Qozogʻiston boʻyicha ambitsiyalari nimalardan iborat?

Joriy yilning 21-23 aprel kunlari Qozogʻiston respublikasi Bosh vaziri oʻrinbosari, milliy iqtisodiyot vaziri Serik Jumangarin Afgʻoniston poytaxti Kobulga rasmiy tashrifini amalga oshirib, muvaqqat hukumat raisi oʻrinbosari Mulla Abdulgʻani Barodar bilan uchrashdi. Ushbu rasmiy tashrif ikki mamlakat uchun muhim oʻrin tutuvchi umumiy qiymati 140 million AQSh dollarlik boʻlgan 20 ga yaqin shartnomalar imzolanishi bilan yakunlandi. 

Kazakistan and Afganistan

Maʼlumki, shFederatsiyasing 17 aprel kuni Rossiya Federatsiyasi Tolibon hukumatini terrorchi guruhlar roʻyxatidan rasman chiqarib tashladi, bunga mos ravishda Markaziy Osiyo mintaqasi mamlakatlari, xususan Qozogʻiston oʻzining Afgʻonistonga boʻlgan siyosatini qayta koʻrib chiqib, oʻzaro aloqalarni rivojlantirish siyosatini olib bormoqda. Shu munosabat bilan amalga oshirilgan ushbu rasmiy tashrif davomida kun tartibida iqtisodiyotning koʻplab tarmoqlarini rivojlantirish uchun bir nechta shartnomalar imzolandi.

Qozogʻistonning Afgʻoniston bilan yaqinlashuv siyosatini kuchayishini bir nechta faktorlar orqali isbotlash mumkin.

1.Tranzit hudud. Serik Jumangarin Kobulga tashrifi davomida Qozogʻistonni Hind okeaniga toʻgʻridan-toʻgʻri olib chiquvchi “Torgundi-Hirot-Qandahor-Spin-Buldak” yoʻnalishining Qozogʻiston uchun muhim bosqichi boʻlgan 113 kilometrlik Turgʻunda-Xirot yoʻnalishi uchun katta sarmoya kiritilishini va aynan temir yoʻl qurilishini nazoratga olish uchun Xirotda logistika kompaniyasi tashkil qilishga tayyor ekanligini alohida taʼkidlab oʻtdi.Bundan tashqari, ushbu yoʻnalishdagi temiryoʻl uchastkasini qurish davomida optik kabellarni yotqizish rejasini ham taklif etgan. Bu esa, Qozogʻistonni Rossiya va Hind okeanigacha boʻlgan hududda joylashgan, barcha yoʻllar uning hududidan oʻtuvchi tranzit zonaga aylantiradi.

2.Qozogʻiston uchun yangi isteʼmol bozorining ochilishi. 

Maʼlumki, Qozogʻiston Afgʻonistonning eng yirik oʻnta savdo hamkori qatoriga kiruvchi davlat hisoblanib, asosiy eksport mahsuloti don va un hisoblanadi. Shu bilan birga bugungi kunga kelib qozoq shakari Afgʻonistonga eksport qilinayotgan va sezilarli oʻsishtendensiyasinii boshdan kechirayotgan mahsulot boʻlmoqda.Birgina2024 yildaa Shakar eksporti qariyb 122 ming tonnaga oʻsib 143 ming tonnaga yetdi. Bu oʻsish savdo imkoniyatlari kengayib borayotganidan dalolatdir, qandolat mahsulotlari va un mahsulotlari eksportini ham oshirish potensialiga ega.Ushbu mahsulotlarni yangi Afgʻon bozorlariga yetkazib berish Qozogʻistonga ikki tomonlama aloqalarni yaxshilanishi va 41 million aholiga ega afgʻon bozoridan juda katta iqtisodiy foyda olib kelishi mumkin.

Bundan tashqari hukumatning rasmiy manbalariga koʻra tashrifning ikkinchi kunida yaʼni 22 aprelda Kobulda ikki davlatdan 400 dan ortiq ishbilarmon, kompaniya va tadbirkorlar ishtirokida Afgʻoniston-Qozogʻiston qoʻshma biznes-forumi ochilgan. Imzolangan memorandumlar logistika, tibbiyot, qishloq xoʻjaligi, muhandislik, mexanika va qurilish kabi turli sohalarni qamrab olganligi maʼlum qilingan.

Tashrif davomidda ikki mamlakat oʻrtasida Afgʻoniston hududida joylashgan foydali qazilma boyliklarini oʻrganuvchi texniKonar guruhneftshi koʻzda tutilgan.Shu kelishuv doirasida 14 aprel kuni Qozogʻistondan bir guruh geolog va muhandislar Afgʻonistonga tashrif buyurib, Afgʻoniston Kon va neft vazirligi bilan hamkorlikda bir qator konlarni oʻrganganligi ochiqlangan.Ushbu namunalarning laboratoriya tahlillari Qozogʻistonda oʻtkaziladi va natijalarga koʻra konlarni chuqurroq oʻzlashtirish boʻyicha muzokaralar boshlanadi.

Umuman olganda,Qozogʻiston oʻzini mintaqadagi muhim tranzit tuguniga va Hind okeaniga chiqadigan yoʻlga aylantirish orqali nafaqat Afgʻoniston bilan ikki tomonlama iqtisodiy aloqalarni mustahkamlab bormoqda, balki Markaziy Osiyoda yangi logistika va infratuzilma yoʻnalishlarini shakllantirmoqda.

Afgʻoniston bilan hamkorlikning chuqurlashuvi butun Markaziy Osiyo mintaqasiga sezilarli taʼsir koʻrsatishi mumkin. Birinchidan, bu janub tomonga yangi transport yoʻnalishlarini shakllantirishga zamin yaratadi va mintaqani tashqi iqtisodiy aloqalar borasida keng imkoniyatlar bilan taʼminlaydi. Ikkinchidan, Afgʻoniston bozorining ochilishi mintaqadagi qoʻshni davlatlar, jumladan Oʻzbekiston, Qirgʻiziston va Turkmanistonning eksport salohiyatini kuchaytiradi hamda koʻp tomonlama iqtisodiyintegratsiyagaa zamin yaratishi mumkin.

 

Shoxrux Saidov,

Istiqbolli xalqaro tadqiqotlar instituti

Mavzuga oid yangiliklar

Oʻzbekiston "Tolibon" hukumati bilan iqtisodiy aloqalarini kuchaytirmoqda — Firdavs Azimqulov

Oʻzbekiston "Tolibon" hukumati bilan iqtisodiy aloqalarini kuchaytirmoqda — Firdavs Azimqulov

Mulla Abdul Gʻani Barodarning rasmiy tashrifi Oʻzbekiston va Afgʻoniston oʻrtasidagi munosabatlarni yangi darajaga koʻtardi. Tolibonning yaqinda "qoʻshni Oʻzbekiston davlati AQSh ishlab chiqargan harbiy vertolyotlarni Qoʻshma Shtatlarga qaytarishi" toʻgʻrisidagi diplomatik bayonotiga qaramay, ikki hukumat oʻrtasidagi munosabatlar aslida yuqori darajada rivojlanishda davom etmoqda va bu ishtirokchi tomonlar oʻrtasidagi muhim taraqqiyot va hamkorlikni koʻrsatadi.

Siyosat

04.03.2025, 12:38

Oʻzbekiston Afgʻonistonga 200 mln dollarlik investitsiya kiritmoqchi

Oʻzbekiston Afgʻonistonga 200 mln dollarlik investitsiya kiritmoqchi

Oʻzbekiston Afgʻonistonning Balx, Samangan va Qunduz viloyatlariga 200 million AQSh dollaridan ortiq sarmoya kiritmoqchi. Bu haqda "Tolonews" nashri xabar qildi. 

Jahon

03.03.2025, 16:05

"Tolibon" – Markaziy Osiyo: Rossiya nimani rejalashtirmoqda?

"Tolibon" – Markaziy Osiyo: Rossiya nimani rejalashtirmoqda?

Soʻnggi vaqtlarda Markaziy Osiyo davlatlarining “Tolibon” hukumati bilan iqtisodiy va siyosiy aloqalari rivojlanib bormoqda. Bunga Qozogʻiston hamda Tojikiston davlati tomonidan "Tolibon"ning terrorchi tashkilot roʻyxatidan chiqarilgani hamda mazkur hukumatning diplomatlaridan ishonch yorliqlarini olganliklari yaqqol misol. Ayni paytda bu qarorni Markaziy Osiyo davlatlarining yaqin hamkori boʻlgan Rossiya ham qoʻllab-quvvatlamoqda. Xoʻsh, mintaqa davlatlari bunday harakatlar bilan 2 yil oldin dunyo hamjamiyatiga bergan vaʼdalarini bajarmayotgan "Tolibon" hukumatini tan olishga qaratilgan harakatini boshladimi? Rossiyaning "Tolibon" bilan yaqin munosabatda boʻlishi Markaziy Osiyo davlatlariga qay darajada taʼsir koʻrsatadi? Shu kabi savollarga PARADIGMA.UZ siyosatshunos Hamza Boltayevdan javob oldi. 

Jahon

18.10.2024, 15:15

Afgʻonistondan Oʻzbekistonga olib kirilgan harbiy texnikalar kimga tegishli?

Afgʻonistondan Oʻzbekistonga olib kirilgan harbiy texnikalar kimga tegishli?

AQShning Oʻzbekistondagi elchisi Jonatan Xenik Afgʻonistonda "Tolibon" hukumati oʻrnatilganidan keyin, 2021 yilda Afgʻonistondan Oʻzbekistonga olib oʻtilgan Amerikaga tegishli harbiy aviatexnikalar masalasida AQSh va Oʻzbekiston kelishuvga erishganini aytdi. Bu haqda elchi "Amerika Ovozi"ga bergan intervyusida maʼlum qildi.

Siyosat

17.10.2024, 16:04

"Tolibon" ayollarga yangi taqiqni oʻrnatdi. Nimalar maʼlum?

"Tolibon" ayollarga yangi taqiqni oʻrnatdi. Nimalar maʼlum?

"Tolibon" hukumati ayollarga tegishli yangi qonunni ishlab chiqdi. Endi Afgʻonistondagi ayollar doʻkonlarga borib, u yerdagi savdogarlar bilan savdolasha olmaydi. Bu haqda "Hasht e Subh Daily" nashri maʼlum qildi.

Jahon

13.09.2024, 10:49

So‘nggi yangiliklar

Isroil Gʻazoda oziq-ovqat kutayotgan falastinliklar hamda tinch aholini oʻldirdi

Isroil Gʻazoda oziq-ovqat kutayotgan falastinliklar hamda tinch aholini oʻldirdi

Kecha, 29 iyun, yakshanba kuni tongda Isroil armiyasi tomonidan Gʻazo boʻylab amalga oshirilgan hujumlarda kamida 72 nafar falastinlik halok boʻldi. Ulardan 47 nafari Gʻazo shahri va anklavning shimoliy hududlarida oʻldirilgan. Qurbonlar orasida yordam olish uchun navbatda turgan oddiy tinch aholi vakillari ham bor. Bu haqda "Al Jazeera" telekanali xabar qildi.

Jahon

30.06.2025, 14:29

Ozarbayjon Rossiyadagi barcha tadbirlarni bekor qilmoqda

Ozarbayjon Rossiyadagi barcha tadbirlarni bekor qilmoqda

Ozarbayjon Respublikasi tomonidan Rossiyada oʻtkazilishi rejalashtirilgan barcha madaniy tadbirlar bekor qilindi. Bu haqda Ozarbayjon Madaniyat vazirligiga tayanib, "Azertac" davlat axborot agentligi xabar berdi.

Siyosat

30.06.2025, 13:49

Влияние националистической политики Индии на внутреннюю политическую стабильность и территориальную  целостность

Hindistondagi millatchilik siyosatining hududiy yaxlitlikka taʼsi

Zamonaviy davrda Hindistonda milliy kayfiyat sezilarli darajada kuchaygan. Ayniqsa, 2024 yil aprel-may oylarida boʻlib oʻtgan saylovlarda hokimiyatni saqlab qolgan BJP partiyasi vakillari ushbu millatchilik kayfiyatini yanada kuchaytirishga xizmat qilmoqda. Bir tomondan, bu millatchilik siyosatining kuchayishi Hindistonni aynan shunday tizimni joriy qilayotgan davlatlar — AQSh, koʻplab Yevropa mamlakatlari va Isroil kabi ittifoqchilar bilan yaqinlashtirmoqda. 

Siyosat

30.06.2025, 11:38

Tramp Erondagi vaziyat boʻyicha xabar bergan nashrlarni sudga bermoqchi

Tramp Erondagi vaziyat boʻyicha xabar bergan nashrlarni sudga bermoqchi

Prezidenti Donalʼd Tramp AQShning Eronga uyushtirilgan aviazarbalari haqidagi xabarlarini yozgani uchun CNN va "The New York Times"ni sudga berish berish tahdid qilmoqda. Bu haqda CNN nashri xabar qildi.

Jahon

27.06.2025, 14:37

Sotuvga qoʻyilgan 3 yoshli bola haqidagi xabarga Bolalar ombudsmani munosabat berdi

Sotuvga qoʻyilgan bola haqidagi xabarga Bolalar ombudsmani munosabat berdi

Ijtimoiy tarmoqlarda OLX savdo platformasida 150 ming soʻmga 3 yoshli bolaning sotuvga qoʻyilgani  (surʼati ham ilova qilib qoʻyilgan) haqidagi xabarlarga Bolalar ombudsmani munosabat berdi.

Oʻzbekiston

27.06.2025, 10:58

Embassy Statement: The U.S. and Israel Bear Full Responsibility for All Such Conflicts

Soʻz elchixonaga: Bunday urushlarning barchasiga AQSh va Isroil aybdor

Joriy yilning 13 iyun kuni Isroil Eronga qarshi "Koʻtarilayotgan sher" nomli harbiy operatsiyasini boshlagan edi. Shundan soʻng Yaqin Sharqda Isroil-Eron urushi avj oldi. Bu urushga AQShning qoʻshilishi esa mavjud muammolarni yanada chigallashtirdi.

Siyosat

25.06.2025, 13:18

Prokuratura xodimi pora bilan qoʻlga tushdi

Prokuratura xodimi pora bilan qoʻlga tushdi

Urganch shahar prokuraturasi katta tergovchisi mansab mavqeidan foydalanib, dastlabki tergov harakatlari olib borilayotgan jinoyat ishini ayblov xulosasi bilan sudga yuborilmasdan, tergovda tugatib berish evaziga 3000 AQSh dollari talab qilgan. Bu haqda Davlat xavfsizlik xizmati xabar qildi.

Oʻzbekiston

25.06.2025, 12:49

Shvetsiya Oʻzbekistondan ishchilarni qabul qilishini rejalashtirmoqda

Shvetsiya Oʻzbekistondan ishchilarni qabul qilishini rejalashtirmoqda

Shvetsiya Oʻzbekistondan mehnat muhojirlarini qabul qilish imkoniyatini koʻrib chiqmoqda. Bu haqda Migratsiya agentligi xabar qildi.

Siyosat

25.06.2025, 12:23

Eron yadro dasturini himoya qila oldimi?

Eron yadro dasturini himoya qila oldimi?

Isroil Erondagi bir qancha yer usti nishonlarini jiddiy shikastladi, AQSh esa yer ostidagi yadro inshootlarini vayron qilganini daʼvo qilmoqda. Sunʼiy yoʻldosh tasvirlari raketalar nishonga tekkanligini koʻrsatadi, biroq vayron qilingan hududlar va yadro obʼektlarini tasdiqlovchi mustaqil dalillar hozircha yoʻq.

Jahon

25.06.2025, 11:07

Qimor oʻyinlarni reklama qilgan "Jasjan_" javobgarlikka tortildi

Qimor oʻyinlarni reklama qilgan "Jasjan_" javobgarlikka tortildi

Raqobatni rivojlantirish va isteʼmolchilar huquqlarini himoya qilish qoʻmitasining xabar qilishicha, "Melbet" bukmekerlik tovar belgisidan foydalangan, shuningdek, qimor oʻyinlarini targʻib qiluvchi video rolikni Instagram ijtimoiy tarmogʻidagi sahifasiga joylagan bloger va vaynerlar javobgarlikka tortildi.

Oʻzbekiston

23.06.2025, 11:35

Toshkent viloyati Kadastr xodimi pora bilan qoʻlga tushdi

Toshkent viloyati kadastr xodimi pora bilan qoʻlga tushdi

Davlat kadastr palatasining Toshkent viloyati Oqqoʻrgʻon tumani filiali kadastr muhandisi oʻz xizmat mavqeidan foydalanib, fuqaro tomonidan oʻzboshimchalik bilan egallab olingan 9 sotix yerni uy-joy qurish uchun ruxsat olib berish evaziga 1200 AQSh dollari talab qilgan. Bu haqda Davlat xavfsizlik xizmati xabar qildi.

Oʻzbekiston

23.06.2025, 11:03

23 iyun kuni havo harorati qanday boʻladi?

23 iyun kuni havo harorati qanday boʻladi?

Bugun, dushanba kuni Oʻzbekiston boʻylab havo biroz bulutli boʻladi, yogʻingarchilik kutilmaydi. Harorat kunduzi 28-44° daraja atrofida boʻladi. Bu haqda "Oʻzgidromet" xabar qildi. 

Oʻzbekiston

23.06.2025, 08:59