Oʻzbekistonda birinchi quyosh elektr stansiyasi xalqaro «Yashil energiya» sertifikatlari tizimida roʻyxatga olindi
Mazkur tizim dunyo boʻylab 60 ga yaqin davlatlarda ishga tushirilgan boʻlib, 200 milliondan ortiq sertifikatlar muomalaga chiqarilgan.
Iqtisodiyot
31.07.2025, 19:41
Ulashish:

Joriy yilning 30 iyul kuni Makroiqtisodiy va hududiy tadqiqotlar institutida «Oʻzbekistonning uzoq muddatli kam uglerodli rivojlanish strategiyasi va yashil energiya sertifikatlash tizimi» mavzusida davra suhbati boʻlib oʻtdi. Tadbirda vazirlik va idoralar, xalqaro tashkilotlar, xususiy sektor va banklar vakillari ishtirok etib, uzoq muddatli «uglerod neytralligi»ga erishish strategiyasini ishlab chiqish hamda «yashil sertifikat» tizimini mukammallashtirish masalalari muhokama qilindi.
Davra suhbati davomida I-TRACK jamgʻarmasi va Yashil iqtisodiyot loyihalari markazi tomonidan I-REC sertifikatlari tizimi, uning ahamiyati hamda Oʻzbekistondagi joriy holat boʻyicha taqdimot qilindi. Shu bilan birga, Yevropa Ittifoqi hududiga import qilinadigan tovarlarga nisbatan uglerod soligʻini nazarda tutuvchi «Transchegaraviy uglerodni tartibga solish mexanizmi» (CBAM) 2026 yil 1 yanvardan boshlab kuchga kirishidan soʻng Yevropaga eksport qiladigan mahalliy korxonalarga ushbu mexanizmning taʼsiri, bunda «yashil energiya» sertifikatlarining oʻrni toʻgʻrisida ham taʼkidlab oʻtildi.
Maʼlumot uchun: «Transchegaraviy uglerodni tartibga solish mexanizmi» (Carbon Border Adjustment Mechanism – CBAM) – Yevropa Ittifoqi (YI)ga import qilinadigan mahsulotlarni ishlab chiqarishda atmosferaga chiqarilgan issiqxona gazlari hajmiga muvofiq uglerod soligʻini qoʻllash mexanizmi.
Iqtisodiyot va moliya vazirligi va «Texnopark» MChJ oʻrtasida «yashil energiya» sertifikatlarini – I-REC(E) chiqarish, mamlakatda ilk bor quyosh fotoeletkr stansiyasini xalqaro I-REC sertifikatlari tizimida roʻyxatga olish uchun shartnoma imzolandi hamda Texnoparkka rasmiy sertifikat topshirildi.
Bu orqali «Texnopark» MChJ tomonidan oʻrnatilgan umumiy quvvati 823 kVt boʻlgan quyosh fotoelektr stansiyasida ishlab chiqarilgan elektr energiyasi uchun xalqaro I-REC(E) sertifikatlarini muomalaga chiqarish imkoni yaratildi.
Barqarorlik va ekologik masʼuliyatini oshirish istagi va hohishi bor har qanday kompaniya uchun bugun mamlakatimizda bunday imkoniyat mavjud.
I-REC(E) nima va u qanday ishlaydi?
I-REC(E) sertifikati – qayta tiklanuvchi manbasida ishlab chiqarilgan har 1 000 kilovatt-soat (kVt/s) elektr energiyasini tasdiqlovchi raqamli sertifikat. Sertifikatlar quyidagi afzalliklarga ega:
Birinchidan, qayta tiklanuvchi energiya manbasini, yaʼni quyosh, shamol, gidro yoki biogaz elektr stansiyalarini ishga tushirgan yuridik va jismoniy shaxslar oʻz elektr stansiyasini I-REC tizimida roʻyxatdan oʼtkazish orqali qoʻshimcha daromad olishi mumkin. Bundan tashqari «yashil energiya» sertifikatlari savdosi ushbu subʼektlarga qoʻshimcha «yashil» moliyaviy resurslarini jalb qilish imkoniyatini oshirib, ekologik barqarorlik hamda yashil iqtisodiyotga oʻtish yoʻnalishlaridagi saʼy-harakatlarini ham mustahkamlaydi.
Ikkinchidan, I-REC(E) sertifikatlarini xarid qilgan (foydalangan) mahalliy ishlab chiqaruvchilarga xalqaro bozorlarga chiqishda yordam beradi, eksport yoʻnalishida raqobatbardoshlikni oshiradi, Ekologik, ijtimoiy va korporativ boshqaruv (ESG) tamoyillariga mos keluvchi biznes muhitini yaxshilaydi, xorijiy investorlarni jalb qilish va banklar uchun ochiqlik va ishonchlilikni oshiradi. Sertifikatlarning yana bir foydasi shundaki, ular orqali kompaniya va tashkilotlar oʻzining toza energiyadan foydalanishini ochiq-oydin koʻrsata oladi.
Uchinchidan, sertifikatlarni xorijiy korxonalarga eksport qilish imkoniyati ham mavjud. Joriy yilning aprel oyida Oʻzbekistonda chiqarilgan «yashil energiya» sertifikatlari ilk bor eksport qilindi.
Mazkur tizim dunyo boʻylab 60 ga yaqin davlatlarda ishga tushirilgan boʻlib, 200 milliondan ortiq sertifikatlar muomalaga chiqarilgan.
Bugungi kunda mamalakatimizda «Oʻzbekgidroenergo» aksiyadorlik jamiyatining umumiy quvvati 962,4 MVt boʻlgan 4 ta gidroelektr stansiyasi xalqaro I-REC tizimida roʻyxatdan oʻtkazilgan.
Soʻnggi bir yarim yil davomida Oʻzbekistonda 344 835 ta «yashil energiya» sertifikatlari muomalaga chiqarildi.
«Texnopark» MChJning quyosh elektr stansiyasi Oʻzbekistonda I-REC tizimida roʻyxatdan oʻtgan birinchi quyosh energiya manbai hisoblanadi.
Sertifikatlarni xarid qilish va foydalanish borasida esa, birinchilardan boʻlib, Oʻzsanoatqurilishbanki, British-American Tobacco Uzbekistan, WorleyParsons, Energoqurilishindustriya, Click, Knauf, UzAuto Motors va Navoiyuran kabi kompaniyalar I-REC(E) sertifikatlaridan foydalanib kelmoqda.
Hozirda, I-REC(E) sertifikatlari yuzasidan mamlakatda faoliyat yuritayotgan va yuritishni rejalashtirayotgan yengil sanoat korxonalari, maʼlumotlarni qayta ishlash markazlari (Data Center) kabi salohiyatli foydalanuvchilar ham qiziqish bildirmoqda.
Iqtisodiyot
31.07.2025, 19:41
Ulashish:
Mavzuga oid yangiliklar

Oʻzbekistonda «yashil» energiya hajmi 9 milliard kVt·soatga yetdi
Iqtisodiyot
24.10.2025, 10:01

Oʻzbekistonda «yashil» energiyani rivojlantirishga BAA kompaniyasi 27 mln dollar investitsiya kiritadi
Oʻzbekiston
27.09.2025, 12:09

Quyosh va shamol elektr stansiyalari tomonidan ishlab chiqarilgan elektr energiyasi hajmi 7 mlrd kVt⋅soatga yetdi
Iqtisodiyot
29.08.2025, 19:45
Mashhur yangiliklar

Oʻzbekistonliklarni bortga chiqarmay kamsitgan WizzAir haqida kanadalik xonanda qoʻshiq kuyladi
Oʻzbekiston
22.10.2025, 12:24

Mubashshir Ahmad 2 yil 6 oyga qamaldi
Oʻzbekiston
08.10.2025, 17:56

Oʻzbekistonda raqamlashtirish tufayli vazirlik va idoralarida 2000 dan ortiq shtat birligi qisqartiriladi
Siyosat
08.10.2025, 12:00

Fargʻonada IIB xodimlari maktab direktorini kaltaklab, yolgʻon guvohlik berishga majburladi
Oʻzbekiston
06.10.2025, 12:59

Tayvandagi aeroport eng samimiy aeroport deb topildi
Jahon
06.10.2025, 16:40

Toshkentda yerusti metro bekatlarining qayta ochilishi 1 noyabrgacha kechiktirildi
Oʻzbekiston
13.10.2025, 14:46
So‘nggi yangiliklar

Quruq vaʼda: 1 yildan buyon gazlashtirilmagan xonadonlarga imtiyoz berish tartibi ishlab chiqilmayapti
Oʻzbekiston
30.10.2025, 08:19

Yangi versiyadagi Cobalt uchun onlayn kontraktatsiya 3 noyabr kuni ochiladi
Iqtisodiyot
29.10.2025, 15:47

III Osiyo yoshlar oʻyinlari: oʻzbekistonliklar yana 13 ta medalni qoʻlga kiritdi
Sport
29.10.2025, 15:10

Oʻzbekistonda nafaqa pullarini kreditga yechib olish taqiqlanadi
Oʻzbekiston
29.10.2025, 15:05

Isitish tizimi qachon yoqiladi va harorat qanday boʻlishi kerak?
Oʻzbekiston
29.10.2025, 14:57

Yashnobodda ijaraga olingan uyda narkolaboratoriya aniqlandi
Oʻzbekiston
29.10.2025, 14:51

Milliy sertifikat imtihoni javoblari sotilgani rostmi?
Oʻzbekiston
29.10.2025, 14:47

«Neftchi» haqidagi bayonoti uchun Berdiyevga nisbatan tekshiruv boshlandi
Sport
29.10.2025, 12:36

Isroil Gʻazoga zarba berdi, Tramp otashkesim bekor boʻlmaganini maʼlum qildi
Jahon
29.10.2025, 11:13

Advokatlik qasamyodiga sodiq boʻlmagan advokat qoʻlga olindi
Oʻzbekiston
29.10.2025, 10:12

“World Boxing” reytingi: 6 ta vaznda oʻzbek bokschisi tengsiz
Sport
28.10.2025, 19:21

Fuqarolarga energiya samarador qurilmalarni xarid qilish va oʻrnatish uchun subsidiya ajratiladi
Iqtisodiyot
28.10.2025, 18:17
Mashhur yangiliklar

Oʻzbekistonliklarni bortga chiqarmay kamsitgan WizzAir haqida kanadalik xonanda qoʻshiq kuyladi
Oʻzbekiston
22.10.2025, 12:24

Mubashshir Ahmad 2 yil 6 oyga qamaldi
Oʻzbekiston
08.10.2025, 17:56

Oʻzbekistonda raqamlashtirish tufayli vazirlik va idoralarida 2000 dan ortiq shtat birligi qisqartiriladi
Siyosat
08.10.2025, 12:00

Fargʻonada IIB xodimlari maktab direktorini kaltaklab, yolgʻon guvohlik berishga majburladi
Oʻzbekiston
06.10.2025, 12:59

Tayvandagi aeroport eng samimiy aeroport deb topildi
Jahon
06.10.2025, 16:40

Toshkentda yerusti metro bekatlarining qayta ochilishi 1 noyabrgacha kechiktirildi
Oʻzbekiston
13.10.2025, 14:46
