“Turk birlik”da darz: Shimoliy Kipr Turkiyaga Oʻzbekiston va Qozogʻistonga nisbatan chora koʻrishga chaqirdi

Joriy yilning 3-4 aprel kunlari Samarqandda oʻtkazilgan Markaziy Osiyo – Yevropa Ittifoqi sammitida davlat rahbarlari va Yevropa Ittifoqi tashkiloti rahbarlari oʻrtasida BMT Xavfsizlik Kengashining qarorlariga sodiqligini bildiruvchi qarorni imzolagan.  Shundan soʻng faqatgina Turkiya tomonidan tan olingan Shimoliy Kipr Turk  Respublikasi (TRSK)Transport vaziri Oʻzbekiston, Qozogʻiston va Turkmanistonga Turkiyani chora koʻrishga chaqirdi. Chunki BMT doirasida TRSK mustaqil davlat sifatida tan olinmagan. Bu haqda Ozarbayjonning “Haqqin.az” nashri tahliliy material eʼlon qildi.

Ulashish:

https://president.uz/oz/lists/view/7381

Unda yozilishicha, Markaziy Osiyo mamlakatlari va Yevropa Ittifoqi oʻrtasida imzolangan ushbu shartnoma TRSK mustaqilligini noqonuniy ekanligini anglatadi.

 

Shuningdek maqolada Turkiya Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlari tomonidan imzolangan bu qarorga hozircha rasmiy izoh bermagan. Ammo soʻnggi vaqtlarda Turkiya Respublikasi Turkiy davlatlar tashkiloti (TDT) doirasida Shimoliy Kipr Turk Respublikasini tan olinishi uchun qattiq harakat qilayotgan edi. Biroq Yevropa Ittifoqi bilan yaqin aloqalar oʻrnatishdan manfaatdor boʻlgan turkiy davlatlar va Kipr yunon tomoni bilan toʻgʻridan-toʻgʻri diplomatik aloqalar oʻrnatilishi Anqarada xavotir uygʻotmoqda.

 

Turkiya bu masalaga rasmiy munosabat bermagan boʻlsa-da, Shimoliy Kipr  Turk hukumati bu masalada keskin tanqidlar bilan chiqdi. TRSKʼning Transport vaziri va “Qayta tugʻilish” partiyasi yetakchisi Erhan Arı Turkiya telekanaliga bergan intervyusida Anqarani ushbu davlatlarga nisbatan choralar koʻrishga chaqirdi.

 

“Turkiy respublikalar orasida Qozogʻiston, Oʻzbekiston va Turkmaniston Kipr masalasida mutlaqo boshqacha pozitsiyada. Ular Yevropa davlatlari bilan hamkorlikka koʻproq ahamiyat bermoqda. Yevropa Ittifoqi Markaziy Osiyo davlatlariga 12 milliard yevro miqdorida loyiha mablagʻini ajratgan. Bu mablagʻdan koʻproq ulush olish maqsadida ayrim turkiy davlatlar Kipr va Gretsiya bilan munosabatlarini mustahkamlash yoʻlini tanladi. Ular Kiprning janubiy (yunon) qismidagi vakolatxonalarini elchixonaga aylantirdi”, deydi Transport vaziri Erhan Arikli. 

 

Uning taʼkidlashicha, bu qaror turk kiprliklar uchun “chuqur jarohat” boʻldi.

 

“Biz doʻst va birodar deb bilgan turkiy davlatlar Shimoliy Kiprni butunlay eʼtiborsiz qoldirib, yunon tomonida elchixona ochayotganini hech qachon qabul qila olmaymiz. Yaxshiyamki, Qirgʻiziston va Ozarbayjon bilan muammomiz yoʻq,” dedi u.

 

Turkiyadagi hukmron partiya ittifoqdoshi – Buyuk birlik partiyasi yetakchisi Mustafa Desitji ham turkiy davlatlarning yunon Kipridagi elchixona ochishini “mutlaqo qabul qilib boʻlmaydigan holat” deb atadi.



Uning aytishicha, Turkmaniston ham TRSK kabi TDTʼda kuzatuvchi maqomiga ega boʻlsa-da, turk kiprliklarning ahvolini butunlay inkor qilmoqda.

 

Destiji, shuningdek, Anqaraning qatʼiy talablariga qaramay, Qozogʻiston va Oʻzbekiston TRSKning TDTga toʻlaqonli aʼzo boʻlishiga qarshi chiqqanini va endi esa yunon Kiprda elchixona ochganini eslatib oʻtdi.

 

“Ular birodarlik va aʼzolik ruhiga zarba berdi,” — dedi u.

 

Destijining fikricha, Turkiya Tashqi ishlar vazirligi va TDTʼdagi vakillari bu vaziyatga shoshilinch eʼtibor qaratishi va “koʻz yumib oʻtirmasligi” lozim.

 

Uning aytishicha, Anqara TDT aʼzolarini TRSKni tan olishga koʻndirishga majbur. Siyosatchi TRSK mustaqilligini tan olish Turkiyaning Sharqiy Oʻrta Yer dengizi mintaqasidagi manfaatlari uchun hayotiy muhim masala ekanini taʼkidladi.

 

Turkiy davlatlar tashkilotining uch aʼzosi Kiprning yunon tomoniga diplomatik darajadagi aloqalarni kuchaytirgan bir paytda, yana bir aʼzo – Ozarbayjon esa turk kiprliklarning oʻz mustaqil davlatini barpo etish huquqini ochiq va qatʼiy qoʻllab-quvvatlagan.

“Shimoliy Kiprdagi birodarlarimiz hech qachon yolgʻiz qolmasligiga ishonch hosil qilsin. Biz ularning yonida boʻlamiz – to mustaqil davlat barpo etilguncha, va albatta, u davlat xalqaro hamjamiyat tomonidan tan olinguncha,” degan Ozarbayjon prezidenti Ilhom Aliyev.

 

TRSK yetakchisi Ersin Tatar Ozarbayjon prezidentiga bildirgan qoʻllab-quvvatlovi uchun minnatdorlik izhor etdi. Bundan tashqari, 11 aprel kuni Antaliya diplomatik forumida Ilhom Aliyev va Ersin Tatar oʻrtasida shaxsiy uchrashuv ham boʻlib oʻtdi.

 

Bu voqealar Ozarbayjon TDT doirasida turk kiprliklarni eng faol qoʻllab-quvvatlayotgan davlat ekanini va ularning xalqaro tan olinishi uchun kurashayotganini koʻrsatadi.

 

“Bularning barchasi Ozarbayjonning Turkiy Davlatlar Tashkiloti doirasida Kipr turklarining eng kuchli tarafdori va ularning mustaqilligining xalqaro miqyosda tan olinishi tarafdori ekanligini koʻrsatadi. Ammo Ozarbayjon Shimoliy Kipr Turk Respublikasini rasman tan olishi mumkinmi, ayniqsa, uchta turkiy respublikalar uning mustaqillik eʼlon qilinishini noqonuniy deb topib, Kipr yunon tomoni bilan rasmiy diplomatik aloqalar oʻrnatganidan keyin? Bunday harakat qilish uchun erta koʻrinadi”, deya yozilgan maqolada.

 

Prezident Aliyevning soʻnggi nutqini tahlil qilganda, rasmiy Boku turk kiprliklarning taqdiriga befarq emasligi va ularning davlat qurish huquqini tan olishini koʻrish mumkin.

 

Ammo savol ochiq qolmoqda: Ozarbayjon tomonidan tan olinishi xalqaro tan olishga olib keladimi? Turk kiprliklarga nisbatan adolatsizlik tugaydimi? Yevropa Ittifoqi Kipr masalasidagi pozitsiyasini oʻzgartiradimi?

 

Bu savollar hozircha javobsiz. Shunday ekan, Ozarbayjon TRSKni rasmiy tan olishga shoshilmaydi, biroq bevosita qoʻllab-quvvatlashni davom ettiradi.

 

Ozarbayjonning faol yordami, jumladan Prezident Ilhom Aliyev va TRSK yetakchisi Ersin Tatar oʻrtasidagi toʻgʻridan-toʻgʻri aloqalar — yunon Kipri va Gretsiyada jiddiy norozilik uygʻotmoqda. Bu holat Ozarbayjon-YI munosabatlariga ham xavf solmoqda. Shunga qaramay, rasmiy Boku ochiqchasiga turk kiprliklarni qoʻllab-quvvatlamoqda.

 

Mavzuga oid yangiliklar

Нетаняху Озарбайжонга ташриф буюради. Алиев уни ҳибсга оладими?

Netanʼyaxu Ozarbayjonga tashrif buyuradi. Aliyev uni hibsga oladimi?

Isroil Bosh vaziri Binyamin Netanʼyaxu 2025 yil may oyining boshida rasmiy tashrif bilan Ozarbayjonga boradi. Boku shahrida u Ozarbayjon Prezidenti Ilhom Aliyev bilan uchrashib, ikki davlat oʻrtasidagi hamkorlikni kengaytirish va mintaqaviy xavfsizlik masalalarini muhokama qiladi. Bu tashrif AQSh va Eron oʻrtasidagi yadroviy muzokaralar qayta tiklangan, Turkiyaning Suriyadagi harbiy ishtiroki boʻyicha bahslar davom etayotgan bir paytda amalga oshmoqda. Bu haqda "Ynet" xabar qildi.

Siyosat

24.04.2025, 23:54

"Dubay shokoladi"

"Dubay shokoladi" da inson salomatligi uchun xavfli bakteriya aniqlandi

Toshkentdagi "Fix desser chocolatier" brendi ostidagi "Dubay shokoladi" Texnik jihatdan tartibga solish inspeksiyasi tomonidan oʻtkazilgan sinovlarda sogʻliq uchun xavfli bakteriyalar aniqlandi. Bu haqda nazorat inspeksiyasi matbuot xizmati xabar qildi. 

Oʻzbekiston

25.04.2025, 10:51

Turkish and Israel

Keskinlashgan Isroil-Turkiya munosabatlari yoxud "yangi usmoniylik" siyosati

2024-yil soʻnggida Suriyada Bashar Asad rejimi qulagach vaziyat keskin oʻzgardi. Turkiya Suriyada Eronning oʻrnini egallashga va mamlakatda harbiy bazasini joylashtirishga harakat qilmoqda. Suriya bilan qoʻshma mudofaa shartnomasiga koʻra Palmira, Hama va T 4 aviabazasi Turkiyaga berilishi koʻzda tutilgan edi. Shuningdek, soʻnggi haftalar davomida turkiyalik mutaxassislar tomonidan ushbu harbiy bazalar koʻzdan kechirilgan edi.

Siyosat

12.04.2025, 13:43

Markaziy Osiyo davlatlari va Yevropa kengashi va Yevropa komissiyasi prezidentlari

Yevropa Ittifoqi Markaziy Osiyoda inson huquqlarini birinchi va muhim oʻringa chiqarishi lozim — HRW

"Human Rights Watch" tashkiloti inson huquqlari va qonun ustuvorligiga ahamiyat berilmas ekan, yangi hamkorliklar barqaror boʻlmasligini va Yevropa Ittifoqining (YI) manfaatlarini toʻlaqonli himoya qilinmasligini aytmoqda. Bu haqda "The Guardian" nashri maʼlum qildi

Siyosat

08.04.2025, 15:03

Foto: Anadolu

Yoʻlak urushlari yoxud Asaddan keyingi davrda Suriyadagi Turkiyaning energiya loyihalari

Asad rejimining qulashi ortidan voqealar rivojining sabablarini tushuntiradigan har xil "nazariyalar" paydo boʻldi. Versiyalardan biri buning ortida butunlay Turkiya turgani, bu esa Suriya va oʻz hududi orqali Qatardan Yevropaga gaz quvurini qurish loyihasini jonlantirayotgani haqidagi taxmindir. Shunga koʻra, Anqara Rossiya, Kaspiy dengizi havzasi, Sharqiy Oʻrtayer dengizi, Fors koʻrfazidan gaz oqimini toʻxtatib, kontinental gaz markazi sifatidagi strategik maqomini yanada mustahkamlamoqchi. Bu haqiqatmi yoki yoʻq? Aniqlik kiritish zarur.

Jahon

07.04.2025, 19:26

#Uzbekistan,

Madinada emas, Oʻzbekistonda daraxt ekish kerakmi?

Ekologiya partiya fraksiyasi rahbari Abdushukur Xamzayev yurtdoshlarni Madinada emas, Oʻzbekistonda daraxt ekishga chaqirmoqda.

Oʻzbekiston

07.04.2025, 15:27

So‘nggi yangiliklar

Bauman nomidagi Moskva davlat texnika universiteti filiali tashkil etiladi

“Toshkent shahrida N.E. Bauman nomidagi Moskva davlat texnika universiteti filialini tashkil etish toʻgʻrisida”gi prezident qarori qabul qilindi.

Ta'lim

18.09.2025, 19:27

FIFA reytingi yangilandi: Oʻzbekiston bir pogʻona yuqoriladi

Bugun, 18 sentabr kuni FIFAning yangilangan reytingi eʼlon qilindi. Oʻzbekiston Osiyo jamoalari orasida 6-oʻrinni band etgan.

Sport

18.09.2025, 18:24

Olmaliq davlat texnika instituti tashkil etiladi

Prezident qaroriga koʻra, Toshkent davlat texnika universiteti Olmaliq filiali negizida Olmaliq davlat texnika instituti tashkil etiladi.

Ta'lim

18.09.2025, 17:25

Saudiya Arabistonida mushkul ahvolda qolgan bir guruh ziyoratchilar Oʻzbekistonga qaytarildi

Oʻzbekiston Bosh konsulxonasi koʻmagida Saudiya Arabistoniga Umra amallarini bajarish uchun borgan va mushkul ahvolda qolgan vatandoshlarimiz Oʻzbekistonga qaytarildi, deb xabar berdi "Dunyo" AA muxbiri.

Oʻzbekiston

18.09.2025, 16:25

Oʻzbekiston jahon oltin qazib olishda kuchli oʻntalikka kirdi

2024 yilda dunyo boʻyicha 3600 tonna oltin qazib olindi. Bu 2023 yilga nisbatan 0,5% koʻp deganidir.

Iqtisodiyot

18.09.2025, 15:23

"Yangibod"da bokschilar uchun yangi baza quriladi

Sport vazirligi va Milliy Olimpiya qoʻmitasi rahbariyati Toshkent viloyatidagi "Yangiobod" sport bazasida boʻldi.

Sport

18.09.2025, 14:22

Afgʻonistonda olib kelingan katta miqdordagi narkotik moddalar toʻxtatib qolindi

Giyohvandlik vositalari, ularning analoglari hamda psixotrop moddalar kontrabandasi va noqonuniy aylanmasiga qarshi kurashish yoʻnalishida Davlat xavfsizlik xizmati xodimlari tomonidan Fargʻona viloyatida tezkor tadbir oʻtkazildi.

Oʻzbekiston

18.09.2025, 13:19

2,1 milliard soʻmlik elektr energiyasidan noqonuniy foydalanish holati fosh etildi

"Oʻzenergoinspeksiya" axborot xizmatining maʼlumot berishicha, Samarqand viloyatida oʻtkazilgan nazorat tadbirida elektr energiyasidan noqonuniy foydalangan korxona faoliyati aniqlandi.

Oʻzbekiston

18.09.2025, 12:01

Shavkat Mirziyoyev “Kambagʻallikdan farovonlik sari” mavzusidagi III xalqaro forumning ochilish marosimida nutq soʻzladi

Oʻzbekiston Respublikasi prezidenti Shavkat Mirziyoyev Namanganda oʻtkazilgan “Kambagʻallikdan farovonlik sari” mavzusidagi III xalqaro forumning ochilish marosimida nutq soʻzlab, bugungi kunda dunyoda 800 milliondan oshiq aholi kambagʻallikda yashayotganini taʼkidladi.

Oʻzbekiston

18.09.2025, 11:02

Namanganda tikilgan kiyimlar jahon bozorlarida sotilmoqda

Prezident Shavkat Mirziyoyev Toʻraqoʻrgʻon tumanidagi “Iftixor kiyim sanoat” klasterining yangi korxonasi faoliyati bilan tanishdi.

Iqtisodiyot

18.09.2025, 10:46

Shavkat Mirziyoyev OTB bilan sheriklikni yanada kengaytirish muhimligini taʼkidladi

Oʻzbekiston Respublikasi prezidenti Shavkat Mirziyoyev Namangan shahrida oʻtayotgan "Kambagʻallikdan farovonlik sari" xalqaro forumi doirasida Osiyo taraqqiyot banki vitse-prezidenti Inmin Yangni qabul qildi.

Oʻzbekiston

18.09.2025, 10:30

Shavkat Mirziyoyev Jahon banki bilan sheriklikning ustuvor yoʻnalishlarini qayd etdi

Oʻzbekiston Respublikasi prezidenti Shavkat Mirziyoyev 17 sentabr kuni Namangan shahrida Jahon bankining global direktori Luis Felipe Lopes-Kalvani qabul qildi.

Oʻzbekiston

18.09.2025, 10:15