Tolibonning Badaxshondagi harakatlari uning tashqi siyosiy taktikasining bir qismimi?
Joriy yilning avgust oyida Tolibonlarning Kobulda hokimiyatni egallaganiga ham 4 yil toʻladi. Tolibonlar hokimiyatga kelgach, dastlabki eʼtiborini mamlakatda markazlashtirilgan boshqaruvni qaror toptirish, afyun yetishtirishga chek qoʻyish va mamlakatni islom shariati doirasida qabul qilingan qonunlar asosida boshqarishga qaratdi. Shuningdek, yangi hokimiyat ijtimoiy-iqtisodiy hayotni yaxshilash, qoʻshni davlatlar bilan barqaror va pragmatik siyosat yuritish hamda xalqaro maydonda tan olinishga erishishga harakat qilmoqda.
Jahon
15.07.2025, 10:57
Ulashish:
Biroq, joriy yilning 21 iyun kuni Afgʻonistonning shimoli-sharqiy viloyati – Badaxshonning Hash tumanida yuz bergan mahalliy noroziliklar va ularning kuch bilan bostirilishi mamlakatning endi shakllanib borayotgan xalqaro imidjini soʻroq ostiga olmoqda. Shu bilan birga, Tojikiston, Xitoy va Pokiston kabi davlatlar bilan chegaradosh va strategik jihatdan muhim boʻlgan Badaxshon viloyatidagi Tolibon harakatlari jahon hamjamiyatiga integratsiyalashish yoʻlida muhim taktika sifatida qaralishi mumkin.
Badaxshonning Hash tumanida yuz bergan noroziliklar birinchi marta roʻy berayotgani yoʻq. Bunday voqealar 2024 yilning bahor-yoz oylarida ham sodir boʻlgan edi. Mahalliy noroziliklarning asosiy sabablari sifatida quyidagilarni koʻrsatish mumkin: birinchidan, Tolibonning afyun yetishtirishni keskin cheklash siyosati viloyatni asosiy iqtisodiy daromad manbasidan mahrum qildi. Bu esa oʻz navbatida kambagʻallik va ochlikning kuchayishiga, shuningdek, mahalliy aholining noroziligiga olib kelmoqda. Ikkinchidan, yangi hokimiyatning mamlakatni kuchli markazlashtirishga boʻlgan intilishi tufayli maʼmuriy lavozimlarning aksariyatiga pashtunlarning tayinlanishi, forsiy tilida soʻzlashuvchi mahalliy aholi va maʼmuriyat oʻrtasidagi muloqotning samaradorligini pasaytirdi. Noroziliklar tojik va oʻzbeklar koʻpchilikni tashkil qiladigan hududda yuz bergan boʻlib, aholining mahalliy vakillardan ham maʼmuriy lavozimlarga nomzodlar koʻrsatish istagini ifodalaydi. Bu orqali mahalliy aholi davlat idoralari bilan samarali va pragmatik muloqot olib borish imkoniyatiga ega boʻlishni xohlagan boʻlishi mumkin.
Yuqoridagi muammolarga qaramay, Tolibonning bu ziddiyatli hududda amalga oshirayotgan oʻzgarishlari uning xalqaro maydonda olib borayotgan murakkab tashqi siyosatining nozik bir qismi boʻlishi mumkin. Birinchidan, yangi hokimiyat iqtisodiy inqirozga qaramasdan, mamlakatning muhim daromad manbalaridan biri boʻlgan afyun yetishtirishdan voz kechishi va keng qamrovli antinarkotik siyosat olib borishi uni jahon hamjamiyati koʻz oʻngida qoʻpol harbiylar hokimiyati emas, balki pragmatik, jasoratli islohotchi hukumat sifatida koʻrsatishga xizmat qilmoqda. Biroq Hash tumanidagi noroziliklarning kuch bilan bostirilishi muayyan paradoksal vaziyatni yuzaga keltirdi: bir tomondan afyun yetishtirishga qarshi kurash olqishlanayotgan boʻlsa, boshqa tomondan bu siyosatni amalga oshirishda kuchga tayanish keskin tanqid qilinmoqda.
Shunga qaramay, 2024-2025 yillarda BMT boshchiligida oʻtgan Doha uchrashuvida xususiy sektorni rivojlantirish va narkotik vositalarga qarshi kurashishda BMT bilan hamkorlik qilish boʻyicha erishilgan kelishuvlar jahon hamjamiyatining asta-sekin yangi hukumatga nisbatan ijobiy munosabat shakllantirib borayotganidan darak beradi. Ikkinchidan, mamlakatda barqarorlikni saqlashda kuchdan foydalanilishi Tolibon hokimiyatining markazlashtirilgan nazoratga ega ekanligini va har qanday ziddiyatlarni bartaraf eta olish salohiyatini koʻrsatmoqda. Bu esa Janubiy Osiyo mintaqasida geosiyosiy jihatdan muhim oʻrin tutgan Afgʻonistonning yangi hukumatiga yirik davlatlar ishonch bilan qarashiga hamda u bilan munosabatlarni kengaytirishiga olib kelmoqda. Rossiya Federatsiyasining Tolibon hukumatini tan olganligi, Markaziy Osiyo davlatlari va Xitoyning Afgʻoniston bilan iqtisodiy hamda qoʻshnichilik aloqalarini kengaytirishga boʻlgan intilishi ushbu taxminlarning amaliy tasdigʻi boʻlishi mumkin.
Dastlab hokimiyatga kelganida Tolibon harakati salbiy qarshi olinib, uning kelajagiga shubha bilan qaralgan boʻlsa, bugungi kunga kelib, uning pragmatik va uzoqni koʻzlagan tashqi siyosati tufayli bu munosabat asta-sekin oʻzgarib borishi mumkin.
Xoʻjabekov Ubaydullo Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti (IXTI)
Jahon
15.07.2025, 10:57
Ulashish:
Mavzuga oid yangiliklar

Shavkat Mirziyoyevga "Hamkorlikni rivojlantirishga qoʻshgan hissasi uchun" ordeni bilan mukofotlandi
Siyosat
05.08.2025, 13:13

“Tolibon” BMTdan norozi
Jahon
31.07.2025, 12:37

Isroil harbiylar ovqat izlayotgan falastinliklarni oʻqqa tutdi
Jahon
21.07.2025, 11:11

Erondan afgʻonistonliklar deportatsiya qilinmoqda
Siyosat
11.07.2025, 12:20

BMT Gulnora Karimovani noqonuniy hibsga olinganligini aytmoqda. Bu borada Oʻzbekiston hukumati nima deydi?
Oʻzbekiston
09.07.2025, 17:53

Gʻazodagi voqealarning barchasi butun dunyo koʻz oʻngida sodir boʻlmoqda — Antoniu Gutterish
Jahon
24.05.2025, 14:53
Mashhur yangiliklar

"Mufassa" Sodiqovaga 25 million soʻm toʻlaydigan boʻldi
Oʻzbekiston
21.07.2025, 11:41

Erondan afgʻonistonliklar deportatsiya qilinmoqda
Siyosat
11.07.2025, 12:20

Tolibonning Badaxshondagi harakatlari uning tashqi siyosiy taktikasining bir qismimi?
Jahon
15.07.2025, 10:57

"Yangi Oʻzbekiston" bogʻiga tutash koʻcha bir oyga yopildi
Oʻzbekiston
09.07.2025, 12:00

Oʻz qiziga jinsiy zoʻravonlik qilgan otaga hukm oʻqildi
Oʻzbekiston
28.07.2025, 14:11

Xorazmda 2 nafar voyaga yetmagan qiz 7 qavatdan qulab halok boʻldi
Oʻzbekiston
09.07.2025, 00:36
So‘nggi yangiliklar

Soxta DXX xodimi qoʻlga olindi
Oʻzbekiston
05.08.2025, 15:34

Tramp Hindistonga nisbatan bojlarni oshirmoqchi
Jahon
05.08.2025, 15:09

Oʻzbekiston va Qozogʻiston oʻrtasida ayrim yuklar uchun “yashil yoʻlak” joriy etishni taklif etilmoqda
Oʻzbekiston
05.08.2025, 14:06

6 oy ichida 6 mingdan ortiq shaxs shahvoniy shilqimlik va oiladagi zoʻravonlikda ayblanib, sudlandi
Oʻzbekiston
05.08.2025, 13:36

Shavkat Mirziyoyevga "Hamkorlikni rivojlantirishga qoʻshgan hissasi uchun" ordeni bilan mukofotlandi
Siyosat
05.08.2025, 13:13

Angrenda yiliga 15 mingta turli quvvatdagi transformatorlar ishlab chiqara oladigan korxona ishga tushirildi
Iqtisodiyot
05.08.2025, 13:07

Iyul oyida rekord darajada “yashil energetika” ishlab chiqarildi
Iqtisodiyot
05.08.2025, 12:10

Surxondaryoda 81 marta qoida buzgan “uchar” haydovchi ushlandi
Oʻzbekiston
05.08.2025, 12:09

Oʻzbekiston AQShdan paxta import qilmoqchi
Siyosat
05.08.2025, 11:55

Rossiyadagi migrantlar va fuqarolarga “A.U.Ye.” tahididi. U nima uchun xavf?
Oʻzbekiston
05.08.2025, 11:18

Uyi renovatsiyaga tushgan fuqarolarga kompensatsiya beriladi
Oʻzbekiston
05.08.2025, 11:02

Zelenskiy Rossiya tomonida jang qilayotgan oʻzbekistonliklar haqida gapirdi
Jahon
05.08.2025, 10:39
Mashhur yangiliklar

"Mufassa" Sodiqovaga 25 million soʻm toʻlaydigan boʻldi
Oʻzbekiston
21.07.2025, 11:41

Erondan afgʻonistonliklar deportatsiya qilinmoqda
Siyosat
11.07.2025, 12:20

Tolibonning Badaxshondagi harakatlari uning tashqi siyosiy taktikasining bir qismimi?
Jahon
15.07.2025, 10:57

"Yangi Oʻzbekiston" bogʻiga tutash koʻcha bir oyga yopildi
Oʻzbekiston
09.07.2025, 12:00

Oʻz qiziga jinsiy zoʻravonlik qilgan otaga hukm oʻqildi
Oʻzbekiston
28.07.2025, 14:11

Xorazmda 2 nafar voyaga yetmagan qiz 7 qavatdan qulab halok boʻldi
Oʻzbekiston
09.07.2025, 00:36