Qozogʻiston boʻyicha ambitsiyalari nimalardan iborat?

Joriy yilning 21-23 aprel kunlari Qozogʻiston respublikasi Bosh vaziri oʻrinbosari, milliy iqtisodiyot vaziri Serik Jumangarin Afgʻoniston poytaxti Kobulga rasmiy tashrifini amalga oshirib, muvaqqat hukumat raisi oʻrinbosari Mulla Abdulgʻani Barodar bilan uchrashdi. Ushbu rasmiy tashrif ikki mamlakat uchun muhim oʻrin tutuvchi umumiy qiymati 140 million AQSh dollarlik boʻlgan 20 ga yaqin shartnomalar imzolanishi bilan yakunlandi. 

Kazakistan and Afganistan

Maʼlumki, shFederatsiyasing 17 aprel kuni Rossiya Federatsiyasi Tolibon hukumatini terrorchi guruhlar roʻyxatidan rasman chiqarib tashladi, bunga mos ravishda Markaziy Osiyo mintaqasi mamlakatlari, xususan Qozogʻiston oʻzining Afgʻonistonga boʻlgan siyosatini qayta koʻrib chiqib, oʻzaro aloqalarni rivojlantirish siyosatini olib bormoqda. Shu munosabat bilan amalga oshirilgan ushbu rasmiy tashrif davomida kun tartibida iqtisodiyotning koʻplab tarmoqlarini rivojlantirish uchun bir nechta shartnomalar imzolandi.

Qozogʻistonning Afgʻoniston bilan yaqinlashuv siyosatini kuchayishini bir nechta faktorlar orqali isbotlash mumkin.

1.Tranzit hudud. Serik Jumangarin Kobulga tashrifi davomida Qozogʻistonni Hind okeaniga toʻgʻridan-toʻgʻri olib chiquvchi “Torgundi-Hirot-Qandahor-Spin-Buldak” yoʻnalishining Qozogʻiston uchun muhim bosqichi boʻlgan 113 kilometrlik Turgʻunda-Xirot yoʻnalishi uchun katta sarmoya kiritilishini va aynan temir yoʻl qurilishini nazoratga olish uchun Xirotda logistika kompaniyasi tashkil qilishga tayyor ekanligini alohida taʼkidlab oʻtdi.Bundan tashqari, ushbu yoʻnalishdagi temiryoʻl uchastkasini qurish davomida optik kabellarni yotqizish rejasini ham taklif etgan. Bu esa, Qozogʻistonni Rossiya va Hind okeanigacha boʻlgan hududda joylashgan, barcha yoʻllar uning hududidan oʻtuvchi tranzit zonaga aylantiradi.

2.Qozogʻiston uchun yangi isteʼmol bozorining ochilishi. 

Maʼlumki, Qozogʻiston Afgʻonistonning eng yirik oʻnta savdo hamkori qatoriga kiruvchi davlat hisoblanib, asosiy eksport mahsuloti don va un hisoblanadi. Shu bilan birga bugungi kunga kelib qozoq shakari Afgʻonistonga eksport qilinayotgan va sezilarli oʻsishtendensiyasinii boshdan kechirayotgan mahsulot boʻlmoqda.Birgina2024 yildaa Shakar eksporti qariyb 122 ming tonnaga oʻsib 143 ming tonnaga yetdi. Bu oʻsish savdo imkoniyatlari kengayib borayotganidan dalolatdir, qandolat mahsulotlari va un mahsulotlari eksportini ham oshirish potensialiga ega.Ushbu mahsulotlarni yangi Afgʻon bozorlariga yetkazib berish Qozogʻistonga ikki tomonlama aloqalarni yaxshilanishi va 41 million aholiga ega afgʻon bozoridan juda katta iqtisodiy foyda olib kelishi mumkin.

Bundan tashqari hukumatning rasmiy manbalariga koʻra tashrifning ikkinchi kunida yaʼni 22 aprelda Kobulda ikki davlatdan 400 dan ortiq ishbilarmon, kompaniya va tadbirkorlar ishtirokida Afgʻoniston-Qozogʻiston qoʻshma biznes-forumi ochilgan. Imzolangan memorandumlar logistika, tibbiyot, qishloq xoʻjaligi, muhandislik, mexanika va qurilish kabi turli sohalarni qamrab olganligi maʼlum qilingan.

Tashrif davomidda ikki mamlakat oʻrtasida Afgʻoniston hududida joylashgan foydali qazilma boyliklarini oʻrganuvchi texniKonar guruhneftshi koʻzda tutilgan.Shu kelishuv doirasida 14 aprel kuni Qozogʻistondan bir guruh geolog va muhandislar Afgʻonistonga tashrif buyurib, Afgʻoniston Kon va neft vazirligi bilan hamkorlikda bir qator konlarni oʻrganganligi ochiqlangan.Ushbu namunalarning laboratoriya tahlillari Qozogʻistonda oʻtkaziladi va natijalarga koʻra konlarni chuqurroq oʻzlashtirish boʻyicha muzokaralar boshlanadi.

Umuman olganda,Qozogʻiston oʻzini mintaqadagi muhim tranzit tuguniga va Hind okeaniga chiqadigan yoʻlga aylantirish orqali nafaqat Afgʻoniston bilan ikki tomonlama iqtisodiy aloqalarni mustahkamlab bormoqda, balki Markaziy Osiyoda yangi logistika va infratuzilma yoʻnalishlarini shakllantirmoqda.

Afgʻoniston bilan hamkorlikning chuqurlashuvi butun Markaziy Osiyo mintaqasiga sezilarli taʼsir koʻrsatishi mumkin. Birinchidan, bu janub tomonga yangi transport yoʻnalishlarini shakllantirishga zamin yaratadi va mintaqani tashqi iqtisodiy aloqalar borasida keng imkoniyatlar bilan taʼminlaydi. Ikkinchidan, Afgʻoniston bozorining ochilishi mintaqadagi qoʻshni davlatlar, jumladan Oʻzbekiston, Qirgʻiziston va Turkmanistonning eksport salohiyatini kuchaytiradi hamda koʻp tomonlama iqtisodiyintegratsiyagaa zamin yaratishi mumkin.

 

Shoxrux Saidov,

Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti

Mavzuga oid yangiliklar

Oʻzbekiston "Tolibon" hukumati bilan iqtisodiy aloqalarini kuchaytirmoqda — Firdavs Azimqulov

Oʻzbekiston "Tolibon" hukumati bilan iqtisodiy aloqalarini kuchaytirmoqda — Firdavs Azimqulov

Mulla Abdul Gʻani Barodarning rasmiy tashrifi Oʻzbekiston va Afgʻoniston oʻrtasidagi munosabatlarni yangi darajaga koʻtardi. Tolibonning yaqinda "qoʻshni Oʻzbekiston davlati AQSh ishlab chiqargan harbiy vertolyotlarni Qoʻshma Shtatlarga qaytarishi" toʻgʻrisidagi diplomatik bayonotiga qaramay, ikki hukumat oʻrtasidagi munosabatlar aslida yuqori darajada rivojlanishda davom etmoqda va bu ishtirokchi tomonlar oʻrtasidagi muhim taraqqiyot va hamkorlikni koʻrsatadi.

Siyosat

04.03.2025, 12:38

Oʻzbekiston Afgʻonistonga 200 mln dollarlik investitsiya kiritmoqchi

Oʻzbekiston Afgʻonistonga 200 mln dollarlik investitsiya kiritmoqchi

Oʻzbekiston Afgʻonistonning Balx, Samangan va Qunduz viloyatlariga 200 million AQSh dollaridan ortiq sarmoya kiritmoqchi. Bu haqda "Tolonews" nashri xabar qildi. 

Jahon

03.03.2025, 16:05

"Tolibon" – Markaziy Osiyo: Rossiya nimani rejalashtirmoqda?

"Tolibon" – Markaziy Osiyo: Rossiya nimani rejalashtirmoqda?

Soʻnggi vaqtlarda Markaziy Osiyo davlatlarining “Tolibon” hukumati bilan iqtisodiy va siyosiy aloqalari rivojlanib bormoqda. Bunga Qozogʻiston hamda Tojikiston davlati tomonidan "Tolibon"ning terrorchi tashkilot roʻyxatidan chiqarilgani hamda mazkur hukumatning diplomatlaridan ishonch yorliqlarini olganliklari yaqqol misol. Ayni paytda bu qarorni Markaziy Osiyo davlatlarining yaqin hamkori boʻlgan Rossiya ham qoʻllab-quvvatlamoqda. Xoʻsh, mintaqa davlatlari bunday harakatlar bilan 2 yil oldin dunyo hamjamiyatiga bergan vaʼdalarini bajarmayotgan "Tolibon" hukumatini tan olishga qaratilgan harakatini boshladimi? Rossiyaning "Tolibon" bilan yaqin munosabatda boʻlishi Markaziy Osiyo davlatlariga qay darajada taʼsir koʻrsatadi? Shu kabi savollarga PARADIGMA.UZ siyosatshunos Hamza Boltayevdan javob oldi. 

Jahon

18.10.2024, 15:15

Afgʻonistondan Oʻzbekistonga olib kirilgan harbiy texnikalar kimga tegishli?

Afgʻonistondan Oʻzbekistonga olib kirilgan harbiy texnikalar kimga tegishli?

AQShning Oʻzbekistondagi elchisi Jonatan Xenik Afgʻonistonda "Tolibon" hukumati oʻrnatilganidan keyin, 2021 yilda Afgʻonistondan Oʻzbekistonga olib oʻtilgan Amerikaga tegishli harbiy aviatexnikalar masalasida AQSh va Oʻzbekiston kelishuvga erishganini aytdi. Bu haqda elchi "Amerika Ovozi"ga bergan intervyusida maʼlum qildi.

Siyosat

17.10.2024, 16:04

"Tolibon" ayollarga yangi taqiqni oʻrnatdi. Nimalar maʼlum?

"Tolibon" ayollarga yangi taqiqni oʻrnatdi. Nimalar maʼlum?

"Tolibon" hukumati ayollarga tegishli yangi qonunni ishlab chiqdi. Endi Afgʻonistondagi ayollar doʻkonlarga borib, u yerdagi savdogarlar bilan savdolasha olmaydi. Bu haqda "Hasht e Subh Daily" nashri maʼlum qildi.

Jahon

13.09.2024, 10:49

So‘nggi yangiliklar

Jahon banki Oʻzbekistonda elektr tarmoqlarini modernizatsiya qilish uchun 100 mln AQSh dollar kredit ajratdi

Jahon banki Oʻzbekistonda elektr tarmoqlarini modernizatsiya qilish uchun 100 mln AQSh dollar kredit ajratdi

Jahon banki Oʻzbekistonga qayta tiklanuvchi energiya manbalarini taqsimlash elektr tarmoqlariga integratsiya qilish va mamlakatning ustuvor hududlarida elektr taʼminoti ishonchligini oshirishga qaratilgan dasturni amalga oshirish uchun 100 million dollarlik kredit ajratdi.

Oʻzbekiston

19.05.2025, 14:30

Tojikistondan qaryib 27 kg narkotik modda olib kirilayotgan vaqtda ushlandi,

Tojikistondan qaryib 27 kg narkotik modda olib kirilayotgan vaqtda ushlandi

Tojikistondan jami 26 kg 805 gr giyohvandlik vositalari kontrabanda yoʻli bilan Oʻzbekistonga olib kelgan 6 kishi qoʻlga olindi. Bu haqda DXX xabar qildi.

Oʻzbekiston

19.05.2025, 11:09

Isroil Gʻazoga yana gumanitar yordam yetkazishga ruxsat berdi

Isroil Gʻazoga yana gumanitar yordam yetkazishga ruxsat berdi

Bugun, 19 may kuni Isroil hukumati Gʻazo sektoriga yana bir bor gumanitar yordam yetkazilishiga ruxsat berishini eʼlon qildi. Kuzatuvchilar bu yerda aks holda keng koʻlamli ocharchilik xavf ostida qolishini  maʼlum qildi. 

Jahon

19.05.2025, 10:42

Bolalar maydonchasi oʻrniga "dom" qurilmoqda

Bolalar maydonchasi oʻrniga "dom" qurilmoqda

Fargʻona shahrining Mustaqillik koʻchasida joylashgan bolalar maydonchasiga tadbirkor "dom" qurmoqchi. Bunga qarshi chiqqan mahalliy aholiga dastlab pul taklif qilingan soʻngra, "obonchi" ayollar hamda begonalar tomonidan qoʻrqitilib ularga bosim qilinib kelinmoqda.

Oʻzbekiston

16.05.2025, 17:10

Мексикада судья йўқолган талабалар ҳақидаги далилларни йўқ қилишда айбланиб ҳибсга олинди

Meksikada sudya yoʻqolgan talabalar haqidagi dalillarni yoʻq qilishda ayblanib hibsga olindi

Meksikada 2014 yilda yuz bergan 43 talabaning gʻoyib boʻlishi bilan bogʻliq ishda yangi burilish roʻy berdi: sobiq sudya Lambertina Galeana Marin ushbu voqeaga oid dalillarni yoʻq qilishda gumonlanib, hibsga olindi. Bu haqda BBC xabar qildi.

Jahon

16.05.2025, 13:50

Foto: Reuters

Rossiya Malayziya samolyotini urib tushirishda aybdor deb topildi — BMT

Kecha, 12 may kuni BMTning aviatsiya kengashi Rossiya 2014 yilda Ukraina ustida urib tushirilgan Malayziya yoʻlovchi samolyotni urib tushirgan degan xulosaga keldi. Bu halokatda 298 kishi, jumladan, 196 nafar gollandiyalik va 38 nafar avstraliyalik (yoki Avstraliya rezidenti) halok boʻlgan. Bu haqda "Reuters" nashri xabar qildi.

Jahon

13.05.2025, 11:43

Mubashshir Ahmad Turkiyadagi uyidan gumonlanuvchi sifatida olib ketildi

Mubashshir Ahmad taxallusi bilan tanilgan diniy bloger, "Azon Global" axborot-tahliliy portal yetakchisi Alisher Tusunov 8 may  Turkiyaning Istanbul shahridagi Bahcheshehir mavzesidagi uyidan gumonlanuvchi sifatida olib ketilgan.  Hozirda Tursunovning qayerdaligi va uning sogʻligʻi haqida uning oila aʼzolarida ham maʼlumot mavjud emas.

Oʻzbekiston

12.05.2025, 15:15

Men shaxsan 15 may kuni Putinni Istanbulda kutaman — Zelenskiy

Men shaxsan 15 may kuni Putinni Istanbulda kutaman — Zelenskiy

Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy 15 may kuni Istanbulda Rossiya rahbari Vladimir Putin bilan bevosita muzokaralar oʻtkazishga tayyor ekanini maʼlum qildi.

Jahon

12.05.2025, 13:06

Tabibning oʻzi bemor ekan: Xonobod shahar sudi raisi jinoyat sodir etdi

Tabibning oʻzi bemor ekan: Xonobod shahar sudi raisi jinoyat sodir etdi

Andijon viloyati jinoyat ishlari boʻyicha Xonobod shahar sudi raisi Yu.E. jinoyat sodir etgani uchun javobgarlikka tortilib, uning sudyalik vakolati toʻxtatildi. Bu haqda Sudyalar oliy kengashi matbuot xizmati xabar berdi.

Oʻzbekiston

12.05.2025, 12:43

Bahorning navbatdagi kunlari ham jaziramada oʻtadi

Bahorning navbatdagi kunlari ham jaziramada oʻtadi

Joriy haftaning dastlabki kunlari Oʻzbekiston boʻylab quruq va issiq ob-havo boʻlishi kutilmoqda. Ayrim hududlarda kunduz kuni havo harorati 40-42 darajagacha koʻtariladi. Bu haqda "Oʻzgidromet" xabar berdi.

Oʻzbekiston

12.05.2025, 11:44

Хитойда тўлиқ сунъий интеллектга асосланган шифохона очилди

Xitoyda to‘liq sun’iy intellektga asoslangan shifoxona ochildi

Xitoyda dunyodagi ilk sun’iy intellektga asoslangan kuniga 3000 nafargacha bemorni davolash imkoniyatiga ega “Agent Hospital” nomli shifoxona ochildi. Shifoxona ilg‘or texnologiyalar orqali bemorlarni qabul qilishdan tortib, tashxis qo‘yish va davolashgacha bo‘lgan to‘liq tibbiy xizmatlarni ko‘rsatadi. Bu haqda "TVI Today" xabar berdi.

Fan-texnologiya

12.05.2025, 11:08

Ўзбекистонда 130 та объект маданий мерос рўйхатига кириши мумкин

O‘zbekistonda 130 ta obyekt madaniy meros ro‘yxatiga kirishi mumkin

O‘zbekistonning turli hududlarida joylashgan 130 ta inshoot, jumladan, Toshkentdagi Mustaqillik maydonida joylashgan Vazirlar Mahkamasi binosi madaniy meros obyektlari ro‘yxatiga kiritilishi taklif etilmoqda.

Oʻzbekiston

12.05.2025, 10:43