миллиард кВт·соатга етди

Ўзбекистонда қуёш ва шамол электр станциялари томонидан ишлаб чиқарилган энергия миқдори 2025 йилнинг 22 октябрь соати 19:00 ҳолатига кўра 9 миллиард кВт·соатга етди. Бу ҳақда Энергетика вазирлиги маълум қилди.

Иқтисодиёт

24.10.2025, 10:01

Ўзбекистонда «яшил» энергияни ривожлантиришга БАА компанияси 27 млн доллар инвестиция киритади

Энергетика вазирлигида БААнинг “Global South Utilities” (GSU) компанияси бош ижрочи директори Али Алшиммари ҳамда “Masdar” компанияси бош менежери Мадди Нираж Кумар билан учрашув бўлиб ўтди.

Ўзбекистон

27.09.2025, 12:09

Қуёш ва шамол электр станциялари томонидан ишлаб чиқарилган электр энергияси ҳажми 7 млрд кВт⋅соатга етди

Ўзбекистондаги қуёш ва шамол электр станциялари томонидан 2025 йилда ишлаб чиқарилган электр энергияси миқдори 7 млрд кВт⋅соатни ташкил қилди.

Иқтисодиёт

29.08.2025, 19:45

сўнгги янгиликлар

Янги аэропорт қурилиши учун аҳоли уйлари бузиладими?

Тошкент вилоятининг Ўрта Чирчиқ ва Қуйи Чирчиқ туманлари туташ ҳудудида бунёд этилаётган Янги Тошкент халқаро аэропорти лойиҳаси доирасида айрим аҳоли хонадонлари ҳамда бино-иншоотларни бузиш режалаштирилгани маълум қилинди.

Ўзбекистон

30.10.2025, 12:33

Қозоғистонда ЛГБТ тарғиботини тақиқлаш тўғрисидаги тузатишлар маъқулланди. Ўзбекистонда вазият қандай?

Қозоғистон Мажлиси ОАВ, ижтимоий тармоқлар, кино ва рекламада ЛГБТ тарғиботини тақиқлашни назарда тутувчи тузатишларни маъқуллади. Ҳужжатда сўз ЛГБТ шахсларини тақиқлаш ҳақида эмас, балки ушбу мавзуларни тарғиб қилувчи материалларнинг тарқалишини чеклаш ҳақида кетмоқда.

Ўзбекистон

30.10.2025, 11:44

Президентнинг тегишли фармонлари билан тайинловлар амалга оширилди

Ўзбекистон Республикаси президентининг тегишли фармонлари билан бир қатор янги тайинловлар амалга оширилди.

Ўзбекистон

30.10.2025, 10:51

Қуруқ ваъда: 1 йилдан буён газлаштирилмаган хонадонларга имтиёз бериш тартиби ишлаб чиқилмаяпти

2024 йил октябр ойида энергетика вазири Жўрабек Мирзамаҳмудов газ таъминотига уланмаган ҳовлиси бор уй-жойлар учун ҳам электр энергияси тарифига 50 фоизлик чегирма берилиши ва бу 2025  йил 1 январдан жорий этилиши режалаштирилаётганини айтганди. Бироқ орадан 1 йилдан кўпроқ вақт ўтган бўлса-да, мазкур тартиб жорий этилмади.

Ўзбекистон

30.10.2025, 08:19

Футболдаги коррупцияга бағишланган «Offside» сериали блокланди

Қозоғистон футболидаги коррупцияга бағишланган спорт драмаси ижодкорлари лойиҳа албатта томошабинларга қайтишига ваъда бермоқда.

Жаҳон

29.10.2025, 17:18

"Хочу жить" лойиҳаси: 2025 йилда Украинада 500 дан зиёд ўзбекистонлик ҳалок бўлди

«Хочу жить» лойиҳаси жорий йил Украинадаги уруш давомида ҳалок бўлган 500 нафар ўзбекистонлик фуқаролар рўйхатини эълон қилди. Ташкилотнинг таъкидлашича, Россия қўшинлари сафидаги ўзбек ёлланма аскарлар сони ўсишда давом этмоқда.

Ўзбекистон

29.10.2025, 16:34

Янги версиядаги Cobalt учун онлайн контрактация 3 ноябрь куни очилади

Cobalt’нинг янги версиялари учун контрактация 3 ноябрь соат 10:00 дан бошлаб очилади. Савдолар фақат UzAvtoSavdo сайти ва иловаси орқали бўлади. Ўша куни барча Chevrolet дилерлик марказлари ёпилади ва UzAuto Motors савдо тизимидан узилади.

Иқтисодиёт

29.10.2025, 15:47

III Осиё ёшлар ўйинлари: ўзбекистонликлар яна 13 та медални қўлга киритди

Республика терма жамоаси аъзолари бокс, сузиш, гандбол, оғир атлетика, футзал, эркин кураш ва велоспорт бўйича мусобақаларда иштирок этиб, 5 та олтин ва 8 та бронза медалини қўлга киритишди.

Спорт

29.10.2025, 15:10

Ўзбекистонда нафақа пулларини кредитга ечиб олиш тақиқланади

Янги қоидаларга кўра, банклар пенсия, давлат ижтимоий нафақалари ва ёрдамлари сифатида тушадиган маблағлар, шунингдек, ижтимоий карталарга тушган суммалар ҳисобидан кредит қарздорлигини ундириши мумкин эмас.

Ўзбекистон

29.10.2025, 15:05

Иситиш тизими қачон ёқилади ва ҳарорат қандай бўлиши керак?

Амалдаги қонунчиликка кўра, турар-жой биноларида иситиш мавсуми ташқи ҳавонинг ўртача суткалик ҳарорати беш кун мобайнида 8 даражадан паст сақланганидан кейинги куни бошланади. Мос равишда, ҳарорат ушбу чегарадан юқори бўлганда иситиш ўчирилади.

Ўзбекистон

29.10.2025, 14:57

Яшнободда ижарага олинган уйда нарколаборатория аниқланди

Яшнабод туманида фуқаролар вақтинча яшаб келган хонадонда нарколаборатория ташкил этилгани ҳам аниқланган. У ердан 50 килограмм ва 1200 дона қадоқланган прегабалин, 2 килограмм ҳамда 400 дона қадоқланган тропикамид, 2 литрда хомашёлар, 112 минг та қадоқлаш учун керакли воситалар аниқланган.

Ўзбекистон

29.10.2025, 14:51

Миллий сертификат имтиҳони жавоблари сотилгани ростми?

Билим ва малакаларни баҳолаш агентлиги сўнгги кунларда она тили ва адабиёт фанидан бўлиб ўтадиган миллий сертификат имтиҳонлари олдидан «тест саволлари ва уларнинг жавоблари сотилаётгани» ҳақида ижтимоий тармоқларда тарқалаётган хабарлар юзасидан расмий муносабат билдирди.

Ўзбекистон

29.10.2025, 14:47