Xalqaro Amnitsiya O‘zbekistondagi inson huquqlari yomonligini yozmoqda

Xalqaro inson huquqlari tashkiloti Amnesty International O‘zbekiston bo‘yicha navbatdagi yillik hisobotini e’lon qildi. Unda so‘z va matbuot erkinligidan tortib, siyosiy repressiyalar, qiynoqlar, majburiy davolanishlar va fuqarolik jamiyati faollariga bosimgacha bo‘lgan keng qamrovli muammolar yoritilgan. Hisobotda hukumatning islohotlar va’dalariga qaramay, mamlakatda inson huquqlari holati sezilarli darajada yomonlashgani qayd etiladi.

O'zbekiston

Amnesty International’ning hisobotiga ko‘ra, O‘zbekistonda o‘tgan yil davomida fikr bildirish erkinligi va ommaviy axborot vositalari faoliyatiga nisbatan sezilarli cheklovlar saqlanib qolgan. Tashkilot mustaqil jurnalistlar, blogerlar va fuqarolik faollari korrupsiya holatlarini yoritgani, shuningdek, uy-joy, mehnat va boshqa inson huquqlari buzilishi haqidagi ma’lumotlarni tarqatgani uchun tazyiqqa uchraganini qayd etadi. Hisobotda bu ayblovlar huquq faollarining fikricha, siyosiy motivlarga asoslanganligi alohida ta’kidlangan.

Xususan, aprel oyida inson huquqlari himoyachilari Umida Niyazova va Sharifa Madrahimova "Indorma Agro" korxonasida mehnat sharoitlarini monitoring qilish hamda fermer va ishchilardan mehnat mojarolari haqida guvohliklar yig‘ish chog‘ida rejimga yaqin bloger va noma’lum erkak tomonidan hujumga uchragan. 

Amnesty International’ga ko‘ra, bu voqea yuzasidan huquqni muhofaza qiluvchi organlar jinoyat ishi ochishdan bosh tortgan. Shundan so‘ng bloger Umida Niyazovani ijtimoiy tarmoqlarda O‘zbekiston obro‘siga putur yetkazishda ayblagan.

Hisobotda keltirilishicha, fevral oyida O‘zbekiston Oliy sudi siyosiy partiya sifatida ro‘yxatdan o‘tmagan va Qoraqalpog‘iston Respublikasi mustaqilligi tarafdori bo‘lgan "Alga Karakalpakstan" harakatini “ekstremistik” deb topib, uning faoliyatini taqiqlagan.

30-may kuni sud Paraxat Musabbarovni ushbu tashkilotda ishtirok etganlikda ayblab, 6-yilga ozodlikdan mahrum qilgan. Amnesty Internatinal’ning ta’kidlashicha, ayblovlar faqat tergov izolyatorida bosim ostida berilgan va keyinchalik sudda inkor etilgan ko‘rsatmalarga asoslangan. Dastlabki dalillar orasida Musabbarovning Qozog‘istonda bo‘lgan davrida joylashtirilgan ijtimoiy tarmoqlardagi izohlar ham bo‘lgan.

Hisobotda, shuningdek, qamoq joylarida qiynoq va boshqa shafqatsiz muomalalar keng tarqalganicha qolayotgani qayd etilgan. Amnesty Internatinal’ga ko‘ra, hukumat Bosh prokuraturaning qamoqxona sharoitlarini mustaqil monitoring qilish mexanizmlarini joriy etish haqidagi takliflarini amalga oshirmagan va bu borada xalqaro tashkilotlarga berilgan va’dalarni bajarmagan.

2022-yilda Qoraqalpog‘istonning maqomi bilan bog‘liq Konstitutsiyaga kiritilgan bahsli o‘zgartishlar ommaviy noroziliklarga sabab bo‘ldi. Rasmiylar bunga javoban ommaviy hibsga olishlar, qiynoq va siyosiy asosdagi sud jarliklarini amalga oshirdi. Namoyishlarda ishtirok etganlar ko‘pincha adolatsiz sudlardan keyin ozodlikdan mahrum etilgan.

2022-yilda tashkil etilgan parlament komissiyasi Qoraqalpog‘istondagi noroziliklarni zo‘ravonlik bilan bostirish, shu jumladan o‘nlab qo‘lga olinganlarga nisbatan qiynoq holatlarini o‘rganishi kerak edi. Hisobotda ta’kidlanishicha, komissiya o‘z hisobotini dekabr oyida parlamentga topshirgan bo‘lsa-da, yil oxirigacha bu hujjat ommaga e’lon qilinmagan va xalqaro mustaqil tergov o‘tkazish bo‘yicha chaqiriqlarga javob berilmagan.

Avgust oyida huquq faollari 2022 yilgi noroziliklarda qatnashganlikda ayblanib 16-yilga qamalgan qoraqalpog‘istonlik advokat va jurnalist Dauletmurat Tajimuratovning sog‘lig‘i yomonlashgani haqida xabar berdi. Onasining aytishicha, u ohak zavodida himoya vositalarisiz ishlamoqda, vazn yo‘qotgan, teri kasalliklari va nafas olishda qiynalayotgan. Amnesty International’ning fikricha, unga zaruriy tibbiy yordam ko‘rsatilmagan va advokat hamda yaqinlariga uchrashishga ruxsat berilmagan.

Avgust oyida O‘zbekistonga tashrif buyurgan BMTning uy-joy huquqi bo‘yicha maxsus ma’ruzachisi qonuniy me’yorlar bilan amaliyot o‘rtasidagi jiddiy tafovutlarga e’tibor qaratdi. U sud hokimiyati mustaqilligi yetishmasligini va uy buzish bilan bog‘liq deyarli barcha ishlar quruvchilar foydasiga hal qilinayotganini ta’kidladi. Shuningdek, u majburiy ko‘chirishlarni yoritayotgan huquq faollari, blogerlar, advokatlar va jurnalistlarga nisbatan bosim va ta’qiblar borligidan xavotir bildirdi.

Amnesty International ma’lumotiga ko‘ra, 5-yanvar kuni sud faolla Shahida Salomovani ochiq psixiatriya muassasasidan yopiq muassasaga ko‘chirishga qaror chiqargan. Unga qarindoshlari va advokati bilan uchrashish taqiqlangan, majburiy davolanish belgilangan. Salomova 2022-yilda prezident va uning oilasiga nisbatan tanqidiy fikr bildirganidan so‘ng majburiy ruhiy shifoxonaga yotqizilgan. BMTning maxsus ma’ruzachisiga uni ziyorat qilishga ruxsat berilmagan va u xalqaro mustaqil tibbiy ekspertiza o‘tkazishga chaqirgan.

Hukumat tanqidchilarga, ayniqsa ijtimoiy tarmoqlarda bosimni kuchaytirishda davom etdi.Jurnalistlar, blogerlar va faollar tuhmat yoki haqoratda, jumladan, prezidentga nisbatan haqoratda ayblanib jazolandi. 2025-yilda mustaqil ovozlarni nishonga olgan ko‘plab holatlar, xususan, blogerlarning soxta ayblovlar asosida qamalishi qayd etilgan.

Mehnat huquqlari sohasida ham ijobiy o‘zgarishlar kuzatilmadi. Ishchilarning ekspluatatsiyasi va, xususan, "Indorma Agro" korxonasida yerlarning noqonuniy tortib olinishi yuzasidan berilgan shikoyatlar yetarli darajada ko‘rib chiqilmadi, mustaqil kasaba uyushmalari faoliyatiga esa hanuz to‘siqlar qo‘yilmoqda.

Mavzuga oid yangiliklar

Tram and Mirziyoyev

AQSh Oʻzbekistondan foydalanmoqchi

Rossiya-Ukraina urushi boshlanganidan keyin baʼzi davlatlarga AQShdan toʻgʻridan toʻgʻri reyslar bekor qilingan. Tramp administratsiyasi AQShdan deportatsiya qilingan Sobiq Ittifoq tarkibidagi davlatlarning fuqarolari uchun Oʻzbekistondan tranzit nuqtasi sifati foydalanish uchun mamlakat bilan muzokaralar oʻtkazgan. Bu haqda "Washington Post" maʼlum qildi.

Siyosat

07.05.2025, 17:33

OCCRP

OCCRP: Jurnalistika jinoyat emas

3 may Jahon matbuot kuni munosabati bilan dunyoga mashhur “Panama papers” va “Troika Laundromat” hujjatlarini fosh etgan – OCCRP uyushgan jinoyatchilik va korrupsiyani fosh qilishga ixtisoslashgan tashkilot bosh muharirir  Miranda Patruchich barchaga qarata ochiq xat eʼlon qildi. OCCRP hujjatlarida Oʻzbekistondagi korruptsion tizimlar, amaldorlar va ularga yoki oilasiga tegishli xorijdagi banklarda saqlanayotgan juda katta miqdordagi pullar fosh etilgan. 

Jahon

05.05.2025, 18:47

Teknofest, Turkiya

Turkiyaning harbiy-texnikaga oid Teknofesti koʻrgazmasi Kiprda oʻtkazildi

Turkiyaning eng yirik texnologiya hamda harbiy qurol-aslahalar namoyishi tadbirlaridan biri Teknofest 2025 yilda Shimoliy Kiprning Lefkose shahrida joylashgan Erjan aeroportida oʻtkazilmoqda. Bu haqda “Turkiye Today” nashri maʼlum qilgan.

Jahon

02.05.2025, 15:20

Gulnora Karimova

Gulnora Karimovaning qancha pullari Oʻzbekistonga qaytarildi, ular qayerga sarflandi?

Gulnora Karimovaning Shveysariyadan 313 mln AQSh dollar puli Oʻzbekiston xalqiga qaytarilgan. Shundan 95 mln AQSh dollar pul Oʻzbekiston xalqiga qaytarish boʻyicha Oʻzbekiston va Shveysariya hukumatlari oʻrtasida tashkil etilgan "Ishonch" jamgʻarmasiga oʻtkazilgan. 95 mln dollardan 87 mln dollar mablagʻ Oʻzbekistonning sogʻliqni saqlash va taʼlim tizimiga yoʻnaltirilgan. Qolgan mablagʻlar esa Shveysariya hukumati nazoratidagi Shveysariya bank hisoblarida saqlanmoqda. Oʻzbekiston xalqiga qaytarilgan Pullarning hozirgi taqdiri qanday kechmoqda. Mablagʻlar rostdan ham bu ikki sohaga yoʻnaltirilganmi? Mana shu masalalarga ochiqlik kiritish maqsadida Oʻzbekiston xalqiga qaytarilgan Gulnora Karimova pullarini sarflanishi boʻyicha, Olmaliq shahrida matbuot anjumani tashkil etildi.

Oʻzbekiston

29.04.2025, 12:21

Xitoy va O'zbekiston

Xitoy Oʻzbekiston uchun ham xavf, ham imkoniyat

Soʻngi vaqtlarda nafaqat Oʻzbekiston balki koʻplab mamlakatlar xususan AQSh Xitoydan kelayotgan iqtisodiy xavf va xatarlar haqida oldingidan koʻproq oʻylay boshladi. Oʻzbekiston mediasi hamda baʼzi jamoat faollari Xitoyning Oʻzbekistonga nafaqat iqtisodiy baki geosiyosiy jihatdan xavf ekanligi haqida fikrlarini ochiq oydin ayta boshladi. Biz esa Xitoyning Oʻzbekistonga ham xavfli tomonlarini ham foyda tomonlarini koʻrib chiqamiz.

Oʻzbekiston

28.04.2025, 16:39

BAA, Dubay.

Oʻzbekiston fuqarolarini BAA kirishi taqiqlangani rad etildi

Avvalroq, ijtimoiy tarmoqlarda Oʻzbekiston fuqarolarini birlashgan Arab Amirligi (BAA) kirishi taqiqlangani haqida xabar tarqalgan edi. Tashqi ishlar vaziri matbuot kotibi Ahror Burhonov bu xabarlarni asossiz va feyk deb atadi. Bu haqda u oʻzining Telegram kanalida maʼlum qildi.

Oʻzbekiston

28.04.2025, 11:06

So‘nggi yangiliklar

Tram and Mirziyoyev

AQSh Oʻzbekistondan foydalanmoqchi

Rossiya-Ukraina urushi boshlanganidan keyin baʼzi davlatlarga AQShdan toʻgʻridan toʻgʻri reyslar bekor qilingan. Tramp administratsiyasi AQShdan deportatsiya qilingan Sobiq Ittifoq tarkibidagi davlatlarning fuqarolari uchun Oʻzbekistondan tranzit nuqtasi sifati foydalanish uchun mamlakat bilan muzokaralar oʻtkazgan. Bu haqda "Washington Post" maʼlum qildi.

Siyosat

07.05.2025, 17:33

OCCRP

OCCRP: Jurnalistika jinoyat emas

3 may Jahon matbuot kuni munosabati bilan dunyoga mashhur “Panama papers” va “Troika Laundromat” hujjatlarini fosh etgan – OCCRP uyushgan jinoyatchilik va korrupsiyani fosh qilishga ixtisoslashgan tashkilot bosh muharirir  Miranda Patruchich barchaga qarata ochiq xat eʼlon qildi. OCCRP hujjatlarida Oʻzbekistondagi korruptsion tizimlar, amaldorlar va ularga yoki oilasiga tegishli xorijdagi banklarda saqlanayotgan juda katta miqdordagi pullar fosh etilgan. 

Jahon

05.05.2025, 18:47

Teknofest, Turkiya

Turkiyaning harbiy-texnikaga oid Teknofesti koʻrgazmasi Kiprda oʻtkazildi

Turkiyaning eng yirik texnologiya hamda harbiy qurol-aslahalar namoyishi tadbirlaridan biri Teknofest 2025 yilda Shimoliy Kiprning Lefkose shahrida joylashgan Erjan aeroportida oʻtkazilmoqda. Bu haqda “Turkiye Today” nashri maʼlum qilgan.

Jahon

02.05.2025, 15:20

Shavkat Mirziyoyev va Donald Tramp

Donald Trampning Oʻzbekistonga tashrifi: strategik manfaatlar va diplomatik signallar ortidagi haqiqat

Donald Trampning Markaziy Osiyoga, xususan Oʻzbekistonga tashrif buyurishi ehtimoli hanuz dolzarb boʻlib qolmoqda. Rasmiy ravishda eʼlon qilinmagan boʻlsa-da, mavjud diplomatik vaziyat va strukturaviy omillar bunday tashrifning yuzaga kelishiga zamin yaratmoqda.

Siyosat

29.04.2025, 17:39

Kazakistan and Afganistan

Qozogʻiston boʻyicha ambitsiyalari nimalardan iborat?

Joriy yilning 21-23 aprel kunlari Qozogʻiston respublikasi Bosh vaziri oʻrinbosari, milliy iqtisodiyot vaziri Serik Jumangarin Afgʻoniston poytaxti Kobulga rasmiy tashrifini amalga oshirib, muvaqqat hukumat raisi oʻrinbosari Mulla Abdulgʻani Barodar bilan uchrashdi. Ushbu rasmiy tashrif ikki mamlakat uchun muhim oʻrin tutuvchi umumiy qiymati 140 million AQSh dollarlik boʻlgan 20 ga yaqin shartnomalar imzolanishi bilan yakunlandi. 

Iqtisodiyot

29.04.2025, 15:53

Gulnora Karimova

Gulnora Karimovaning qancha pullari Oʻzbekistonga qaytarildi, ular qayerga sarflandi?

Gulnora Karimovaning Shveysariyadan 313 mln AQSh dollar puli Oʻzbekiston xalqiga qaytarilgan. Shundan 95 mln AQSh dollar pul Oʻzbekiston xalqiga qaytarish boʻyicha Oʻzbekiston va Shveysariya hukumatlari oʻrtasida tashkil etilgan "Ishonch" jamgʻarmasiga oʻtkazilgan. 95 mln dollardan 87 mln dollar mablagʻ Oʻzbekistonning sogʻliqni saqlash va taʼlim tizimiga yoʻnaltirilgan. Qolgan mablagʻlar esa Shveysariya hukumati nazoratidagi Shveysariya bank hisoblarida saqlanmoqda. Oʻzbekiston xalqiga qaytarilgan Pullarning hozirgi taqdiri qanday kechmoqda. Mablagʻlar rostdan ham bu ikki sohaga yoʻnaltirilganmi? Mana shu masalalarga ochiqlik kiritish maqsadida Oʻzbekiston xalqiga qaytarilgan Gulnora Karimova pullarini sarflanishi boʻyicha, Olmaliq shahrida matbuot anjumani tashkil etildi.

Oʻzbekiston

29.04.2025, 12:21

Xitoy va O'zbekiston

Xitoy Oʻzbekiston uchun ham xavf, ham imkoniyat

Soʻngi vaqtlarda nafaqat Oʻzbekiston balki koʻplab mamlakatlar xususan AQSh Xitoydan kelayotgan iqtisodiy xavf va xatarlar haqida oldingidan koʻproq oʻylay boshladi. Oʻzbekiston mediasi hamda baʼzi jamoat faollari Xitoyning Oʻzbekistonga nafaqat iqtisodiy baki geosiyosiy jihatdan xavf ekanligi haqida fikrlarini ochiq oydin ayta boshladi. Biz esa Xitoyning Oʻzbekistonga ham xavfli tomonlarini ham foyda tomonlarini koʻrib chiqamiz.

Oʻzbekiston

28.04.2025, 16:39

KXDR

Kim Chen In oʻz askarlarini Rossiya uchun Kurskʼda jang qilayotganini tan oldi

Shimoliy Koreya birinchi marotaba oʻz askarlarini Rossiya uchun Ukraina hududida jang olib borayotganini tasdiqladi. Bu haqda "Kcna.kp " xabar qildi.

Jahon

28.04.2025, 11:56

BAA, Dubay.

Oʻzbekiston fuqarolarini BAA kirishi taqiqlangani rad etildi

Avvalroq, ijtimoiy tarmoqlarda Oʻzbekiston fuqarolarini birlashgan Arab Amirligi (BAA) kirishi taqiqlangani haqida xabar tarqalgan edi. Tashqi ishlar vaziri matbuot kotibi Ahror Burhonov bu xabarlarni asossiz va feyk deb atadi. Bu haqda u oʻzining Telegram kanalida maʼlum qildi.

Oʻzbekiston

28.04.2025, 11:06

Eron Bandar-Abbos shahridagi Shahid-Rajai portidagi portlash

Erondagi voqeada Xitoydan olib kelingan raketa yoqilgʻisi portlab ketgan boʻlishi mumkin

Joriy yilning 26 aprel kuni Eronning Bandar-Abbos shahridagi Shahid-Rajai portida kuchli sodir boʻlgan kuchli portlash ortidan 1200 dan ortiq kishi jarohatlangan va 36 kishi halok boʻlgan. Voqea ortidan Eron Islom Respublikasida 3 kunlik motam eʼlon qilindi.

Jahon

28.04.2025, 10:31

Donald Tramp

Trampning olti frontdagi urushi: dunyo global beqarorlik yoqasidami?

30 aprel kuni Donald Tramp ikkinchi prezidentlik faoliyati boshlanganiga 100 kun boʻladi. Bu, AQShda shakllangan oʻzina xos siyosiy anʼanaga koʻra, dastlabki sarhisob davridir. 

Iqtisodiyot

25.04.2025, 15:13