“Турк бирлик”да дарз: Шимолий Кипр Туркияга Ўзбекистон ва Қозоғистонга нисбатан чора кўришга чақирди
Жорий йилнинг 3-4 апрель кунлари Самарқандда ўтказилган Марказий Осиё – Европа Иттифоқи саммитида давлат раҳбарлари ва Европа Иттифоқи ташкилоти раҳбарлари ўртасида БМТ Хавфсизлик Кенгашининг қарорларига содиқлигини билдирувчи қарорни имзолаган. Шундан сўнг фақатгина Туркия томонидан тан олинган Шимолий Кипр Турк Республикаси (ТРСК)Транспорт вазири Ўзбекистон, Қозоғистон ва Туркманистонга Туркияни чора кўришга чақирди. Чунки БМТ доирасида ТРСК мустақил давлат сифатида тан олинмаган. Бу ҳақда Озарбайжоннинг “Haqqin.az” нашри таҳлилий материал эълон қилди.
Сиёсат
16.04.2025, 17:24
Улашиш:

Унда ёзилишича, Марказий Осиё мамлакатлари ва Европа Иттифоқи ўртасида имзоланган ушбу шартнома ТРСК мустақиллигини ноқонуний эканлигини англатади.
Шунингдек мақолада Туркия Марказий Осиё давлатлари раҳбарлари томонидан имзоланган бу қарорга ҳозирча расмий изоҳ бермаган. Аммо сўнгги вақтларда Туркия Республикаси Туркий давлатлар ташкилоти (ТДТ) доирасида Шимолий Кипр Турк Республикасини тан олиниши учун қаттиқ ҳаракат қилаётган эди. Бироқ Европа Иттифоқи билан яқин алоқалар ўрнатишдан манфаатдор бўлган туркий давлатлар ва Кипр юнон томони билан тўғридан-тўғри дипломатик алоқалар ўрнатилиши Анқарада хавотир уйғотмоқда.
Туркия бу масалага расмий муносабат бермаган бўлса-да, Шимолий Кипр Турк ҳукумати бу масалада кескин танқидлар билан чиқди. ТРСКънинг Транспорт вазири ва “Қайта туғилиш” партияси етакчиси Эрҳан Arı Туркия телеканалига берган интервьюсида Анқарани ушбу давлатларга нисбатан чоралар кўришга чақирди.
“Туркий республикалар орасида Қозоғистон, Ўзбекистон ва Туркманистон Кипр масаласида мутлақо бошқача позицияда. Улар Европа давлатлари билан ҳамкорликка кўпроқ аҳамият бермоқда. Европа Иттифоқи Марказий Осиё давлатларига 12 миллиард евро миқдорида лойиҳа маблағини ажратган. Бу маблағдан кўпроқ улуш олиш мақсадида айрим туркий давлатлар Кипр ва Греция билан муносабатларини мустаҳкамлаш йўлини танлади. Улар Кипрнинг жанубий (юнон) қисмидаги ваколатхоналарини элчихонага айлантирди”, дейди Транспорт вазири Эрҳан Арикли.
Унинг таъкидлашича, бу қарор турк кипрликлар учун “чуқур жароҳат” бўлди.
“Биз дўст ва биродар деб билган туркий давлатлар Шимолий Кипрни бутунлай эътиборсиз қолдириб, юнон томонида элчихона очаётганини ҳеч қачон қабул қила олмаймиз. Яхшиямки, Қирғизистон ва Озарбайжон билан муаммомиз йўқ,” деди у.
Туркиядаги ҳукмрон партия иттифоқдоши – Буюк бирлик партияси етакчиси Мустафа Деситжи ҳам туркий давлатларнинг юнон Кипридаги элчихона очишини “мутлақо қабул қилиб бўлмайдиган ҳолат” деб атади.

Унинг айтишича, Туркманистон ҳам ТРСК каби ТДТъда кузатувчи мақомига эга бўлса-да, турк кипрликларнинг аҳволини бутунлай инкор қилмоқда.
Дестижи, шунингдек, Анқаранинг қатъий талабларига қарамай, Қозоғистон ва Ўзбекистон ТРСКнинг ТДТга тўлақонли аъзо бўлишига қарши чиққанини ва энди эса юнон Кипрда элчихона очганини эслатиб ўтди.
“Улар биродарлик ва аъзолик руҳига зарба берди,” — деди у.
Дестижининг фикрича, Туркия Ташқи ишлар вазирлиги ва ТДТъдаги вакиллари бу вазиятга шошилинч эътибор қаратиши ва “кўз юмиб ўтирмаслиги” лозим.
Унинг айтишича, Анқара ТДТ аъзоларини ТРСКни тан олишга кўндиришга мажбур. Сиёсатчи ТРСК мустақиллигини тан олиш Туркиянинг Шарқий Ўрта Ер денгизи минтақасидаги манфаатлари учун ҳаётий муҳим масала эканини таъкидлади.
Туркий давлатлар ташкилотининг уч аъзоси Кипрнинг юнон томонига дипломатик даражадаги алоқаларни кучайтирган бир пайтда, яна бир аъзо – Озарбайжон эса турк кипрликларнинг ўз мустақил давлатини барпо этиш ҳуқуқини очиқ ва қатъий қўллаб-қувватлаган.

“Шимолий Кипрдаги биродарларимиз ҳеч қачон ёлғиз қолмаслигига ишонч ҳосил қилсин. Биз уларнинг ёнида бўламиз – то мустақил давлат барпо этилгунча, ва албатта, у давлат халқаро ҳамжамият томонидан тан олингунча,” деган Озарбайжон президенти Илҳом Алиев.
ТРСК етакчиси Эрсин Татар Озарбайжон президентига билдирган қўллаб-қувватлови учун миннатдорлик изҳор этди. Бундан ташқари, 11 апрель куни Анталия дипломатик форумида Илҳом Алиев ва Эрсин Татар ўртасида шахсий учрашув ҳам бўлиб ўтди.

Бу воқеалар Озарбайжон ТДТ доирасида турк кипрликларни энг фаол қўллаб-қувватлаётган давлат эканини ва уларнинг халқаро тан олиниши учун курашаётганини кўрсатади.
“Буларнинг барчаси Озарбайжоннинг Туркий Давлатлар Ташкилоти доирасида Кипр туркларининг энг кучли тарафдори ва уларнинг мустақиллигининг халқаро миқёсда тан олиниши тарафдори эканлигини кўрсатади. Аммо Озарбайжон Шимолий Кипр Турк Республикасини расман тан олиши мумкинми, айниқса, учта туркий республикалар унинг мустақиллик эълон қилинишини ноқонуний деб топиб, Кипр юнон томони билан расмий дипломатик алоқалар ўрнатганидан кейин? Бундай ҳаракат қилиш учун эрта кўринади”, дея ёзилган мақолада.
Президент Алиевнинг сўнгги нутқини таҳлил қилганда, расмий Боку турк кипрликларнинг тақдирига бефарқ эмаслиги ва уларнинг давлат қуриш ҳуқуқини тан олишини кўриш мумкин.
Аммо савол очиқ қолмоқда: Озарбайжон томонидан тан олиниши халқаро тан олишга олиб келадими? Турк кипрликларга нисбатан адолатсизлик тугайдими? Европа Иттифоқи Кипр масаласидаги позициясини ўзгартирадими?
Бу саволлар ҳозирча жавобсиз. Шундай экан, Озарбайжон ТРСКни расмий тан олишга шошилмайди, бироқ бевосита қўллаб-қувватлашни давом эттиради.
Озарбайжоннинг фаол ёрдами, жумладан Президент Илҳом Алиев ва ТРСК етакчиси Эрсин Татар ўртасидаги тўғридан-тўғри алоқалар — юнон Кипри ва Грецияда жиддий норозилик уйғотмоқда. Бу ҳолат Озарбайжон-ЙИ муносабатларига ҳам хавф солмоқда. Шунга қарамай, расмий Боку очиқчасига турк кипрликларни қўллаб-қувватламоқда.
мавзуга оид янгиликлар

Нетаняху Озарбайжонга ташриф буюради. Алиев уни ҳибсга оладими?
Сиёсат
24.04.2025, 23:54

"Дубай шоколади"да инсон саломатлиги учун хавфли бактерия аниқланди
Ўзбекистон
25.04.2025, 10:51

Кескинлашган Исроил-Туркия муносабатлари ёхуд "янги усмонийлик" сиёсати
Сиёсат
12.04.2025, 13:43

Европа Иттифоқи Марказий Осиёда инсон ҳуқуқларини биринчи ва муҳим ўринга чиқариши лозим — HRW
Сиёсат
08.04.2025, 15:03

Йўлак урушлари ёхуд Асаддан кейинги даврда Суриядаги Туркиянинг энергия лойиҳалари
Жаҳон
07.04.2025, 19:26

Мадинада эмас, Ўзбекистонда дарахт экиш керакми?
Ўзбекистон
07.04.2025, 15:27
машҳур янгиликлар

"Муфаса" Содиқовага 25 миллион сўм тўлайдиган бўлди
Ўзбекистон
21.07.2025, 11:41

Ўқитувчилар биргаликда Мактабгача ва мактаб таълими вазирлигини судга берди
Таълим
05.07.2025, 12:55

Эрондан афғонистонликлар депортация қилинмоқда
Сиёсат
11.07.2025, 12:20

Толибоннинг Бадахшондаги ҳаракатлари унинг ташқи сиёсий тактикасининг бир қисмими?
Жаҳон
15.07.2025, 10:57

"Янги Ўзбекистон" боғига туташ кўча бир ойга ёпилди
Ўзбекистон
09.07.2025, 12:00

Ўз қизига жинсий зўравонлик қилган отага ҳукм ўқилди
Ўзбекистон
28.07.2025, 14:11
сўнгги янгиликлар

Ўзбекистонда биринчи қуёш электр станцияси халқаро «Яшил энергия» сертификатлари тизимида рўйхатга олинди
Иқтисодиёт
31.07.2025, 19:41

Айрим талабалар сохта ҳужжатлар асосида ўқишга қабул қилинганми?
Таълим
31.07.2025, 18:39

Сув олиш тартибини бузганларга молиявий санкциялар қўлланади
Ўзбекистон
31.07.2025, 17:35

Давлат харидларида “Business intelligence” ва “Risk management” тизимлари жорий этилади
Иқтисодиёт
31.07.2025, 16:38

Украинадаги урушда асирликка тушган ўзбекистонликлар сони ортмоқда. Бизникилар ҳамон сукутда
Сиёсат
31.07.2025, 16:23

Сурхондарёда Nexia мактаб олдидаги пиёдалар йўлагида 8 ёшли қизалоқни уриб ўлдирди
Ўзбекистон
31.07.2025, 15:50

Самарқандда 1 миллиард 200 миллион долларлик 14 та янги лойиҳа шакллантирилган
Ўзбекистон
31.07.2025, 15:34

“Туристларсиз яшаш мумкин, сувсиз яшаб бўлмайди” – профессор Зарифбой Ибодуллаев Чорвоқдаги қурилиш ҳақида
Ўзбекистон
31.07.2025, 14:28

Меҳнат меъёрларини ишлаб чиқиш ва жорий этиш тартиби тасдиқланди
Иқтисодиёт
31.07.2025, 13:36

Ўзини мухолиф деб эълон қилган фракциянинг ҳуқуқлари кенгайтирилди
Сиёсат
31.07.2025, 13:25

“Толибон” БМТдан норози
Жаҳон
31.07.2025, 12:37

БМТ: Ғазода ўқ узишни зудлик билан тўхтатиш зарур
Жаҳон
31.07.2025, 12:36
машҳур янгиликлар

"Муфаса" Содиқовага 25 миллион сўм тўлайдиган бўлди
Ўзбекистон
21.07.2025, 11:41

Ўқитувчилар биргаликда Мактабгача ва мактаб таълими вазирлигини судга берди
Таълим
05.07.2025, 12:55

Эрондан афғонистонликлар депортация қилинмоқда
Сиёсат
11.07.2025, 12:20

Толибоннинг Бадахшондаги ҳаракатлари унинг ташқи сиёсий тактикасининг бир қисмими?
Жаҳон
15.07.2025, 10:57

"Янги Ўзбекистон" боғига туташ кўча бир ойга ёпилди
Ўзбекистон
09.07.2025, 12:00

Ўз қизига жинсий зўравонлик қилган отага ҳукм ўқилди
Ўзбекистон
28.07.2025, 14:11