Qozogʻiston boʻyicha ambitsiyalari nimalardan iborat?

Joriy yilning 21-23 aprel kunlari Qozogʻiston respublikasi Bosh vaziri oʻrinbosari, milliy iqtisodiyot vaziri Serik Jumangarin Afgʻoniston poytaxti Kobulga rasmiy tashrifini amalga oshirib, muvaqqat hukumat raisi oʻrinbosari Mulla Abdulgʻani Barodar bilan uchrashdi. Ushbu rasmiy tashrif ikki mamlakat uchun muhim oʻrin tutuvchi umumiy qiymati 140 million AQSh dollarlik boʻlgan 20 ga yaqin shartnomalar imzolanishi bilan yakunlandi. 

Kazakistan and Afganistan

Maʼlumki, shFederatsiyasing 17 aprel kuni Rossiya Federatsiyasi Tolibon hukumatini terrorchi guruhlar roʻyxatidan rasman chiqarib tashladi, bunga mos ravishda Markaziy Osiyo mintaqasi mamlakatlari, xususan Qozogʻiston oʻzining Afgʻonistonga boʻlgan siyosatini qayta koʻrib chiqib, oʻzaro aloqalarni rivojlantirish siyosatini olib bormoqda. Shu munosabat bilan amalga oshirilgan ushbu rasmiy tashrif davomida kun tartibida iqtisodiyotning koʻplab tarmoqlarini rivojlantirish uchun bir nechta shartnomalar imzolandi.

Qozogʻistonning Afgʻoniston bilan yaqinlashuv siyosatini kuchayishini bir nechta faktorlar orqali isbotlash mumkin.

1.Tranzit hudud. Serik Jumangarin Kobulga tashrifi davomida Qozogʻistonni Hind okeaniga toʻgʻridan-toʻgʻri olib chiquvchi “Torgundi-Hirot-Qandahor-Spin-Buldak” yoʻnalishining Qozogʻiston uchun muhim bosqichi boʻlgan 113 kilometrlik Turgʻunda-Xirot yoʻnalishi uchun katta sarmoya kiritilishini va aynan temir yoʻl qurilishini nazoratga olish uchun Xirotda logistika kompaniyasi tashkil qilishga tayyor ekanligini alohida taʼkidlab oʻtdi.Bundan tashqari, ushbu yoʻnalishdagi temiryoʻl uchastkasini qurish davomida optik kabellarni yotqizish rejasini ham taklif etgan. Bu esa, Qozogʻistonni Rossiya va Hind okeanigacha boʻlgan hududda joylashgan, barcha yoʻllar uning hududidan oʻtuvchi tranzit zonaga aylantiradi.

2.Qozogʻiston uchun yangi isteʼmol bozorining ochilishi. 

Maʼlumki, Qozogʻiston Afgʻonistonning eng yirik oʻnta savdo hamkori qatoriga kiruvchi davlat hisoblanib, asosiy eksport mahsuloti don va un hisoblanadi. Shu bilan birga bugungi kunga kelib qozoq shakari Afgʻonistonga eksport qilinayotgan va sezilarli oʻsishtendensiyasinii boshdan kechirayotgan mahsulot boʻlmoqda.Birgina2024 yildaa Shakar eksporti qariyb 122 ming tonnaga oʻsib 143 ming tonnaga yetdi. Bu oʻsish savdo imkoniyatlari kengayib borayotganidan dalolatdir, qandolat mahsulotlari va un mahsulotlari eksportini ham oshirish potensialiga ega.Ushbu mahsulotlarni yangi Afgʻon bozorlariga yetkazib berish Qozogʻistonga ikki tomonlama aloqalarni yaxshilanishi va 41 million aholiga ega afgʻon bozoridan juda katta iqtisodiy foyda olib kelishi mumkin.

Bundan tashqari hukumatning rasmiy manbalariga koʻra tashrifning ikkinchi kunida yaʼni 22 aprelda Kobulda ikki davlatdan 400 dan ortiq ishbilarmon, kompaniya va tadbirkorlar ishtirokida Afgʻoniston-Qozogʻiston qoʻshma biznes-forumi ochilgan. Imzolangan memorandumlar logistika, tibbiyot, qishloq xoʻjaligi, muhandislik, mexanika va qurilish kabi turli sohalarni qamrab olganligi maʼlum qilingan.

Tashrif davomidda ikki mamlakat oʻrtasida Afgʻoniston hududida joylashgan foydali qazilma boyliklarini oʻrganuvchi texniKonar guruhneftshi koʻzda tutilgan.Shu kelishuv doirasida 14 aprel kuni Qozogʻistondan bir guruh geolog va muhandislar Afgʻonistonga tashrif buyurib, Afgʻoniston Kon va neft vazirligi bilan hamkorlikda bir qator konlarni oʻrganganligi ochiqlangan.Ushbu namunalarning laboratoriya tahlillari Qozogʻistonda oʻtkaziladi va natijalarga koʻra konlarni chuqurroq oʻzlashtirish boʻyicha muzokaralar boshlanadi.

Umuman olganda,Qozogʻiston oʻzini mintaqadagi muhim tranzit tuguniga va Hind okeaniga chiqadigan yoʻlga aylantirish orqali nafaqat Afgʻoniston bilan ikki tomonlama iqtisodiy aloqalarni mustahkamlab bormoqda, balki Markaziy Osiyoda yangi logistika va infratuzilma yoʻnalishlarini shakllantirmoqda.

Afgʻoniston bilan hamkorlikning chuqurlashuvi butun Markaziy Osiyo mintaqasiga sezilarli taʼsir koʻrsatishi mumkin. Birinchidan, bu janub tomonga yangi transport yoʻnalishlarini shakllantirishga zamin yaratadi va mintaqani tashqi iqtisodiy aloqalar borasida keng imkoniyatlar bilan taʼminlaydi. Ikkinchidan, Afgʻoniston bozorining ochilishi mintaqadagi qoʻshni davlatlar, jumladan Oʻzbekiston, Qirgʻiziston va Turkmanistonning eksport salohiyatini kuchaytiradi hamda koʻp tomonlama iqtisodiyintegratsiyagaa zamin yaratishi mumkin.

 

Shoxrux Saidov,

Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti

Mavzuga oid yangiliklar

Являются ли действия Талибана в Бадахшане частью их внешнеполитической тактики?

Tolibonning Badaxshondagi harakatlari uning tashqi siyosiy taktikasining bir qismimi?

Joriy yilning avgust oyida  Tolibonlarning Kobulda hokimiyatni egallaganiga ham 4 yil toʻladi. Tolibonlar hokimiyatga kelgach, dastlabki eʼtiborini mamlakatda markazlashtirilgan boshqaruvni qaror toptirish, afyun yetishtirishga chek qoʻyish va mamlakatni islom shariati doirasida qabul qilingan qonunlar asosida boshqarishga qaratdi. Shuningdek, yangi hokimiyat ijtimoiy-iqtisodiy hayotni yaxshilash, qoʻshni davlatlar bilan barqaror va pragmatik siyosat yuritish hamda xalqaro maydonda tan olinishga erishishga harakat qilmoqda.

Jahon

15.07.2025, 10:57

Иран и Афганистан: новая волна депортации

Erondan afgʻonistonliklar deportatsiya qilinmoqda

2025 yil iyun oyida Eron hududidan Afgʻonistonga 256 mingdan ortiq kishi qaytgan. Shu bilan birga, iyul oyida bu raqam yanada oshishi kutilmoqda. Keng koʻlamli deportatsiyalar Afgʻoniston iqtisodiyoti va ijtimoiy tuzilmasiga jiddiy zarar yetkazishi mumkin.

Siyosat

11.07.2025, 12:20

Oʻzbekiston "Tolibon" hukumati bilan iqtisodiy aloqalarini kuchaytirmoqda — Firdavs Azimqulov

Oʻzbekiston "Tolibon" hukumati bilan iqtisodiy aloqalarini kuchaytirmoqda — Firdavs Azimqulov

Mulla Abdul Gʻani Barodarning rasmiy tashrifi Oʻzbekiston va Afgʻoniston oʻrtasidagi munosabatlarni yangi darajaga koʻtardi. Tolibonning yaqinda "qoʻshni Oʻzbekiston davlati AQSh ishlab chiqargan harbiy vertolyotlarni Qoʻshma Shtatlarga qaytarishi" toʻgʻrisidagi diplomatik bayonotiga qaramay, ikki hukumat oʻrtasidagi munosabatlar aslida yuqori darajada rivojlanishda davom etmoqda va bu ishtirokchi tomonlar oʻrtasidagi muhim taraqqiyot va hamkorlikni koʻrsatadi.

Siyosat

04.03.2025, 12:38

Oʻzbekiston Afgʻonistonga 200 mln dollarlik investitsiya kiritmoqchi

Oʻzbekiston Afgʻonistonga 200 mln dollarlik investitsiya kiritmoqchi

Oʻzbekiston Afgʻonistonning Balx, Samangan va Qunduz viloyatlariga 200 million AQSh dollaridan ortiq sarmoya kiritmoqchi. Bu haqda "Tolonews" nashri xabar qildi. 

Jahon

03.03.2025, 16:05

"Tolibon" – Markaziy Osiyo: Rossiya nimani rejalashtirmoqda?

"Tolibon" – Markaziy Osiyo: Rossiya nimani rejalashtirmoqda?

Soʻnggi vaqtlarda Markaziy Osiyo davlatlarining “Tolibon” hukumati bilan iqtisodiy va siyosiy aloqalari rivojlanib bormoqda. Bunga Qozogʻiston hamda Tojikiston davlati tomonidan "Tolibon"ning terrorchi tashkilot roʻyxatidan chiqarilgani hamda mazkur hukumatning diplomatlaridan ishonch yorliqlarini olganliklari yaqqol misol. Ayni paytda bu qarorni Markaziy Osiyo davlatlarining yaqin hamkori boʻlgan Rossiya ham qoʻllab-quvvatlamoqda. Xoʻsh, mintaqa davlatlari bunday harakatlar bilan 2 yil oldin dunyo hamjamiyatiga bergan vaʼdalarini bajarmayotgan "Tolibon" hukumatini tan olishga qaratilgan harakatini boshladimi? Rossiyaning "Tolibon" bilan yaqin munosabatda boʻlishi Markaziy Osiyo davlatlariga qay darajada taʼsir koʻrsatadi? Shu kabi savollarga PARADIGMA.UZ siyosatshunos Hamza Boltayevdan javob oldi. 

Jahon

18.10.2024, 15:15

Afgʻonistondan Oʻzbekistonga olib kirilgan harbiy texnikalar kimga tegishli?

Afgʻonistondan Oʻzbekistonga olib kirilgan harbiy texnikalar kimga tegishli?

AQShning Oʻzbekistondagi elchisi Jonatan Xenik Afgʻonistonda "Tolibon" hukumati oʻrnatilganidan keyin, 2021 yilda Afgʻonistondan Oʻzbekistonga olib oʻtilgan Amerikaga tegishli harbiy aviatexnikalar masalasida AQSh va Oʻzbekiston kelishuvga erishganini aytdi. Bu haqda elchi "Amerika Ovozi"ga bergan intervyusida maʼlum qildi.

Siyosat

17.10.2024, 16:04

So‘nggi yangiliklar

Hokim yordamchisi, muhandis va qishloq xoʻjaligi masʼuliga nisbatan jinoyat ishi qoʻzgʻatildi

Surxondaryo viloyati Sariosiyo tumanidagi mahalla fuqarolar yigʻinlaridan biridagi hokim yordamchisi oʻz xizmat mavqeidan foydalangan holda 1996 y.t. fuqaroning ishonchiga kirib, mansabdor tanishlari orqali tuman hokimligi zaxirasidagi 2,5 gektar sugʻoriladigan yer maydonini 30 yil muddatga ijaraga olib berish evaziga 29 mln soʻm talab qilgan.

Oʻzbekiston

23.09.2025, 21:01

Energetika vaziriga parlament soʻrovi yuborildi

Oliy Majlis Qonunchilik palatasining majlisida energetika vaziri J.Mirzamahmudovga “Qayta tiklanuvchi energiya manbalarini rivojlantirish, shu jumladan quyosh panellarini oʻrnatish borasidagi ishlar koʻlamini kengaytirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi parlament soʻrovini yuborish haqidagi masala koʻrib chiqildi.

Iqtisodiyot

23.09.2025, 20:05

Oʻzbekistonga Xitoydan elektrobuslarning navbatdagi partiyasi olib kelinmoqda

Xitoyning Yutong kompaniyasining 100 ta elektrobusidan iborat birinchi partiyasi Qozogʻiston orqali Xorgosdan Oʻzbekistonga joʻnatildi.

Oʻzbekiston

23.09.2025, 19:01

Odam savdosi bilan shugʻullangan “Sonya” Turkiyadan deportatsiya qilindi

Odam savdosi bilan shugʻullangan “Sonya” Turkiyadan deportatsiya qilindi

Oʻzbek ayollarini chet elda fohishalik qilishga majburlagan “Sonya” Turkiyadan Oʻzbekistonga deportatsiya qilindi. Bu haqda Oʻzbekistonning Istanbul shahridagi Bosh konsulxonasi maʼlum qildi.

Siyosat

23.09.2025, 18:00

Mirziyoyev bir soʻzli shaxs — Tramp

Mirziyoyev bir soʻzli shaxs — Tramp

Oʻzbekiston 8 mlrd AQSh dollariga 22 ta "Boeing" sotib oladigan boʻldi. Bu maʼlumotni esa AQSh Prezidenti Donald Tramp "Truth Social" ijtimoiy tarmogʻida katta xursandchilik bilan eʼlon qildi.

Siyosat

23.09.2025, 17:11

8 oyda 770,3 ming tonna avtomobil benzini ishlab chiqarilgan

8 oyda 770,3 ming tonna avtomobil benzini ishlab chiqarilgan

Milliy statistika qoʻmitasining dastlabki maʼlumotlariga koʻra, Oʻzbekistonda 2025 yilning yanvar - avgust oylarida 770,3 ming tonna avtomobil benzini ishlab chiqarilgan. 

Iqtisodiyot

23.09.2025, 17:00

Erdoʻgʻan BMTda Isroilni qoralayotgan vaqtida uning mikrofoni oʻchirildi

Erdoʻgʻan BMTda Isroilni qoralayotgan vaqtida uning mikrofoni oʻchirildi

Turkiya Prezidenti Rajab Toib Erdoʻgʻan BMT Bosh Assambleyasidagi chiqishida Gʻazodagi harakatlari uchun Isroilni qoralay boshlagan paytda, uning mikrofoni oʻchirildi.

Jahon

23.09.2025, 16:00

Mirziyoyev AQShda kimlar bilan uchrashdi?

Mirziyoyev AQShda kimlar bilan uchrashdi?

Shavkat Mirziyoyev 20–24 sentabr kunlari BMT Bosh Assambleyasining 80-yubiley sessiyasi tadbirlarida ishtirok etish uchun AQShning Nyu-York shahrida boʻlib turmoqda. Tashrif doirasida davlat rahbari mamlakatning qator kompaniyalari va mutasaddilarini qabul qildi.

Siyosat

23.09.2025, 15:00

Toshkent havosi nega ifloslanib ketdi?

Toshkent havosi nega ifloslanib ketdi?

21 sentabr kuni Oʻzbekistonga Turkmanistondan beqaror havo massasi kirib kelib, havo sifati keskin ravishda yomonlashishga sabab boʻldi. Ayniqsa Toshkent shahrida chang zarralari koʻpayib, shamol tezligi 12-15m/s gacha yetdi. Soat 15:00 dan keyin esa chang boʻronlari yuzaga kelib, aholi uchun vaziyat sezilarli darajada ogʻirlashdi.

Oʻzbekiston

23.09.2025, 14:00

Oʻzbekiston Qozogʻistondan benzin sotib olishni boshladi

Oʻzbekiston Qozogʻistondan benzin sotib olishni boshladi

Oʻzbekistonga Qozogʻistondan benzin importi 10 baravarga oshdi. Bu haqda Inbusiness.kz nashri Argus agentligi maʼlumotlariga tayanib xabar berdi.

Iqtisodiyot

23.09.2025, 13:00

Irlandiya bosh vaziri: “Falastinni tan olmagan davlatlar pozitsiyasini oʻzgartirishi zarur”

Irlandiya bosh vaziri Maykl Martin Nyu-Yorkda BMT shafeligida Fransiya va Saudiya Arabistoni koʻmagida oʻtkazilgan xalqaro konferensiyada soʻzga chiqib, Falastinni hali rasman tan olmagan davlatlarni pozitsiyasini jiddiy ravishda qayta koʻrib chiqishga chaqirdi.

Jahon

23.09.2025, 12:03

Bahodir Jalolovning navbatdagi jang sanasi va raqibi maʼlum boʻldi

Ikki karra olimpiada va jahon chempioni Bahodir Jalolov oktabr oyida professional boksdagi navbatdagi jangini oʻtkazadi.

Sport

23.09.2025, 11:02