“Турк бирлик”да дарз: Шимолий Кипр Туркияга Ўзбекистон ва Қозоғистонга нисбатан чора кўришга чақирди

Жорий йилнинг 3-4 апрель кунлари Самарқандда ўтказилган Марказий Осиё – Европа Иттифоқи саммитида давлат раҳбарлари ва Европа Иттифоқи ташкилоти раҳбарлари ўртасида БМТ Хавфсизлик Кенгашининг қарорларига содиқлигини билдирувчи қарорни имзолаган.  Шундан сўнг фақатгина Туркия томонидан тан олинган Шимолий Кипр Турк  Республикаси (ТРСК)Транспорт вазири Ўзбекистон, Қозоғистон ва Туркманистонга Туркияни чора кўришга чақирди. Чунки БМТ доирасида ТРСК мустақил давлат сифатида тан олинмаган. Бу ҳақда Озарбайжоннинг “Haqqin.az” нашри таҳлилий материал эълон қилди.

Сиёсат

16.04.2025, 17:24

Улашиш:

https://president.uz/oz/lists/view/7381

Унда ёзилишича, Марказий Осиё мамлакатлари ва Европа Иттифоқи ўртасида имзоланган ушбу шартнома ТРСК мустақиллигини ноқонуний эканлигини англатади.

 

Шунингдек мақолада Туркия Марказий Осиё давлатлари раҳбарлари томонидан имзоланган бу қарорга ҳозирча расмий изоҳ бермаган. Аммо сўнгги вақтларда Туркия Республикаси Туркий давлатлар ташкилоти (ТДТ) доирасида Шимолий Кипр Турк Республикасини тан олиниши учун қаттиқ ҳаракат қилаётган эди. Бироқ Европа Иттифоқи билан яқин алоқалар ўрнатишдан манфаатдор бўлган туркий давлатлар ва Кипр юнон томони билан тўғридан-тўғри дипломатик алоқалар ўрнатилиши Анқарада хавотир уйғотмоқда.

 

Туркия бу масалага расмий муносабат бермаган бўлса-да, Шимолий Кипр  Турк ҳукумати бу масалада кескин танқидлар билан чиқди. ТРСКънинг Транспорт вазири ва “Қайта туғилиш” партияси етакчиси Эрҳан Arı Туркия телеканалига берган интервьюсида Анқарани ушбу давлатларга нисбатан чоралар кўришга чақирди.

 

“Туркий республикалар орасида Қозоғистон, Ўзбекистон ва Туркманистон Кипр масаласида мутлақо бошқача позицияда. Улар Европа давлатлари билан ҳамкорликка кўпроқ аҳамият бермоқда. Европа Иттифоқи Марказий Осиё давлатларига 12 миллиард евро миқдорида лойиҳа маблағини ажратган. Бу маблағдан кўпроқ улуш олиш мақсадида айрим туркий давлатлар Кипр ва Греция билан муносабатларини мустаҳкамлаш йўлини танлади. Улар Кипрнинг жанубий (юнон) қисмидаги ваколатхоналарини элчихонага айлантирди”, дейди Транспорт вазири Эрҳан Арикли. 

 

Унинг таъкидлашича, бу қарор турк кипрликлар учун “чуқур жароҳат” бўлди.

 

“Биз дўст ва биродар деб билган туркий давлатлар Шимолий Кипрни бутунлай эътиборсиз қолдириб, юнон томонида элчихона очаётганини ҳеч қачон қабул қила олмаймиз. Яхшиямки, Қирғизистон ва Озарбайжон билан муаммомиз йўқ,” деди у.

 

Туркиядаги ҳукмрон партия иттифоқдоши – Буюк бирлик партияси етакчиси Мустафа Деситжи ҳам туркий давлатларнинг юнон Кипридаги элчихона очишини “мутлақо қабул қилиб бўлмайдиган ҳолат” деб атади.



Унинг айтишича, Туркманистон ҳам ТРСК каби ТДТъда кузатувчи мақомига эга бўлса-да, турк кипрликларнинг аҳволини бутунлай инкор қилмоқда.

 

Дестижи, шунингдек, Анқаранинг қатъий талабларига қарамай, Қозоғистон ва Ўзбекистон ТРСКнинг ТДТга тўлақонли аъзо бўлишига қарши чиққанини ва энди эса юнон Кипрда элчихона очганини эслатиб ўтди.

 

“Улар биродарлик ва аъзолик руҳига зарба берди,” — деди у.

 

Дестижининг фикрича, Туркия Ташқи ишлар вазирлиги ва ТДТъдаги вакиллари бу вазиятга шошилинч эътибор қаратиши ва “кўз юмиб ўтирмаслиги” лозим.

 

Унинг айтишича, Анқара ТДТ аъзоларини ТРСКни тан олишга кўндиришга мажбур. Сиёсатчи ТРСК мустақиллигини тан олиш Туркиянинг Шарқий Ўрта Ер денгизи минтақасидаги манфаатлари учун ҳаётий муҳим масала эканини таъкидлади.

 

Туркий давлатлар ташкилотининг уч аъзоси Кипрнинг юнон томонига дипломатик даражадаги алоқаларни кучайтирган бир пайтда, яна бир аъзо – Озарбайжон эса турк кипрликларнинг ўз мустақил давлатини барпо этиш ҳуқуқини очиқ ва қатъий қўллаб-қувватлаган.

“Шимолий Кипрдаги биродарларимиз ҳеч қачон ёлғиз қолмаслигига ишонч ҳосил қилсин. Биз уларнинг ёнида бўламиз – то мустақил давлат барпо этилгунча, ва албатта, у давлат халқаро ҳамжамият томонидан тан олингунча,” деган Озарбайжон президенти Илҳом Алиев.

 

ТРСК етакчиси Эрсин Татар Озарбайжон президентига билдирган қўллаб-қувватлови учун миннатдорлик изҳор этди. Бундан ташқари, 11 апрель куни Анталия дипломатик форумида Илҳом Алиев ва Эрсин Татар ўртасида шахсий учрашув ҳам бўлиб ўтди.

 

Бу воқеалар Озарбайжон ТДТ доирасида турк кипрликларни энг фаол қўллаб-қувватлаётган давлат эканини ва уларнинг халқаро тан олиниши учун курашаётганини кўрсатади.

 

“Буларнинг барчаси Озарбайжоннинг Туркий Давлатлар Ташкилоти доирасида Кипр туркларининг энг кучли тарафдори ва уларнинг мустақиллигининг халқаро миқёсда тан олиниши тарафдори эканлигини кўрсатади. Аммо Озарбайжон Шимолий Кипр Турк Республикасини расман тан олиши мумкинми, айниқса, учта туркий республикалар унинг мустақиллик эълон қилинишини ноқонуний деб топиб, Кипр юнон томони билан расмий дипломатик алоқалар ўрнатганидан кейин? Бундай ҳаракат қилиш учун эрта кўринади”, дея ёзилган мақолада.

 

Президент Алиевнинг сўнгги нутқини таҳлил қилганда, расмий Боку турк кипрликларнинг тақдирига бефарқ эмаслиги ва уларнинг давлат қуриш ҳуқуқини тан олишини кўриш мумкин.

 

Аммо савол очиқ қолмоқда: Озарбайжон томонидан тан олиниши халқаро тан олишга олиб келадими? Турк кипрликларга нисбатан адолатсизлик тугайдими? Европа Иттифоқи Кипр масаласидаги позициясини ўзгартирадими?

 

Бу саволлар ҳозирча жавобсиз. Шундай экан, Озарбайжон ТРСКни расмий тан олишга шошилмайди, бироқ бевосита қўллаб-қувватлашни давом эттиради.

 

Озарбайжоннинг фаол ёрдами, жумладан Президент Илҳом Алиев ва ТРСК етакчиси Эрсин Татар ўртасидаги тўғридан-тўғри алоқалар — юнон Кипри ва Грецияда жиддий норозилик уйғотмоқда. Бу ҳолат Озарбайжон-ЙИ муносабатларига ҳам хавф солмоқда. Шунга қарамай, расмий Боку очиқчасига турк кипрликларни қўллаб-қувватламоқда.

 

мавзуга оид янгиликлар

Binyamin Netanyaxu va Ilhom Aliyev

Нетанъяху Озарбайжонга ташриф буюради. Алиев уни ҳибсга оладими?

Исроил Бош вазири Бинямин Нетанъяху 2025 йил май ойининг бошида расмий ташриф билан Озарбайжонга боради. Боку шаҳрида у Озарбайжон Президенти Илҳом Алиев билан учрашиб, икки давлат ўртасидаги ҳамкорликни кенгайтириш ва минтақавий хавфсизлик масалаларини муҳокама қилади. Бу ташриф АҚШ ва Эрон ўртасидаги ядровий музокаралар қайта тикланган, Туркиянинг Суриядаги ҳарбий иштироки бўйича баҳслар давом этаётган бир пайтда амалга ошмоқда. Бу ҳақда "Ynet" хабар қилди.

Сиёсат

24.04.2025, 23:54

"Dubay shokoladi"

"Дубай шоколади"да инсон саломатлиги учун хавфли бактерия аниқланди

Тошкентдаги "Fix desser chocolatier" бренди остидаги "Дубай шоколади" Техник жиҳатдан тартибга солиш инспекцияси томонидан ўтказилган синовларда соғлиқ учун хавфли бактериялар аниқланди. Бу ҳақда назорат инспекцияси матбуот хизмати хабар қилди. 

Ўзбекистон

25.04.2025, 10:51

Turkish and Israel

Кескинлашган Исроил-Туркия муносабатлари ёхуд "янги усмонийлик" сиёсати

2024 йил сўнггида Сурияда Башар Асад режими қулагач вазият кескин ўзгарди. Туркия Сурияда Эроннинг ўрнини эгаллашга ва мамлакатда ҳарбий базасини жойлаштиришга ҳаракат қилмоқда. Сурия билан қўшма мудофаа шартномасига кўра Палмира, Ҳама ва Т 4 авиабазаси Туркияга берилиши кўзда тутилган эди. Шунингдек, сўнгги ҳафталар давомида туркиялик мутахассислар томонидан ушбу ҳарбий базалар кўздан кечирилган эди. 

Сиёсат

12.04.2025, 13:43

Markaziy Osiyo davlatlari va Yevropa kengashi va Yevropa komissiyasi prezidentlari

Европа Иттифоқи Марказий Осиёда инсон ҳуқуқларини биринчи ва муҳим ўринга чиқариши лозим — HRW

"Human Rights Watch" ташкилоти инсон ҳуқуқлари ва қонун устуворлигига аҳамият берилмас экан, янги ҳамкорликлар барқарор бўлмаслигини ва Европа Иттифоқининг (ЙИ) манфаатларини тўлақонли ҳимоя қилинмаслигини айтмоқда. Бу ҳақда "The Guardian" нашри маълум қилди

Сиёсат

08.04.2025, 15:03

Foto: Anadolu

Йўлак урушлари ёхуд Асаддан кейинги даврда Суриядаги Туркиянинг энергия лойиҳалари

Асад режимининг қулаши ортидан воқеалар ривожининг сабабларини тушунтирадиган ҳар хил "назариялар" пайдо бўлди. Версиялардан бири бунинг ортида бутунлай Туркия тургани, бу эса Сурия ва ўз ҳудуди орқали Қатардан Европага газ қувурини қуриш лойиҳасини жонлантираётгани ҳақидаги тахминдир. Шунга кўра, Анқара Россия, Каспий денгизи ҳавзаси, Шарқий Ўртаер денгизи, Форс кўрфазидан газ оқимини тўхтатиб, континентал газ маркази сифатидаги стратегик мақомини янада мустаҳкамламоқчи. Бу ҳақиқатми ёки йўқ? Аниқлик киритиш зарур.

Жаҳон

07.04.2025, 19:26

#Uzbekistan,

Мадинада эмас, Ўзбекистонда дарахт экиш керакми?

Экология партия фракцияси раҳбари Абдушукур Хамзаев юртдошларни Мадинада эмас, Ўзбекистонда дарахт экишга чақирмоқда.

Ўзбекистон

07.04.2025, 15:27

сўнгги янгиликлар

Tram and Mirziyoyev

АҚШ Ўзбекистондан фойдаланмоқчи

Россия-Украина уруши бошланганидан кейин баъзи давлатларга АҚШдан тўғридан тўғри рейслар бекор қилинган. Трамп администрацияси АҚШдан депортация қилинган Собиқ Иттифоқ таркибидаги давлатларнинг фуқаролари учун Ўзбекистондан транзит нуқтаси сифати фойдаланиш учун мамлакат билан музокаралар ўтказган. Бу ҳақда "Washington Post" маълум қилди.

Сиёсат

07.05.2025, 17:33

Ўзбекистонда аҳоли дам олиш учун ажратилган ерларни хусусийлаштириш тақиқланди

Ўзбекистонда давлат мулки бўлган аҳолининг дам олиш учун фойдаланиладиган ерларини сотиш ва хусусийлаштириш ёхуд бегоналаштириш қонун билан тақиқланиши белгиланди.

Ўзбекистон

06.05.2025, 15:40

Кашмир инқирози – 2025: Қисқа таҳлилий ҳисобот

Жамму ва Кашмир ҳудуди яна бир бор Ҳиндистон ва Покистон ўртасидаги можаронинг эпицентрига айланди. Навбатдаги кескинлашувга 2025 йил 22 апрель куни Паҳалгам туманида содир этилган террористик ҳужум сабаб бўлди. Қуролли ҳужум натижасида 26 киши, жумладан 25 нафар Ҳиндистон фуқароси ва 1 нафар Непал фуқароси ҳалок бўлди. Бундай баёнотлар минтақадаги зиддиятни кучайтириб, халқаро ҳамжамиятни ташвишга солмоқда.

Сиёсат

06.05.2025, 14:19

OCCRP

OCCRP: Журналистика жиноят эмас

3 май Жаҳон матбуот куни муносабати билан дунёга машҳур "Panama papers"  ва "Troika Laundromat" ҳужжатларини фош этган – OCCRP уюшган жиноятчилик ва коррупцияни фош қилишга ихтисослашган ташкилот бош муҳаририр  Миранда Патручич барчага қарата очиқ хат эълон қилди. OCCRP ҳужжатларида Ўзбекистондаги коррупцион тизимлар, амалдорлар ва уларга ёки оиласига тегишли хориждаги банкларда сақланаётган жуда катта миқдордаги пуллар фош этилган. 

Жаҳон

05.05.2025, 18:47

БМТ Махсус Маърузачисининг Ўзбекистонга ташрифи якунлари бўйича ҳисобот Тошкентда тақдим этилди

2025 йил 5 май куни Тошкентда БМТнинг Муносиб турар жой ҳуқуқи бўйича махсус маърузачиси Балакришнан Ражагопалнинг 2024 йил август ойида Ўзбекистонга амалга оширган ташрифи якунларига бағишланган ҳисоботининг расмий тақдимоти бўлиб ўтди. Тадбир Ўзбекистон Республикаси Инсон ҳуқуқлари бўйича миллий маркази ҳамда БМТнинг Марказий Осиёдаги Инсон ҳуқуқлари бўйича Олий комиссари бошқармасининг минтақавий бўлими ҳамкорлигида ташкил этилди.

Жаҳон

05.05.2025, 15:44

Молиявий инқироз фонида БМТ ислоҳ қилинмоқда

Бирлашган Миллатлар Ташкилоти бутун дунё бўйлаб асосий бўлинмаларни бирлаштириш ва ресурсларни қайта тақсимлашни назарда тутувчи кенг кўламли ислоҳот эҳтимолини кўриб чиқмоқда. Бу ҳақда БМТ тузилмасини ислоҳ қилиш билан шуғулланувчи масъуллар томонидан тайёрланган ички меморандумда маълум қилинди.

Сиёсат

05.05.2025, 10:39

Teknofest, Turkiya

Туркиянинг ҳарбий-техникага оид Текнофест кўргазмаси Кипрда ўтказилди

Туркиянинг энг йирик технология ҳамда ҳарбий қурол-аслаҳалар намойиши тадбирларидан бири Teknofest 2025 йилда Шимолий Кипрнинг Лефкосе шаҳрида жойлашган Эржан аэропортида ўтказилмоқда. Бу ҳақда “Turkiye Today” нашри маълум қилган.

Жаҳон

02.05.2025, 15:20

O'zbekiston

Халқаро Амнитсия Ўзбекистондаги инсон ҳуқуқлари ёмонлигини ёзмоқда

Халқаро инсон ҳуқуқлари ташкилоти Amnesty International Ўзбекистон бўйича навбатдаги йиллик ҳисоботини эълон қилди. Унда сўз ва матбуот эркинлигидан тортиб, сиёсий репрессиялар, қийноқлар, мажбурий даволанишлар ва фуқаролик жамияти фаолларига босимгача бўлган кенг қамровли муаммолар ёритилган. Ҳисоботда ҳукуматнинг ислоҳотлар ваъдаларига қарамай, мамлакатда инсон ҳуқуқлари ҳолати сезиларли даражада ёмонлашгани қайд этилади.

Ўзбекистон

02.05.2025, 12:19

Shavkat Mirziyoyev va Donald Tramp

Доналд Трампнинг Ўзбекистонга ташрифи: стратегик манфаатлар ва дипломатик сигналлар ортидаги ҳақиқат

Доналд Трампнинг Марказий Осиёга, хусусан Ўзбекистонга ташриф буюриши эҳтимоли ҳануз долзарб бўлиб қолмоқда. Расмий равишда эълон қилинмаган бўлса-да, мавжуд дипломатик вазият ва структуравий омиллар бундай ташрифнинг юзага келишига замин яратмоқда.

Сиёсат

29.04.2025, 17:39

Kazakistan and Afganistan

Қозоғистон Афғонистондан нима хоҳлайди?

Жорий йилнинг 21-23 апрель кунлари Қозоғистон республикаси Бош вазири ўринбосари, миллий иқтисодиёт вазири Серик Жумангарин Афғонистон пойтахти Кобулга расмий ташрифини амалга ошириб, муваққат ҳукумат раиси ўринбосари Мулла Абдулғани Бародар билан учрашди. Ушбу расмий ташриф икки мамлакат учун муҳим ўрин тутувчи умумий қиймати 140 миллион АҚШ долларлик бўлган 20 га яқин шартномалар имзоланиши билан якунланди. 

Иқтисодиёт

29.04.2025, 15:53

Gulnora Karimova

Гулнора Каримованинг қанча пуллари Ўзбекистонга қайтарилди, улар қаерга сарфланди?

Гулнора Каримованинг Швейцария 313 млн АҚШ доллар пули Ўзбекистон халқига қайтарилган. Шундан 95 млн АҚШ доллар пул Ўзбекистон халқига қайтариш бўйича Ўзбекистон ва Швейцария ҳукуматлари ўртасида ташкил этилган "Ишонч" жамғармасига ўтказилган. 95 млн доллардан 87 млн доллар маблағ Ўзбекистоннинг соғлиқни сақлаш ва таълим тизимига йўналтирилган. Қолган маблағлар эса Швейцария ҳукумати назоратидаги Швейцария банк ҳисобларида сақланмоқда. Ўзбекистон халқига қайтарилган Пулларнинг ҳозирги тақдири қандай кечмоқда. Маблағлар ростдан ҳам бу икки соҳага йўналтирилганми? Мана шу масалаларга очиқлик киритиш мақсадида Ўзбекистон халқига қайтарилган Гулнора Каримова пулларини сарфланиши бўйича, Олмалиқ шаҳрида матбуот анжумани ташкил этилди.

Ўзбекистон

29.04.2025, 12:21

Xitoy va O'zbekiston

Хитой Ўзбекистон учун ҳам хавф, ҳам имкониятдир

Сўнги вақтларда нафақат Ўзбекистон балки кўплаб мамлакатлар хусусан АҚШ Хитойдан келаётган иқтисодий хавф ва хатарлар ҳақида олдингидан кўпроқ ўйлай бошлади. Ўзбекистон медиаси ҳамда баъзи жамоат фаоллари Хитойнинг Ўзбекистонга нафақат иқтисодий баки геосиёсий жиҳатдан хавф эканлиги ҳақида фикрларини очиқ ойдин айта бошлади. Биз эса Хитойнинг Ўзбекистонга ҳам хавфли томонларини ҳам фойда томонларини кўриб чиқамиз.

Ўзбекистон

28.04.2025, 16:39