Тергов изоляторидан чиққан жасад: Узун туманидаги фуқаро ўлимига ким жавобгар?

Сурхондарё вилояти Узун тумани "Янгийўл" маҳалласида аёл ва унинг болалари ўлдириб кетилгани ортидан терговга жалб қилинган фуқаролардан бири тергов жараёнида вафот этди. Бу ҳақда PARADIGMA.UZ'га марҳумнинг оила аъзолари маълум қилди.

Tergov davomida o‘lim: Uzun tumanidagi fojiada fermer qatag‘on qilindi

Tergov davomida o‘lim: Uzun tumanidagi fojiada fermer qatag‘on qilindi

Гап шундаки, жорий йилнинг 15 февраль куни Сурхондарё вилояти Узун тумани "Янгийўл" маҳалласида яшовчи М.Р. (аёл) ва унинг бир нафар фарзанди ўлдирилиб, яшаш хонадонига ўт қўйилган. Марҳуманинг қолган икки нафар боласи —  М.Ҳ. ва З.Ҳ.лар ҳам тан жароҳати олганлиги сабабли Узун туман тиббиёт бирлашмаси жонлантириш бўлимига ётқизилган. 

Кейинчалик жонлантириш бўлимидаги икки нафар бола ҳам оғир тан жароҳати олганлиги сабабли вафот этган. Ҳолат юзасидан Жиноят кодексининг 97-моддаси 2-қисм "а" банди (икки ёки ундан ортиқ шахсни қасддан ўлдириш) билан жиноят иши қўзғатилган ҳамда дастлабки тергов ҳаракатлари бошланган. 

Маълум бўлишича, терговда ҳодиса юз берган ҳудудда яшовчи аҳоли бирин-кетин олиб кетилган. Шулардан бири 1975 йил 21 майда туғилган Тоҳир Хаитов бўлиб, у 2016 йилдан буён Узун туманида фермерлик билан шуғулланиб келган. 

Тоҳир Хаитов терговга воқеа юз берганидан 8 кун ўтиб, аниқроқ айтганда, 23 февраль куни олиб кетилган, аммо орадан икки кун ўтганидан сўнг тергов жараёнида вафот этган. 

Марҳумнинг ўғлининг PARADIGMA.UZ'га маълум қилишича, Республикадан келган терговчилар ҳамда ишчи гуруҳ томонидан олиб борилган тергов давомида унинг отасига туҳмат ва бўҳтон қилинган.

"Қийноқ ва турли хил йўллар билан бўлган жиноятни отамнинг бўйнига қўйишмоқчи бўлишди. Охир оқибатда отамни 2 кун ўтгач, 25 февраль куни юрак хуружидан вафот этди деб кўрсатишди. Ваҳоланки, отамнинг соғлиғи билан умуман муаммоси бўлмаган", дейди у.

Сурхондарё вилоятида содир бўлган мудҳиш жиноят ва ушбу иш бўйича гумонланиб ҳибсга олинган шахснинг қийноқлар ортидан ҳалок бўлиши нафақат суд-ҳуқуқ тизимидаги муаммоларни, балки инсон ҳуқуқларининг поймол этилаётганини ҳам очиқ кўрсатиб турибди. 

Инсон ҳуқуқлари концепциясида айрим ҳуқуқлар борки, уларни ҳеч қандай шароитда чеклаб бўлмайди. Қийноқлардан ҳоли бўлиш ҳуқуқи мутлақ ҳуқуқлар туркумига киради. Бу шуни англатадики, давлат ҳеч қандай ҳолатда инсонни қийноққа солиш ёки шафқатсиз, ғайриинсоний ва ёки қадр-қимматни топталувчи муомалага дучор этишга ҳақли эмас. 

Баъзи ҳуқуқлар чекланиши мумкин, масалан, фавқулодда ҳолатда сўз эркинлиги ёки ҳаракатланиш эркинлиги вақтинчалик чекланиши мумкин. Лекин қийноққа солмаслик ҳуқуқи ҳеч қачон ва ҳеч қандай шароитда чекланиши мумкин эмас. 

Ўзбекистон Республикаси бир қатор халқаро шартномалар ва конвенцияларга қўшилган бўлиб, улар қийноқларга мутлақ равишда тақиқ қўяди. Жумладан: 

— БМТнинг Қийноқларга қарши конвенцияси (1984 йил) — Ўзбекистон ушбу конвенцияни 1995 йилда ратификация қилган ва унинг барча талабларига амал қилиши шарт. Конвенциянинг 2-моддасига кўра, ҳеч қандай шароит, ҳатто уруш ёки фавқулодда ҳолат ҳам қийноқларга асос бўла олмайди. 

— Фуқаролик ва сиёсий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро пакт (1966 йил) — Ўзбекистон мазкур ҳужжатга ҳам қўшилган. Унинг 7-моддасида шундай дейилган: "Ҳеч ким қийноққа солинмаслиги ёки шафқатсиз, ғайриинсоний ёхуд қадр-қимматини топталувчи жазо ёки муомалага дучор этилмаслиги керак". 

— Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси — 26-моддага кўра, ҳеч ким қийноққа солиниши, зўравонликка ёки шафқатсиз, ғайриинсоний ёхуд қадр-қимматини топтаувчи муомала ёки жазога тортилиши мумкин эмас. 

— Жиноят-процессуал кодекси (235-модда) — бу модда қийноқ ва зўравонликка қарши кафолат беради, шунингдек, қийноқлар учун жиноий жавобгарликни белгилайди. 

Гарчи қийноқларнинг тақиқлангани ҳақида қатор қонунлар ва халқаро мажбуриятлар мавжуд бўлса-да, амалда бу ҳуқуқ кўп ҳолларда поймол қилинади. Қийноқлар ҳозир ҳам суриштирув ва тергов жараёнларида, айниқса, гумондорлардан “иқрорлик” олиш мақсадида қўлланилаётгани ҳақида турли хабарлар келиб тушмоқда. 

Бунга сабаблардан бири — айбдорларнинг жазосиз қолиши. Агар ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ходимлари томонидан қийноқлар содир этилса, бу ҳолат кўпинча ёпиқ ҳолда қолади ёки расмийлар бунга эътибор қаратмайди. Бу эса қийноқларнинг системавий муаммо сифатида сақланиб қолишига олиб келади. 

Қийноқлар орқали олинган ҳар қандай "далил" ишончсиз ҳисобланади. Жабрланувчи шунчаки оғриқ ва қийноқлардан қутулиш учун ҳақиқатга тўғри келмайдиган айбловларни тан олиши мумкин. Бу эса ҳақиқий жиноятчилар жазодан қутулиб кетишига ва бегуноҳ инсонлар жабр тортишига олиб келади. 

Қолаверса, қийноқлар жамиятда давлат органларига бўлган ишончни йўқотади. Агар фуқаролар полиция ва ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идораларга мурожаат қилишдан қўрқса, бу жамиятда қонун устуворлигини сусайтириб, ҳуқуқбузарликларнинг кўпайишига сабаб бўлади. 

Ҳар қандай давлат қийноқларга қарши курашишга мажбур. Ўзбекистон ҳам халқаро мажбуриятларини бажариб, қийноқларга мутлақ тақиқ жорий қилиши ва бу борада аниқ чоралар кўриши керак.

мавзуга оид янгиликлар

Andijon va Surxondaryoda Soliq boshqarmalarining bosh inspektorlariga nisbatan jinoyat ishlari qoʻzgʻatildi

Андижон ва Сурхондарёда cолиқ бошқармаларининг бош инспекторларига нисбатан жиноят ишлари қўзғатилди

Ҳозирда ушбу солиқ идоралари ходимларига нисбатан Жиноят кодексининг тегишли моддалари билан жиноят ишлари қўзғатилиб, қамоқ эҳтиёт чораси қўлланилди.

Ўзбекистон

10.07.2025, 18:00

Ўзбекистонда тергов ҳибсхоналарига жойлаштирилаётган шахслар учун мажбурий тиббий кўрик жорий қилинди

Ўзбекистонда эндиликда қамоққа олинган шахслар тергов ҳибсхонасига (СИЗО) жойлаштирилишидан олдин мажбурий тиббий кўрикдан ўтади. Бу янги тартиб тергов жараёнида қийноқ ва бошқа инсон ҳуқуқларининг бузилиш ҳолатларини олдини олишга қаратилган. Бу ҳақда Адлия вазирлиги хабар берди.

Ўзбекистон

30.06.2025, 10:30

Oʻzbekistonga yarim tonnadan ortiq "gashish" olib kirmoqchi boʻlganlar ushlandi

Ўзбекистонга ярим тоннадан ортиқ "гашиш" олиб кирмоқчи бўлганлар ушланди

Сурхондарёда супургилар дастасида яширилган 612 кг "гашиш" гиёҳвандлик воситасини олиб киришга уринганлар қўлга олинди. Бу ҳақда Божхона қўмитаси ахборот хизмати хабар берди.

Ўзбекистон

10.02.2025, 17:20

IIBdan chiqqan rahbar Qiziriq tumaniga hokim boʻldi

ИИБдан чиққан раҳбар Қизириқ туманига ҳоким бўлди

Сурхондарё вилояти Қизириқ тумани ҳокими Анвар Орипов ўз аризасига кўра лавозимидан озод этилиб, унинг ўрнига маълум муддат вилоят ИИБга раҳбарлик қилган Шерхон Алламуротов ҳоким этиб тайинланди. Бу ҳақда вилоят ҳокимлиги матбуот хизмати хабар берди.

Ўзбекистон

28.01.2025, 10:14

Surxondaryoda 18 yoshli yigit pochasini oʻldirib qoʻydi

Сурхондарёда 18 ёшли йигит почасини ўлдириб қўйди

Сурхондарё вилоятида 18 ёшли йигит поччасини пичоқлаб ўлдириб қўйди. Бу ҳақда Бу ҳақда "Millar" дастурида маълум қилинди.

Ўзбекистон

09.12.2024, 15:35

Surxondaryoda yuk mashinasi odamlarni bosib ketdi

Сурхондарёда юк машинаси одамларни босиб кетди

Жорий йилнинг 7 октябрь куни Сурхондарё вилоятида ҳайдовчи юк машинасида йўл четида турган уч кишини уриб юбориб, воқеа жойидан қочиб кетди. Оқибатда фуқароларнинг икки нафари вафот этган. Бу ҳақда вилоят ЙҲХБ ахборот хизмати маълум қилди.

Ўзбекистон

11.10.2024, 10:49

сўнгги янгиликлар

25 сотих ерни 29 минг АҚШ долларига сотмоқчи бўлган мансабдор ушланди

Когон туманининг «Сиёзпоён» маҳалласида жойлашган 49 йиллик ижара шартномаси асосида боғдорчилик фаолияти билан шуғулланишга мўлжалланган 25 сотих ер майдонини сотишга уринган шахс қўлга олинди.

Ўзбекистон

21.07.2025, 20:17

Mirabror Usmonov nomidagi xotira turniri ertadan start oladi

Мираброр Усмонов номидаги хотира турнири эртадан старт олади

Эртага "Мираброр Усмонов кубоги–2025" мусобақасининг илк учрашувидан ўрин олган Ўзбекистон – Саудия Арабистони баҳси бўлиб ўтади.

Спорт

21.07.2025, 19:43

Чилонзор туманида жойлашган кўчада энди фақат бир томонлама ҳаракатланиш мумкин

Бу ўзгаришлар олдиндан огоҳлантирилмасдан амалга оширилгани аҳоли ва ҳайдовчилар ўртасида норозиликка сабаб бўлмоқда.

Ўзбекистон

21.07.2025, 19:23

Ўзбекистон очиқ маълумотлар бўйича Марказий Осиёда биринчи ўринда

Ўтган давр мобайнида вазирлик ва идоралар томонидан тақдим этиладиган расмий ҳисоботлар 110 тадан 64 тага туширилди, статистик маълумотлар рақамлаштирилди. 

Ўзбекистон

21.07.2025, 18:22

Навоийда ҳаво ифлосланиши билан боғлиқ ҳолат ўрганилди

“Навоийазот” АЖ ва БХО атрофидан таҳлил ишлари олиб борилганда атмосфера таркибида аммиак 1,4 баробар ҳамда водород сульфиди 16,8 баробар меъёрдан юқорилиги аниқланди.

Ўзбекистон

21.07.2025, 17:21

Ҳасанбой Дўсматов профессионал боксда навбатдаги жангини ўтказди

8 раундлик беллашув тўлиқ давом этди. Якунда барча ҳакамлар бир овоздан Дўсматовнинг ғалабасини эълон қилди.

Спорт

21.07.2025, 16:20

Koreyadagi yomgʻir oqibatida 17 kishi halok boʻldi

Кореядаги ёмғир оқибатида 17 киши ҳалок бўлди

Жанубий Кореяда кучли ёмғир туфайли камида 17 киши ҳалок бўлди, яна 11 киши шиддатли ёғингарчилик оқибатида бедарак йўқолди. Бу ҳақда "Тhе Guardin" нашри хабар қилди.

Жаҳон

21.07.2025, 15:07

Аббосбек Файзуллаев Туркия клубига ўтди

Маълумотларга кўра, турк клуби Файзуллаев учун ЦСКАга 7,5 миллион евро таклиф қилган, бонуслар билан бу сумма 10 миллион долларга етиши мумкин.

Спорт

21.07.2025, 15:06

Тошкент темирйўл вокзалига автомобилда кириб-чиқиш шароити яратилди

Йўлакнинг кириш ва чиқиш қисмларида назорат шлагбаумлари ва видео кузатув камералари ҳамда йўл белгилари ўрнатилиб, йўловчиларнинг кириб-чиқиш хавфсизлиги тўлиқ таъминланди.

Ўзбекистон

21.07.2025, 14:15

"Mufassa" Sodiqovaga 25 million soʻm toʻlaydigan boʻldi

"Муфаса" Содиқовага 25 миллион сўм тўлайдиган бўлди

Блогер Муфаса журналист Анора Содиқовадан узр сўраб, 25 миллион сўм маънавий зарар ва бошқа харажатлар учун яна 5 миллион сўм тўлайдиган бўлди.

Ўзбекистон

21.07.2025, 11:41

Isroil harbiylar ovqat izlayotgan falastinliklarni oʻqqa tutdi

Исроил ҳарбийлар овқат излаётган фаластинликларни ўққа тутди

Исроил ҳарбийлари Ғазо шимолида БМТ ёрдами учун юк машиналарини кутаётган оч фаластинликларни ўққа тутган. Ҳужум оқибатида камида 67 киши ҳалок бўлди, дея хабар беради Ҳудуднинг ХАМАС бошқараётган соғлиқни сақлаш вазирлиги.

Жаҳон

21.07.2025, 11:11

Toliblar rossiyalik etnografni hibsga oldi

Толиблар россиялик этнографни ҳибсга олди

Россия Фанлар академиясининг Шарқшунослик институти ходими этнограф Святослав Каверин Афғонистонга қилган сафар чоғида Қундуз шаҳрида толиблар томонидан қўлга олинди.

Жаҳон

21.07.2025, 10:10