“Turk birlik”da darz: Shimoliy Kipr Turkiyaga Oʻzbekiston va Qozogʻistonga nisbatan chora koʻrishga chaqirdi
Joriy yilning 3-4 aprel kunlari Samarqandda oʻtkazilgan Markaziy Osiyo – Yevropa Ittifoqi sammitida davlat rahbarlari va Yevropa Ittifoqi tashkiloti rahbarlari oʻrtasida BMT Xavfsizlik Kengashining qarorlariga sodiqligini bildiruvchi qarorni imzolagan. Shundan soʻng faqatgina Turkiya tomonidan tan olingan Shimoliy Kipr Turk Respublikasi (TRSK)Transport vaziri Oʻzbekiston, Qozogʻiston va Turkmanistonga Turkiyani chora koʻrishga chaqirdi. Chunki BMT doirasida TRSK mustaqil davlat sifatida tan olinmagan. Bu haqda Ozarbayjonning “Haqqin.az” nashri tahliliy material eʼlon qildi.
Siyosat
16.04.2025, 17:24
Ulashish:

Unda yozilishicha, Markaziy Osiyo mamlakatlari va Yevropa Ittifoqi oʻrtasida imzolangan ushbu shartnoma TRSK mustaqilligini noqonuniy ekanligini anglatadi.
Shuningdek maqolada Turkiya Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlari tomonidan imzolangan bu qarorga hozircha rasmiy izoh bermagan. Ammo soʻnggi vaqtlarda Turkiya Respublikasi Turkiy davlatlar tashkiloti (TDT) doirasida Shimoliy Kipr Turk Respublikasini tan olinishi uchun qattiq harakat qilayotgan edi. Biroq Yevropa Ittifoqi bilan yaqin aloqalar oʻrnatishdan manfaatdor boʻlgan turkiy davlatlar va Kipr yunon tomoni bilan toʻgʻridan-toʻgʻri diplomatik aloqalar oʻrnatilishi Anqarada xavotir uygʻotmoqda.
Turkiya bu masalaga rasmiy munosabat bermagan boʻlsa-da, Shimoliy Kipr Turk hukumati bu masalada keskin tanqidlar bilan chiqdi. TRSKʼning Transport vaziri va “Qayta tugʻilish” partiyasi yetakchisi Erhan Arı Turkiya telekanaliga bergan intervyusida Anqarani ushbu davlatlarga nisbatan choralar koʻrishga chaqirdi.
“Turkiy respublikalar orasida Qozogʻiston, Oʻzbekiston va Turkmaniston Kipr masalasida mutlaqo boshqacha pozitsiyada. Ular Yevropa davlatlari bilan hamkorlikka koʻproq ahamiyat bermoqda. Yevropa Ittifoqi Markaziy Osiyo davlatlariga 12 milliard yevro miqdorida loyiha mablagʻini ajratgan. Bu mablagʻdan koʻproq ulush olish maqsadida ayrim turkiy davlatlar Kipr va Gretsiya bilan munosabatlarini mustahkamlash yoʻlini tanladi. Ular Kiprning janubiy (yunon) qismidagi vakolatxonalarini elchixonaga aylantirdi”, deydi Transport vaziri Erhan Arikli.
Uning taʼkidlashicha, bu qaror turk kiprliklar uchun “chuqur jarohat” boʻldi.
“Biz doʻst va birodar deb bilgan turkiy davlatlar Shimoliy Kiprni butunlay eʼtiborsiz qoldirib, yunon tomonida elchixona ochayotganini hech qachon qabul qila olmaymiz. Yaxshiyamki, Qirgʻiziston va Ozarbayjon bilan muammomiz yoʻq,” dedi u.
Turkiyadagi hukmron partiya ittifoqdoshi – Buyuk birlik partiyasi yetakchisi Mustafa Desitji ham turkiy davlatlarning yunon Kipridagi elchixona ochishini “mutlaqo qabul qilib boʻlmaydigan holat” deb atadi.

Uning aytishicha, Turkmaniston ham TRSK kabi TDTʼda kuzatuvchi maqomiga ega boʻlsa-da, turk kiprliklarning ahvolini butunlay inkor qilmoqda.
Destiji, shuningdek, Anqaraning qatʼiy talablariga qaramay, Qozogʻiston va Oʻzbekiston TRSKning TDTga toʻlaqonli aʼzo boʻlishiga qarshi chiqqanini va endi esa yunon Kiprda elchixona ochganini eslatib oʻtdi.
“Ular birodarlik va aʼzolik ruhiga zarba berdi,” — dedi u.
Destijining fikricha, Turkiya Tashqi ishlar vazirligi va TDTʼdagi vakillari bu vaziyatga shoshilinch eʼtibor qaratishi va “koʻz yumib oʻtirmasligi” lozim.
Uning aytishicha, Anqara TDT aʼzolarini TRSKni tan olishga koʻndirishga majbur. Siyosatchi TRSK mustaqilligini tan olish Turkiyaning Sharqiy Oʻrta Yer dengizi mintaqasidagi manfaatlari uchun hayotiy muhim masala ekanini taʼkidladi.
Turkiy davlatlar tashkilotining uch aʼzosi Kiprning yunon tomoniga diplomatik darajadagi aloqalarni kuchaytirgan bir paytda, yana bir aʼzo – Ozarbayjon esa turk kiprliklarning oʻz mustaqil davlatini barpo etish huquqini ochiq va qatʼiy qoʻllab-quvvatlagan.

“Shimoliy Kiprdagi birodarlarimiz hech qachon yolgʻiz qolmasligiga ishonch hosil qilsin. Biz ularning yonida boʻlamiz – to mustaqil davlat barpo etilguncha, va albatta, u davlat xalqaro hamjamiyat tomonidan tan olinguncha,” degan Ozarbayjon prezidenti Ilhom Aliyev.
TRSK yetakchisi Ersin Tatar Ozarbayjon prezidentiga bildirgan qoʻllab-quvvatlovi uchun minnatdorlik izhor etdi. Bundan tashqari, 11 aprel kuni Antaliya diplomatik forumida Ilhom Aliyev va Ersin Tatar oʻrtasida shaxsiy uchrashuv ham boʻlib oʻtdi.

Bu voqealar Ozarbayjon TDT doirasida turk kiprliklarni eng faol qoʻllab-quvvatlayotgan davlat ekanini va ularning xalqaro tan olinishi uchun kurashayotganini koʻrsatadi.
“Bularning barchasi Ozarbayjonning Turkiy Davlatlar Tashkiloti doirasida Kipr turklarining eng kuchli tarafdori va ularning mustaqilligining xalqaro miqyosda tan olinishi tarafdori ekanligini koʻrsatadi. Ammo Ozarbayjon Shimoliy Kipr Turk Respublikasini rasman tan olishi mumkinmi, ayniqsa, uchta turkiy respublikalar uning mustaqillik eʼlon qilinishini noqonuniy deb topib, Kipr yunon tomoni bilan rasmiy diplomatik aloqalar oʻrnatganidan keyin? Bunday harakat qilish uchun erta koʻrinadi”, deya yozilgan maqolada.
Prezident Aliyevning soʻnggi nutqini tahlil qilganda, rasmiy Boku turk kiprliklarning taqdiriga befarq emasligi va ularning davlat qurish huquqini tan olishini koʻrish mumkin.
Ammo savol ochiq qolmoqda: Ozarbayjon tomonidan tan olinishi xalqaro tan olishga olib keladimi? Turk kiprliklarga nisbatan adolatsizlik tugaydimi? Yevropa Ittifoqi Kipr masalasidagi pozitsiyasini oʻzgartiradimi?
Bu savollar hozircha javobsiz. Shunday ekan, Ozarbayjon TRSKni rasmiy tan olishga shoshilmaydi, biroq bevosita qoʻllab-quvvatlashni davom ettiradi.
Ozarbayjonning faol yordami, jumladan Prezident Ilhom Aliyev va TRSK yetakchisi Ersin Tatar oʻrtasidagi toʻgʻridan-toʻgʻri aloqalar — yunon Kipri va Gretsiyada jiddiy norozilik uygʻotmoqda. Bu holat Ozarbayjon-YI munosabatlariga ham xavf solmoqda. Shunga qaramay, rasmiy Boku ochiqchasiga turk kiprliklarni qoʻllab-quvvatlamoqda.
Mavzuga oid yangiliklar

Netanʼyaxu Ozarbayjonga tashrif buyuradi. Aliyev uni hibsga oladimi?
Siyosat
24.04.2025, 23:54

"Dubay shokoladi" da inson salomatligi uchun xavfli bakteriya aniqlandi
Oʻzbekiston
25.04.2025, 10:51

Keskinlashgan Isroil-Turkiya munosabatlari yoxud "yangi usmoniylik" siyosati
Siyosat
12.04.2025, 13:43

Yevropa Ittifoqi Markaziy Osiyoda inson huquqlarini birinchi va muhim oʻringa chiqarishi lozim — HRW
Siyosat
08.04.2025, 15:03

Yoʻlak urushlari yoxud Asaddan keyingi davrda Suriyadagi Turkiyaning energiya loyihalari
Jahon
07.04.2025, 19:26

Madinada emas, Oʻzbekistonda daraxt ekish kerakmi?
Oʻzbekiston
07.04.2025, 15:27
Mashhur yangiliklar

Vashington va Qobul: munosabatlarda yangi bosqich boshlanmoqdami?
Siyosat
11.04.2025, 18:49

Keskinlashgan Isroil-Turkiya munosabatlari yoxud "yangi usmoniylik" siyosati
Siyosat
12.04.2025, 13:43

Xitoy Oʻzbekiston uchun ham xavf, ham imkoniyat
Oʻzbekiston
28.04.2025, 16:39

Qozogʻiston boʻyicha ambitsiyalari nimalardan iborat?
Iqtisodiyot
29.04.2025, 15:53

Dunyo siyosatiga qutblanishlarning taʼsiri
Siyosat
24.04.2025, 15:36

Gulnora Karimovaning qancha pullari Oʻzbekistonga qaytarildi, ular qayerga sarflandi?
Oʻzbekiston
29.04.2025, 12:21
So‘nggi yangiliklar

AQSh Oʻzbekistondan foydalanmoqchi
Siyosat
07.05.2025, 17:33

OCCRP: Jurnalistika jinoyat emas
Jahon
05.05.2025, 18:47

Turkiyaning harbiy-texnikaga oid Teknofesti koʻrgazmasi Kiprda oʻtkazildi
Jahon
02.05.2025, 15:20

Xalqaro Amnitsiya O‘zbekistondagi inson huquqlari yomonligini yozmoqda
Oʻzbekiston
02.05.2025, 12:19

Donald Trampning Oʻzbekistonga tashrifi: strategik manfaatlar va diplomatik signallar ortidagi haqiqat
Siyosat
29.04.2025, 17:39

Qozogʻiston boʻyicha ambitsiyalari nimalardan iborat?
Iqtisodiyot
29.04.2025, 15:53

Gulnora Karimovaning qancha pullari Oʻzbekistonga qaytarildi, ular qayerga sarflandi?
Oʻzbekiston
29.04.2025, 12:21

Xitoy Oʻzbekiston uchun ham xavf, ham imkoniyat
Oʻzbekiston
28.04.2025, 16:39

Kim Chen In oʻz askarlarini Rossiya uchun Kurskʼda jang qilayotganini tan oldi
Jahon
28.04.2025, 11:56

Oʻzbekiston fuqarolarini BAA kirishi taqiqlangani rad etildi
Oʻzbekiston
28.04.2025, 11:06

Erondagi voqeada Xitoydan olib kelingan raketa yoqilgʻisi portlab ketgan boʻlishi mumkin
Jahon
28.04.2025, 10:31

Trampning olti frontdagi urushi: dunyo global beqarorlik yoqasidami?
Iqtisodiyot
25.04.2025, 15:13
Mashhur yangiliklar

Vashington va Qobul: munosabatlarda yangi bosqich boshlanmoqdami?
Siyosat
11.04.2025, 18:49

Keskinlashgan Isroil-Turkiya munosabatlari yoxud "yangi usmoniylik" siyosati
Siyosat
12.04.2025, 13:43

Xitoy Oʻzbekiston uchun ham xavf, ham imkoniyat
Oʻzbekiston
28.04.2025, 16:39

Qozogʻiston boʻyicha ambitsiyalari nimalardan iborat?
Iqtisodiyot
29.04.2025, 15:53

Dunyo siyosatiga qutblanishlarning taʼsiri
Siyosat
24.04.2025, 15:36

Gulnora Karimovaning qancha pullari Oʻzbekistonga qaytarildi, ular qayerga sarflandi?
Oʻzbekiston
29.04.2025, 12:21