Rossiya va Gʻarb orasida mahbuslar almashinuvi: Diplomatik kelishuvlar va hibsga olish cabablari

Unda qayd etilishicha, jarayon Turkiya Milliy razvedka tashkiloti vositachiligida Esenbogʻa aeroportida sodir boʻlgan. Almashinuvda Rossiya, Belarus, AQSh, Germaniya, Polsha, Sloveniya va Norvegiya vakillari ishtirok etgan. Jami 26 kishi almashilgan. 10 kishi Rossiyaga, 13 kishi Germaniyaga, 3 kishi AQShga yuborilgan.  

Xoʻsh, qaysi mahbuslar davlatiga qaytarildi?

Rossiya Gʻarbga jami 16 ta mahbusni topshirdi. Ular orasida rassomdan toritib jurnalist, harbiy xizmatchi, siyosatchi va oʻlim jazosiga hukm qilingan fuqarolar ham boʻlgan. Gʻarb esa Rossiyaga jami 10 ta mahbusni qaytardi. Ular orasida yuqorida qayd etilgan soha vakillaridan tashqari amaldorlar ham boʻlgan. 

Quyida Rossiya tomonidan Gʻarbga qaytarilgan mahbuslar haqida bilib olishingiz mumkin:

Evan Gershkovich

Amerikalik "Wall Street Journal " nashrining juranlaisti Evan Gershkovich Rossiyada josuslik qilishda ayblangan hamda 16 yil muddatga ozodlikdan mahrum etilgan. U xavfsizlik xizmati xodimlari tomonidan 2023 yilning mart oyida Yekaterinburg shahriga safari davomida hibsga olingan. 

Prokurorlar uni Markaziy razvedka boshqarmasiga ishlashda aylagan. Ammo Gershkovich WSJ va AQSh hukumati ushbu ayblovlarni rad etgan. Bu “Sovuq urush” yakunlangandan beri Rossiyada amerikalik jurnalist josuslikda ilk bor ayblanishi edi. 

Paul Uilan 

Toʻrt davlat — AQSh, Kanada, Buyuk Britaniya va Irlandiya fuqarosi boʻlgan 54 yoshli Paul Uilan 2018 yili Moskvada josuslikda gumonlanib hibsga olingan. U 2020 yilda 16 yil muddatga ozodlikdan mahrum etilgan. 

2008 yilda yomon xulqi uchun armiya safidan boʻshatilgan. Uilan xavfsizlik boʻyicha konsultantga aylangan hamda ish boʻyicha Rossiyaga qatnagan. 2018 yilda esa Rossiya FXX xodimlari tomonidan qoʻlga olingan. Moskvada josuslik qilayotganida ushlangan. Ammo uning oilasi Paulga qoʻyilgan ayblovni doim rad etib kelgan.

Alsu Kurmasheva 

Evan Gershkovichga hukm oʻqilgan kunda Rossiya-Amerika jurnalisti Alsu Kurmasheva yopiq sud orqali 6,5 yil muddatga ozodlikdan mahrum etilgan edi. U “Ozodlik radiosi”ning muharriri boʻlgan. Alsu Rossiya harbiylari haqida yolgʻon axborot tarqatishda ayblangan. 

Uning eri Pavel Butorinning aytishicha, jurnalist oʻtgan yili Ukrainaga qarshi urushayotgan rossiyaliklarning hikoyalari jamlangan kitobni chop etgani sabab hibsga olingan. Kurmasheva AQSh va Rossiya fuqaroligiga ega boʻlib, turmush oʻrtogʻi va ikki nafar qizi bilan Pragada yashagan. 2023 yil iyunda esa onasini koʻrish uchun Rossiyaga kelganida qamoqqa olingan.

Vladimir Kara-Murza 

Putin siyosati hamda Ukrainadagi urushga qarshi chiqishlari bilan tanilgan Vladimir Kara-Murza 2023 yilning aprelida “davlatga xiyonat”, Rossiya armiyasi toʻgʻrisida “feyk” tarqatish va “istalmagan” tashkilot faoliyatini yuritishda ayblagan. Shundan soʻng u 25 yil muddatga ozodlikdan mahrum etildi. 

Vladimir Kara-Murza 2022 yil aprel oyidan buyon Omsk shahridagi 7-sonli axloq tuzatish koloniyasida hibsda saqlanib kelgan. Unga 2023 yil martida advokatlar polineyropatiya tashxisini qoʻygan. Rossiyada esa bunday kasallikka chalingan shaxslar hibsda saqlab turilishi mumkin boʻlmagan. 

Koloniyada siyosatchini jarima izolyatoriga tashlashgan, iyun oyida esa bir kamerali tipidagi xonaga oʻtkazilgan. Kara-Murzaning advokatlari bu qaror uning salomatligi va hatto hayotiga xavf tugʻdirishi mumkinligini qayd etishgandi. 

Ilya Yashin 

Yana bir Rossiyadagi eng yorqin muxolifatchi hisoblangan Ilya Yashin 2022 yilda mamlakat armiyasi haqida “feyk yangiliklarni tarqatganlik”da ayblangan. 2022 yil dekabrda Moskva Meshchan sudi muxolifatchini 8,5 yil muddatga umumiy tartibli koloniyada ozodlikdan mahrum qilishga hukm chiqargan. 

Jinoiy ish ochilishiga uning 2022 yili 7 aprelida Youtube kanalidagi jonli efirida Ukrainaning Bucha shahrida tinch aholi vakillari oʻldirilgani haqida gapirgani sabab boʻlgan.