Oʻzbekistonda birinchi quyosh elektr stansiyasi xalqaro «Yashil energiya» sertifikatlari tizimida roʻyxatga olindi

Mazkur tizim dunyo boʻylab 60 ga yaqin davlatlarda ishga tushirilgan boʻlib, 200 milliondan ortiq sertifikatlar muomalaga chiqarilgan.

Ulashish:

Joriy yilning 30 iyul kuni Makroiqtisodiy va hududiy tadqiqotlar institutida «Oʻzbekistonning uzoq muddatli kam uglerodli rivojlanish strategiyasi va yashil energiya sertifikatlash tizimi» mavzusida davra suhbati boʻlib oʻtdi. Tadbirda vazirlik va idoralar, xalqaro tashkilotlar, xususiy sektor va banklar vakillari ishtirok etib, uzoq muddatli «uglerod neytralligi»ga erishish strategiyasini ishlab chiqish hamda «yashil sertifikat» tizimini mukammallashtirish masalalari muhokama qilindi.

Davra suhbati davomida I-TRACK jamgʻarmasi va Yashil iqtisodiyot loyihalari markazi tomonidan I-REC sertifikatlari tizimi, uning ahamiyati hamda Oʻzbekistondagi joriy holat boʻyicha taqdimot qilindi. Shu bilan birga, Yevropa Ittifoqi hududiga import qilinadigan tovarlarga nisbatan uglerod soligʻini nazarda tutuvchi «Transchegaraviy uglerodni tartibga solish mexanizmi» (CBAM) 2026 yil 1 yanvardan boshlab kuchga kirishidan soʻng Yevropaga eksport qiladigan mahalliy korxonalarga ushbu mexanizmning taʼsiri, bunda «yashil energiya» sertifikatlarining oʻrni toʻgʻrisida ham taʼkidlab oʻtildi.

Maʼlumot uchun: «Transchegaraviy uglerodni tartibga solish mexanizmi» (Carbon Border Adjustment Mechanism – CBAM) – Yevropa Ittifoqi (YI)ga import qilinadigan mahsulotlarni ishlab chiqarishda atmosferaga chiqarilgan issiqxona gazlari hajmiga muvofiq uglerod soligʻini qoʻllash mexanizmi.

Iqtisodiyot va moliya vazirligi va «Texnopark» MChJ oʻrtasida «yashil energiya» sertifikatlarini – I-REC(E) chiqarish, mamlakatda ilk bor quyosh fotoeletkr stansiyasini xalqaro I-REC sertifikatlari tizimida roʻyxatga olish uchun shartnoma imzolandi hamda Texnoparkka rasmiy sertifikat topshirildi.

Bu orqali «Texnopark» MChJ tomonidan oʻrnatilgan umumiy quvvati 823 kVt boʻlgan quyosh fotoelektr stansiyasida ishlab chiqarilgan elektr energiyasi uchun xalqaro I-REC(E) sertifikatlarini muomalaga chiqarish imkoni yaratildi.

Barqarorlik va ekologik masʼuliyatini oshirish istagi va hohishi bor har qanday kompaniya uchun bugun mamlakatimizda bunday imkoniyat mavjud.

I-REC(E) nima va u qanday ishlaydi?

I-REC(E) sertifikati – qayta tiklanuvchi manbasida ishlab chiqarilgan har 1 000 kilovatt-soat (kVt/s) elektr energiyasini tasdiqlovchi raqamli sertifikat. Sertifikatlar quyidagi afzalliklarga ega:

Birinchidan, qayta tiklanuvchi energiya manbasini, yaʼni quyosh, shamol, gidro yoki biogaz elektr stansiyalarini ishga tushirgan yuridik va jismoniy shaxslar oʻz elektr stansiyasini I-REC tizimida roʻyxatdan oʼtkazish orqali qoʻshimcha daromad olishi mumkin. Bundan tashqari «yashil energiya» sertifikatlari savdosi ushbu subʼektlarga qoʻshimcha «yashil» moliyaviy resurslarini jalb qilish imkoniyatini oshirib, ekologik barqarorlik hamda yashil iqtisodiyotga oʻtish yoʻnalishlaridagi saʼy-harakatlarini ham mustahkamlaydi.

Ikkinchidan, I-REC(E) sertifikatlarini xarid qilgan (foydalangan) mahalliy ishlab chiqaruvchilarga xalqaro bozorlarga chiqishda yordam beradi, eksport yoʻnalishida raqobatbardoshlikni oshiradi, Ekologik, ijtimoiy va korporativ boshqaruv (ESG) tamoyillariga mos keluvchi biznes muhitini yaxshilaydi, xorijiy investorlarni jalb qilish va banklar uchun ochiqlik va ishonchlilikni oshiradi. Sertifikatlarning yana bir foydasi shundaki, ular orqali kompaniya va tashkilotlar oʻzining toza energiyadan foydalanishini ochiq-oydin koʻrsata oladi.

Uchinchidan, sertifikatlarni xorijiy korxonalarga eksport qilish imkoniyati ham mavjud. Joriy yilning aprel oyida Oʻzbekistonda chiqarilgan «yashil energiya» sertifikatlari ilk bor eksport qilindi.

Mazkur tizim dunyo boʻylab 60 ga yaqin davlatlarda ishga tushirilgan boʻlib, 200 milliondan ortiq sertifikatlar muomalaga chiqarilgan.

Bugungi kunda mamalakatimizda «Oʻzbekgidroenergo» aksiyadorlik jamiyatining umumiy quvvati 962,4 MVt boʻlgan 4 ta gidroelektr stansiyasi xalqaro I-REC tizimida roʻyxatdan oʻtkazilgan.

Soʻnggi bir yarim yil davomida Oʻzbekistonda 344 835 ta «yashil energiya» sertifikatlari muomalaga chiqarildi.

«Texnopark» MChJning quyosh elektr stansiyasi Oʻzbekistonda I-REC tizimida roʻyxatdan oʻtgan birinchi quyosh energiya manbai hisoblanadi.

Sertifikatlarni xarid qilish va foydalanish borasida esa, birinchilardan boʻlib, Oʻzsanoatqurilishbanki, British-American Tobacco Uzbekistan, WorleyParsons, Energoqurilishindustriya, Click, Knauf, UzAuto Motors va Navoiyuran kabi kompaniyalar I-REC(E) sertifikatlaridan foydalanib kelmoqda.

Hozirda, I-REC(E) sertifikatlari yuzasidan mamlakatda faoliyat yuritayotgan va yuritishni rejalashtirayotgan yengil sanoat korxonalari, maʼlumotlarni qayta ishlash markazlari (Data Center) kabi salohiyatli foydalanuvchilar ham qiziqish bildirmoqda.

Iqtisodiyot

31.07.2025, 19:41

Ulashish:

So‘nggi yangiliklar

Quruq vaʼda: 1 yildan buyon gazlashtirilmagan xonadonlarga imtiyoz berish tartibi ishlab chiqilmayapti

2024 yil oktabr oyida energetika vaziri Joʻrabek Mirzamahmudov gaz taʼminotiga ulanmagan hovlisi bor uy-joylar uchun ham elektr energiyasi tarifiga 50 foizlik chegirma berilishi va bu 2025  yil 1 yanvardan joriy etilishi rejalashtirilayotganini aytgandi. Biroq oradan 1 yildan koʻproq vaqt oʻtgan boʻlsa-da, mazkur tartib joriy etilmadi.

Oʻzbekiston

30.10.2025, 08:19

Yangi versiyadagi Cobalt uchun onlayn kontraktatsiya 3 noyabr kuni ochiladi

Cobalt’ning yangi versiyalari uchun kontraktatsiya 3 noyabr soat 10:00 dan boshlab ochiladi. Savdolar faqat UzAvtoSavdo sayti va ilovasi orqali boʻladi. Oʻsha kuni barcha Chevrolet dilerlik markazlari yopiladi va UzAuto Motors savdo tizimidan uziladi.

Iqtisodiyot

29.10.2025, 15:47

III Osiyo yoshlar oʻyinlari: oʻzbekistonliklar yana 13 ta medalni qoʻlga kiritdi

Respublika terma jamoasi aʼzolari boks, suzish, gandbol, ogʻir atletika, futzal, erkin kurash va velosport boʻyicha musobaqalarda ishtirok etib, 5 ta oltin va 8 ta bronza medalini qoʻlga kiritishdi.

Sport

29.10.2025, 15:10

Oʻzbekistonda nafaqa pullarini kreditga yechib olish taqiqlanadi

Yangi qoidalarga koʻra, banklar pensiya, davlat ijtimoiy nafaqalari va yordamlari sifatida tushadigan mablagʻlar, shuningdek, ijtimoiy kartalarga tushgan summalar hisobidan kredit qarzdorligini undirishi mumkin emas.

Oʻzbekiston

29.10.2025, 15:05

Isitish tizimi qachon yoqiladi va harorat qanday boʻlishi kerak?

Amaldagi qonunchilikka koʻra, turar-joy binolarida isitish mavsumi tashqi havoning oʻrtacha sutkalik harorati besh kun mobaynida 8 darajadan past saqlanganidan keyingi kuni boshlanadi. Mos ravishda, harorat ushbu chegaradan yuqori boʻlganda isitish oʻchiriladi.

Oʻzbekiston

29.10.2025, 14:57

Yashnobodda ijaraga olingan uyda narkolaboratoriya aniqlandi

Yashnabod tumanida fuqarolar vaqtincha yashab kelgan xonadonda narkolaboratoriya tashkil etilgani ham aniqlangan. U yerdan 50 kilogramm va 1200 dona qadoqlangan pregabalin, 2 kilogramm hamda 400 dona qadoqlangan tropikamid, 2 litrda xomashyolar, 112 ming ta qadoqlash uchun kerakli vositalar aniqlangan.

Oʻzbekiston

29.10.2025, 14:51

Milliy sertifikat imtihoni javoblari sotilgani rostmi?

Bilim va malakalarni baholash agentligi soʻnggi kunlarda ona tili va adabiyot fanidan boʻlib oʻtadigan milliy sertifikat imtihonlari oldidan «test savollari va ularning javoblari sotilayotgani» haqida ijtimoiy tarmoqlarda tarqalayotgan xabarlar yuzasidan rasmiy munosabat bildirdi.

Oʻzbekiston

29.10.2025, 14:47

«Neftchi» haqidagi bayonoti uchun Berdiyevga nisbatan tekshiruv boshlandi

Oʻzbekiston futbol assotsiatsiyasi «Nasaf» klubi bosh murabbiyi Roʻziqul Berdiyevning Olmaliqdagi uchrashuvdan keyingi matbuot anjumanida bildirgan fikrlari yuzasidan rasmiy surishtiruv oʻtkazishini maʼlum qildi.

Sport

29.10.2025, 12:36

Isroil Gʻazoga zarba berdi, Tramp otashkesim bekor boʻlmaganini maʼlum qildi

Isroil armiyasi HAMAS isroillik asirlarning jasadlarini topshirmaganini bahona qilib, Gʻazo sektoriga kuchli aviazarbalar berdi. Hujumlar natijasida kamida 33 nafar falastinlik, jumladan ayollar va bolalar halok boʻldi. Bayt-Laxiya, al-Burayj, Nusayrat va Xan Yunis hududlaridagi uylar hamda maktablar zarar koʻrdi.

Jahon

29.10.2025, 11:13

Advokatlik qasamyodiga sodiq boʻlmagan advokat qoʻlga olindi

Sirdaryo tumanidagi advokatlik byurosi advokati oʻz xizmat mavqeidan foydalanib, tuman IIB huzuridagi Tergov boʻlimi ish yurituvida boʻlgan jinoyat ishi boʻyicha noqonuniy talab qoʻygani aniqlandi.

Oʻzbekiston

29.10.2025, 10:12

“World Boxing” reytingi: 6 ta vaznda oʻzbek bokschisi tengsiz

Boks boʻyicha xalqaro musobaqalarni tashkil etuvchi “World Boxing” tashkiloti oʻzining 10 ta vazn toifasi boʻyicha yangilangan reytingini eʼlon qildi.

Sport

28.10.2025, 19:21

Fuqarolarga energiya samarador qurilmalarni xarid qilish va oʻrnatish uchun subsidiya ajratiladi

Hukumatning 2025 yil 24 oktabrdagi 673-son qarori bilan “Aholi uy-joylarini energiya auditidan oʻtkazish, energiya samarador qurilmalarni xarid qilish va oʻrnatishda subsidiya ajratish toʻgʻrisida”gi nizom tasdiqlandi.

Iqtisodiyot

28.10.2025, 18:17