“Turk birlik”da darz: Shimoliy Kipr Turkiyaga Oʻzbekiston va Qozogʻistonga nisbatan chora koʻrishga chaqirdi

Joriy yilning 3-4 aprel kunlari Samarqandda oʻtkazilgan Markaziy Osiyo – Yevropa Ittifoqi sammitida davlat rahbarlari va Yevropa Ittifoqi tashkiloti rahbarlari oʻrtasida BMT Xavfsizlik Kengashining qarorlariga sodiqligini bildiruvchi qarorni imzolagan.  Shundan soʻng faqatgina Turkiya tomonidan tan olingan Shimoliy Kipr Turk  Respublikasi (TRSK)Transport vaziri Oʻzbekiston, Qozogʻiston va Turkmanistonga Turkiyani chora koʻrishga chaqirdi. Chunki BMT doirasida TRSK mustaqil davlat sifatida tan olinmagan. Bu haqda Ozarbayjonning “Haqqin.az” nashri tahliliy material eʼlon qildi.

Ulashish:

https://president.uz/oz/lists/view/7381

Unda yozilishicha, Markaziy Osiyo mamlakatlari va Yevropa Ittifoqi oʻrtasida imzolangan ushbu shartnoma TRSK mustaqilligini noqonuniy ekanligini anglatadi.

 

Shuningdek maqolada Turkiya Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlari tomonidan imzolangan bu qarorga hozircha rasmiy izoh bermagan. Ammo soʻnggi vaqtlarda Turkiya Respublikasi Turkiy davlatlar tashkiloti (TDT) doirasida Shimoliy Kipr Turk Respublikasini tan olinishi uchun qattiq harakat qilayotgan edi. Biroq Yevropa Ittifoqi bilan yaqin aloqalar oʻrnatishdan manfaatdor boʻlgan turkiy davlatlar va Kipr yunon tomoni bilan toʻgʻridan-toʻgʻri diplomatik aloqalar oʻrnatilishi Anqarada xavotir uygʻotmoqda.

 

Turkiya bu masalaga rasmiy munosabat bermagan boʻlsa-da, Shimoliy Kipr  Turk hukumati bu masalada keskin tanqidlar bilan chiqdi. TRSKʼning Transport vaziri va “Qayta tugʻilish” partiyasi yetakchisi Erhan Arı Turkiya telekanaliga bergan intervyusida Anqarani ushbu davlatlarga nisbatan choralar koʻrishga chaqirdi.

 

“Turkiy respublikalar orasida Qozogʻiston, Oʻzbekiston va Turkmaniston Kipr masalasida mutlaqo boshqacha pozitsiyada. Ular Yevropa davlatlari bilan hamkorlikka koʻproq ahamiyat bermoqda. Yevropa Ittifoqi Markaziy Osiyo davlatlariga 12 milliard yevro miqdorida loyiha mablagʻini ajratgan. Bu mablagʻdan koʻproq ulush olish maqsadida ayrim turkiy davlatlar Kipr va Gretsiya bilan munosabatlarini mustahkamlash yoʻlini tanladi. Ular Kiprning janubiy (yunon) qismidagi vakolatxonalarini elchixonaga aylantirdi”, deydi Transport vaziri Erhan Arikli. 

 

Uning taʼkidlashicha, bu qaror turk kiprliklar uchun “chuqur jarohat” boʻldi.

 

“Biz doʻst va birodar deb bilgan turkiy davlatlar Shimoliy Kiprni butunlay eʼtiborsiz qoldirib, yunon tomonida elchixona ochayotganini hech qachon qabul qila olmaymiz. Yaxshiyamki, Qirgʻiziston va Ozarbayjon bilan muammomiz yoʻq,” dedi u.

 

Turkiyadagi hukmron partiya ittifoqdoshi – Buyuk birlik partiyasi yetakchisi Mustafa Desitji ham turkiy davlatlarning yunon Kipridagi elchixona ochishini “mutlaqo qabul qilib boʻlmaydigan holat” deb atadi.



Uning aytishicha, Turkmaniston ham TRSK kabi TDTʼda kuzatuvchi maqomiga ega boʻlsa-da, turk kiprliklarning ahvolini butunlay inkor qilmoqda.

 

Destiji, shuningdek, Anqaraning qatʼiy talablariga qaramay, Qozogʻiston va Oʻzbekiston TRSKning TDTga toʻlaqonli aʼzo boʻlishiga qarshi chiqqanini va endi esa yunon Kiprda elchixona ochganini eslatib oʻtdi.

 

“Ular birodarlik va aʼzolik ruhiga zarba berdi,” — dedi u.

 

Destijining fikricha, Turkiya Tashqi ishlar vazirligi va TDTʼdagi vakillari bu vaziyatga shoshilinch eʼtibor qaratishi va “koʻz yumib oʻtirmasligi” lozim.

 

Uning aytishicha, Anqara TDT aʼzolarini TRSKni tan olishga koʻndirishga majbur. Siyosatchi TRSK mustaqilligini tan olish Turkiyaning Sharqiy Oʻrta Yer dengizi mintaqasidagi manfaatlari uchun hayotiy muhim masala ekanini taʼkidladi.

 

Turkiy davlatlar tashkilotining uch aʼzosi Kiprning yunon tomoniga diplomatik darajadagi aloqalarni kuchaytirgan bir paytda, yana bir aʼzo – Ozarbayjon esa turk kiprliklarning oʻz mustaqil davlatini barpo etish huquqini ochiq va qatʼiy qoʻllab-quvvatlagan.

“Shimoliy Kiprdagi birodarlarimiz hech qachon yolgʻiz qolmasligiga ishonch hosil qilsin. Biz ularning yonida boʻlamiz – to mustaqil davlat barpo etilguncha, va albatta, u davlat xalqaro hamjamiyat tomonidan tan olinguncha,” degan Ozarbayjon prezidenti Ilhom Aliyev.

 

TRSK yetakchisi Ersin Tatar Ozarbayjon prezidentiga bildirgan qoʻllab-quvvatlovi uchun minnatdorlik izhor etdi. Bundan tashqari, 11 aprel kuni Antaliya diplomatik forumida Ilhom Aliyev va Ersin Tatar oʻrtasida shaxsiy uchrashuv ham boʻlib oʻtdi.

 

Bu voqealar Ozarbayjon TDT doirasida turk kiprliklarni eng faol qoʻllab-quvvatlayotgan davlat ekanini va ularning xalqaro tan olinishi uchun kurashayotganini koʻrsatadi.

 

“Bularning barchasi Ozarbayjonning Turkiy Davlatlar Tashkiloti doirasida Kipr turklarining eng kuchli tarafdori va ularning mustaqilligining xalqaro miqyosda tan olinishi tarafdori ekanligini koʻrsatadi. Ammo Ozarbayjon Shimoliy Kipr Turk Respublikasini rasman tan olishi mumkinmi, ayniqsa, uchta turkiy respublikalar uning mustaqillik eʼlon qilinishini noqonuniy deb topib, Kipr yunon tomoni bilan rasmiy diplomatik aloqalar oʻrnatganidan keyin? Bunday harakat qilish uchun erta koʻrinadi”, deya yozilgan maqolada.

 

Prezident Aliyevning soʻnggi nutqini tahlil qilganda, rasmiy Boku turk kiprliklarning taqdiriga befarq emasligi va ularning davlat qurish huquqini tan olishini koʻrish mumkin.

 

Ammo savol ochiq qolmoqda: Ozarbayjon tomonidan tan olinishi xalqaro tan olishga olib keladimi? Turk kiprliklarga nisbatan adolatsizlik tugaydimi? Yevropa Ittifoqi Kipr masalasidagi pozitsiyasini oʻzgartiradimi?

 

Bu savollar hozircha javobsiz. Shunday ekan, Ozarbayjon TRSKni rasmiy tan olishga shoshilmaydi, biroq bevosita qoʻllab-quvvatlashni davom ettiradi.

 

Ozarbayjonning faol yordami, jumladan Prezident Ilhom Aliyev va TRSK yetakchisi Ersin Tatar oʻrtasidagi toʻgʻridan-toʻgʻri aloqalar — yunon Kipri va Gretsiyada jiddiy norozilik uygʻotmoqda. Bu holat Ozarbayjon-YI munosabatlariga ham xavf solmoqda. Shunga qaramay, rasmiy Boku ochiqchasiga turk kiprliklarni qoʻllab-quvvatlamoqda.

 

Mavzuga oid yangiliklar

Binyamin Netanyaxu va Ilhom Aliyev

Netanʼyaxu Ozarbayjonga tashrif buyuradi. Aliyev uni hibsga oladimi?

Isroil Bosh vaziri Binyamin Netanʼyaxu 2025 yil may oyining boshida rasmiy tashrif bilan Ozarbayjonga boradi. Boku shahrida u Ozarbayjon Prezidenti Ilhom Aliyev bilan uchrashib, ikki davlat oʻrtasidagi hamkorlikni kengaytirish va mintaqaviy xavfsizlik masalalarini muhokama qiladi. Bu tashrif AQSh va Eron oʻrtasidagi yadroviy muzokaralar qayta tiklangan, Turkiyaning Suriyadagi harbiy ishtiroki boʻyicha bahslar davom etayotgan bir paytda amalga oshmoqda. Bu haqda "Ynet" xabar qildi.

Siyosat

24.04.2025, 23:54

"Dubay shokoladi"

"Dubay shokoladi" da inson salomatligi uchun xavfli bakteriya aniqlandi

Toshkentdagi "Fix desser chocolatier" brendi ostidagi "Dubay shokoladi" Texnik jihatdan tartibga solish inspeksiyasi tomonidan oʻtkazilgan sinovlarda sogʻliq uchun xavfli bakteriyalar aniqlandi. Bu haqda nazorat inspeksiyasi matbuot xizmati xabar qildi. 

Oʻzbekiston

25.04.2025, 10:51

Turkish and Israel

Keskinlashgan Isroil-Turkiya munosabatlari yoxud "yangi usmoniylik" siyosati

2024-yil soʻnggida Suriyada Bashar Asad rejimi qulagach vaziyat keskin oʻzgardi. Turkiya Suriyada Eronning oʻrnini egallashga va mamlakatda harbiy bazasini joylashtirishga harakat qilmoqda. Suriya bilan qoʻshma mudofaa shartnomasiga koʻra Palmira, Hama va T 4 aviabazasi Turkiyaga berilishi koʻzda tutilgan edi. Shuningdek, soʻnggi haftalar davomida turkiyalik mutaxassislar tomonidan ushbu harbiy bazalar koʻzdan kechirilgan edi.

Siyosat

12.04.2025, 13:43

Markaziy Osiyo davlatlari va Yevropa kengashi va Yevropa komissiyasi prezidentlari

Yevropa Ittifoqi Markaziy Osiyoda inson huquqlarini birinchi va muhim oʻringa chiqarishi lozim — HRW

"Human Rights Watch" tashkiloti inson huquqlari va qonun ustuvorligiga ahamiyat berilmas ekan, yangi hamkorliklar barqaror boʻlmasligini va Yevropa Ittifoqining (YI) manfaatlarini toʻlaqonli himoya qilinmasligini aytmoqda. Bu haqda "The Guardian" nashri maʼlum qildi

Siyosat

08.04.2025, 15:03

Foto: Anadolu

Yoʻlak urushlari yoxud Asaddan keyingi davrda Suriyadagi Turkiyaning energiya loyihalari

Asad rejimining qulashi ortidan voqealar rivojining sabablarini tushuntiradigan har xil "nazariyalar" paydo boʻldi. Versiyalardan biri buning ortida butunlay Turkiya turgani, bu esa Suriya va oʻz hududi orqali Qatardan Yevropaga gaz quvurini qurish loyihasini jonlantirayotgani haqidagi taxmindir. Shunga koʻra, Anqara Rossiya, Kaspiy dengizi havzasi, Sharqiy Oʻrtayer dengizi, Fors koʻrfazidan gaz oqimini toʻxtatib, kontinental gaz markazi sifatidagi strategik maqomini yanada mustahkamlamoqchi. Bu haqiqatmi yoki yoʻq? Aniqlik kiritish zarur.

Jahon

07.04.2025, 19:26

#Uzbekistan,

Madinada emas, Oʻzbekistonda daraxt ekish kerakmi?

Ekologiya partiya fraksiyasi rahbari Abdushukur Xamzayev yurtdoshlarni Madinada emas, Oʻzbekistonda daraxt ekishga chaqirmoqda.

Oʻzbekiston

07.04.2025, 15:27

So‘nggi yangiliklar

Tram and Mirziyoyev

AQSh Oʻzbekistondan foydalanmoqchi

Rossiya-Ukraina urushi boshlanganidan keyin baʼzi davlatlarga AQShdan toʻgʻridan toʻgʻri reyslar bekor qilingan. Tramp administratsiyasi AQShdan deportatsiya qilingan Sobiq Ittifoq tarkibidagi davlatlarning fuqarolari uchun Oʻzbekistondan tranzit nuqtasi sifati foydalanish uchun mamlakat bilan muzokaralar oʻtkazgan. Bu haqda "Washington Post" maʼlum qildi.

Siyosat

07.05.2025, 17:33

OCCRP

OCCRP: Jurnalistika jinoyat emas

3 may Jahon matbuot kuni munosabati bilan dunyoga mashhur “Panama papers” va “Troika Laundromat” hujjatlarini fosh etgan – OCCRP uyushgan jinoyatchilik va korrupsiyani fosh qilishga ixtisoslashgan tashkilot bosh muharirir  Miranda Patruchich barchaga qarata ochiq xat eʼlon qildi. OCCRP hujjatlarida Oʻzbekistondagi korruptsion tizimlar, amaldorlar va ularga yoki oilasiga tegishli xorijdagi banklarda saqlanayotgan juda katta miqdordagi pullar fosh etilgan. 

Jahon

05.05.2025, 18:47

Teknofest, Turkiya

Turkiyaning harbiy-texnikaga oid Teknofesti koʻrgazmasi Kiprda oʻtkazildi

Turkiyaning eng yirik texnologiya hamda harbiy qurol-aslahalar namoyishi tadbirlaridan biri Teknofest 2025 yilda Shimoliy Kiprning Lefkose shahrida joylashgan Erjan aeroportida oʻtkazilmoqda. Bu haqda “Turkiye Today” nashri maʼlum qilgan.

Jahon

02.05.2025, 15:20

O'zbekiston

Xalqaro Amnitsiya O‘zbekistondagi inson huquqlari yomonligini yozmoqda

Xalqaro inson huquqlari tashkiloti Amnesty International O‘zbekiston bo‘yicha navbatdagi yillik hisobotini e’lon qildi. Unda so‘z va matbuot erkinligidan tortib, siyosiy repressiyalar, qiynoqlar, majburiy davolanishlar va fuqarolik jamiyati faollariga bosimgacha bo‘lgan keng qamrovli muammolar yoritilgan. Hisobotda hukumatning islohotlar va’dalariga qaramay, mamlakatda inson huquqlari holati sezilarli darajada yomonlashgani qayd etiladi.

Oʻzbekiston

02.05.2025, 12:19

Shavkat Mirziyoyev va Donald Tramp

Donald Trampning Oʻzbekistonga tashrifi: strategik manfaatlar va diplomatik signallar ortidagi haqiqat

Donald Trampning Markaziy Osiyoga, xususan Oʻzbekistonga tashrif buyurishi ehtimoli hanuz dolzarb boʻlib qolmoqda. Rasmiy ravishda eʼlon qilinmagan boʻlsa-da, mavjud diplomatik vaziyat va strukturaviy omillar bunday tashrifning yuzaga kelishiga zamin yaratmoqda.

Siyosat

29.04.2025, 17:39

Kazakistan and Afganistan

Qozogʻiston boʻyicha ambitsiyalari nimalardan iborat?

Joriy yilning 21-23 aprel kunlari Qozogʻiston respublikasi Bosh vaziri oʻrinbosari, milliy iqtisodiyot vaziri Serik Jumangarin Afgʻoniston poytaxti Kobulga rasmiy tashrifini amalga oshirib, muvaqqat hukumat raisi oʻrinbosari Mulla Abdulgʻani Barodar bilan uchrashdi. Ushbu rasmiy tashrif ikki mamlakat uchun muhim oʻrin tutuvchi umumiy qiymati 140 million AQSh dollarlik boʻlgan 20 ga yaqin shartnomalar imzolanishi bilan yakunlandi. 

Iqtisodiyot

29.04.2025, 15:53

Gulnora Karimova

Gulnora Karimovaning qancha pullari Oʻzbekistonga qaytarildi, ular qayerga sarflandi?

Gulnora Karimovaning Shveysariyadan 313 mln AQSh dollar puli Oʻzbekiston xalqiga qaytarilgan. Shundan 95 mln AQSh dollar pul Oʻzbekiston xalqiga qaytarish boʻyicha Oʻzbekiston va Shveysariya hukumatlari oʻrtasida tashkil etilgan "Ishonch" jamgʻarmasiga oʻtkazilgan. 95 mln dollardan 87 mln dollar mablagʻ Oʻzbekistonning sogʻliqni saqlash va taʼlim tizimiga yoʻnaltirilgan. Qolgan mablagʻlar esa Shveysariya hukumati nazoratidagi Shveysariya bank hisoblarida saqlanmoqda. Oʻzbekiston xalqiga qaytarilgan Pullarning hozirgi taqdiri qanday kechmoqda. Mablagʻlar rostdan ham bu ikki sohaga yoʻnaltirilganmi? Mana shu masalalarga ochiqlik kiritish maqsadida Oʻzbekiston xalqiga qaytarilgan Gulnora Karimova pullarini sarflanishi boʻyicha, Olmaliq shahrida matbuot anjumani tashkil etildi.

Oʻzbekiston

29.04.2025, 12:21

Xitoy va O'zbekiston

Xitoy Oʻzbekiston uchun ham xavf, ham imkoniyat

Soʻngi vaqtlarda nafaqat Oʻzbekiston balki koʻplab mamlakatlar xususan AQSh Xitoydan kelayotgan iqtisodiy xavf va xatarlar haqida oldingidan koʻproq oʻylay boshladi. Oʻzbekiston mediasi hamda baʼzi jamoat faollari Xitoyning Oʻzbekistonga nafaqat iqtisodiy baki geosiyosiy jihatdan xavf ekanligi haqida fikrlarini ochiq oydin ayta boshladi. Biz esa Xitoyning Oʻzbekistonga ham xavfli tomonlarini ham foyda tomonlarini koʻrib chiqamiz.

Oʻzbekiston

28.04.2025, 16:39

KXDR

Kim Chen In oʻz askarlarini Rossiya uchun Kurskʼda jang qilayotganini tan oldi

Shimoliy Koreya birinchi marotaba oʻz askarlarini Rossiya uchun Ukraina hududida jang olib borayotganini tasdiqladi. Bu haqda "Kcna.kp " xabar qildi.

Jahon

28.04.2025, 11:56

BAA, Dubay.

Oʻzbekiston fuqarolarini BAA kirishi taqiqlangani rad etildi

Avvalroq, ijtimoiy tarmoqlarda Oʻzbekiston fuqarolarini birlashgan Arab Amirligi (BAA) kirishi taqiqlangani haqida xabar tarqalgan edi. Tashqi ishlar vaziri matbuot kotibi Ahror Burhonov bu xabarlarni asossiz va feyk deb atadi. Bu haqda u oʻzining Telegram kanalida maʼlum qildi.

Oʻzbekiston

28.04.2025, 11:06

Eron Bandar-Abbos shahridagi Shahid-Rajai portidagi portlash

Erondagi voqeada Xitoydan olib kelingan raketa yoqilgʻisi portlab ketgan boʻlishi mumkin

Joriy yilning 26 aprel kuni Eronning Bandar-Abbos shahridagi Shahid-Rajai portida kuchli sodir boʻlgan kuchli portlash ortidan 1200 dan ortiq kishi jarohatlangan va 36 kishi halok boʻlgan. Voqea ortidan Eron Islom Respublikasida 3 kunlik motam eʼlon qilindi.

Jahon

28.04.2025, 10:31

Donald Tramp

Trampning olti frontdagi urushi: dunyo global beqarorlik yoqasidami?

30 aprel kuni Donald Tramp ikkinchi prezidentlik faoliyati boshlanganiga 100 kun boʻladi. Bu, AQShda shakllangan oʻzina xos siyosiy anʼanaga koʻra, dastlabki sarhisob davridir. 

Iqtisodiyot

25.04.2025, 15:13