Қозоғистон Афғонистондан нима хоҳлайди?

Жорий йилнинг 21-23 апрель кунлари Қозоғистон республикаси Бош вазири ўринбосари, миллий иқтисодиёт вазири Серик Жумангарин Афғонистон пойтахти Кобулга расмий ташрифини амалга ошириб, муваққат ҳукумат раиси ўринбосари Мулла Абдулғани Бародар билан учрашди. Ушбу расмий ташриф икки мамлакат учун муҳим ўрин тутувчи умумий қиймати 140 миллион АҚШ долларлик бўлган 20 га яқин шартномалар имзоланиши билан якунланди. 

Kazakistan and Afganistan

Маълумки, шФедерациясинг 17 апрель куни Россия Федерацияси Толибон ҳукуматини террорчи гуруҳлар рўйхатидан расман чиқариб ташлади, бунга мос равишда Марказий Осиё минтақаси мамлакатлари, хусусан Қозоғистон ўзининг Афғонистонга бўлган сиёсатини қайта кўриб чиқиб, ўзаро алоқаларни ривожлантириш сиёсатини олиб бормоқда. Шу муносабат билан амалга оширилган ушбу расмий ташриф давомида кун тартибида иқтисодиётнинг кўплаб тармоқларини ривожлантириш учун бир нечта шартномалар имзоланди.

Қозоғистоннинг Афғонистон билан яқинлашув сиёсатини кучайишини бир нечта факторлар орқали исботлаш мумкин.

1.Транзит ҳудуд. Серик Жумангарин Кобулга ташрифи давомида Қозоғистонни Ҳинд океанига тўғридан-тўғри олиб чиқувчи “Торгунди-Ҳирот-Қандаҳор-Спин-Булдак” йўналишининг Қозоғистон учун муҳим босқичи бўлган 113 километрлик Турғунда-Хирот йўналиши учун катта сармоя киритилишини ва айнан темир йўл қурилишини назоратга олиш учун Хиротда логистика компанияси ташкил қилишга тайёр эканлигини алоҳида таъкидлаб ўтди.Бундан ташқари, ушбу йўналишдаги темирйўл участкасини қуриш давомида оптик кабелларни ётқизиш режасини ҳам таклиф этган. Бу эса, Қозоғистонни Россия ва Ҳинд океанигача бўлган ҳудудда жойлашган, барча йўллар унинг ҳудудидан ўтувчи транзит зонага айлантиради.

2.Қозоғистон учун янги истеъмол бозорининг очилиши. 

Маълумки, Қозоғистон Афғонистоннинг энг йирик ўнта савдо ҳамкори қаторига кирувчи давлат ҳисобланиб, асосий экспорт маҳсулоти дон ва ун ҳисобланади. Шу билан бирга бугунги кунга келиб қозоқ шакари Афғонистонга экспорт қилинаётган ва сезиларли ўсиштенденциясинии бошдан кечираётган маҳсулот бўлмоқда.Биргина2024 йилдаа Шакар экспорти қарийб 122 минг тоннага ўсиб 143 минг тоннага етди. Бу ўсиш савдо имкониятлари кенгайиб бораётганидан далолатдир, қандолат маҳсулотлари ва ун маҳсулотлари экспортини ҳам ошириш потенциалига эга.Ушбу маҳсулотларни янги Афғон бозорларига етказиб бериш Қозоғистонга икки томонлама алоқаларни яхшиланиши ва 41 миллион аҳолига эга афғон бозоридан жуда катта иқтисодий фойда олиб келиши мумкин.

Бундан ташқари ҳукуматнинг расмий манбаларига кўра ташрифнинг иккинчи кунида яъни 22 апрелда Кобулда икки давлатдан 400 дан ортиқ ишбилармон, компания ва тадбиркорлар иштирокида Афғонистон-Қозоғистон қўшма бизнес-форуми очилган. Имзоланган меморандумлар логистика, тиббиёт, қишлоқ хўжалиги, муҳандислик, механика ва қурилиш каби турли соҳаларни қамраб олганлиги маълум қилинган.

Ташриф давомидда икки мамлакат ўртасида Афғонистон ҳудудида жойлашган фойдали қазилма бойликларини ўрганувчи техниКоньар гуруҳнефтьши кўзда тутилган.Шу келишув доирасида 14 апрель куни Қозоғистондан бир гуруҳ геолог ва муҳандислар Афғонистонга ташриф буюриб, Афғонистон Конь ва нефть вазирлиги билан ҳамкорликда бир қатор конларни ўрганганлиги очиқланган.Ушбу намуналарнинг лаборатория таҳлиллари Қозоғистонда ўтказилади ва натижаларга кўра конларни чуқурроқ ўзлаштириш бўйича музокаралар бошланади.

Умуман олганда, Қозоғистон ўзини минтақадаги муҳим транзит тугунига ва Ҳинд океанига чиқадиган йўлга айлантириш орқали нафақат Афғонистон билан икки томонлама иқтисодий алоқаларни мустаҳкамлаб бормоқда, балки Марказий Осиёда янги логистика ва инфратузилма йўналишларини шакллантирмоқда.

Афғонистон билан ҳамкорликнинг чуқурлашуви бутун Марказий Осиё минтақасига сезиларли таъсир кўрсатиши мумкин. Биринчидан, бу жануб томонга янги транспорт йўналишларини шакллантиришга замин яратади ва минтақани ташқи иқтисодий алоқалар борасида кенг имкониятлар билан таъминлайди. Иккинчидан, Афғонистон бозорининг очилиши минтақадаги қўшни давлатлар, жумладан Ўзбекистон, Қирғизистон ва Туркманистоннинг экспорт салоҳиятини кучайтиради ҳамда кўп томонлама иқтисодийинтеграциягаа замин яратиши мумкин.

 

Шохрух Саидов,

Истиқболли халқаро тадқиқотлар институти

мавзуга оид янгиликлар

Являются ли действия Талибана в Бадахшане частью их внешнеполитической тактики?

Толибоннинг Бадахшондаги ҳаракатлари унинг ташқи сиёсий тактикасининг бир қисмими?

Жорий йилнинг август ойида  Толибонларнинг Кобулда ҳокимиятни эгаллаганига ҳам 4 йил тўлади. Толибонлар ҳокимиятга келгач, дастлабки эътиборини мамлакатда марказлаштирилган бошқарувни қарор топтириш, афюн етиштиришга чек қўйиш ва мамлакатни ислом шариати доирасида қабул қилинган қонунлар асосида бошқаришга қаратди. Шунингдек, янги ҳокимият ижтимоий-иқтисодий ҳаётни яхшилаш, қўшни давлатлар билан барқарор ва прагматик сиёсат юритиш ҳамда халқаро майдонда тан олинишга эришишга ҳаракат қилмоқда.

Жаҳон

15.07.2025, 10:57

Иран и Афганистан: новая волна депортации

Эрондан афғонистонликлар депортация қилинмоқда

2025 йил июнь ойида Эрон ҳудудидан Афғонистонга 256 мингдан ортиқ киши қайтган. Шу билан бирга, июль ойида бу рақам янада ошиши кутилмоқда. Кенг кўламли депортациялар Афғонистон иқтисодиёти ва ижтимоий тузилмасига жиддий зарар етказиши мумкин.

Сиёсат

11.07.2025, 12:20

Oʻzbekiston "Tolibon" hukumati bilan iqtisodiy aloqalarini kuchaytirmoqda — Firdavs Azimqulov

Ўзбекистон "Толибон" ҳукумати билан иқтисодий алоқаларини кучайтирмоқда — Фирдавс Азимқулов

Мулла Абдул Ғани Бародарнинг расмий ташрифи Ўзбекистон ва Афғонистон ўртасидаги муносабатларни янги даражага кўтарди. Толибоннинг яқинда "қўшни Ўзбекистон давлати АҚШ ишлаб чиқарган ҳарбий вертолётларни Қўшма Штатларга қайтариши" тўғрисидаги дипломатик баёнотига қарамай, икки ҳукумат ўртасидаги муносабатлар аслида юқори даражада ривожланишда давом этмоқда ва бу иштирокчи томонлар ўртасидаги муҳим тараққиёт ва ҳамкорликни кўрсатади.

Сиёсат

04.03.2025, 12:38

Oʻzbekiston Afgʻonistonga 200 mln dollarlik investitsiya kiritmoqchi

Ўзбекистон Афғонистонга 200 млн долларлик инвестиция киритмоқчи

Ўзбекистон Афғонистоннинг Балх, Саманган ва Қундуз вилоятларига 200 миллион АҚШ долларидан ортиқ сармоя киритмоқчи. Бу ҳақда "Tolonews" нашри хабар қилди. 

Жаҳон

03.03.2025, 16:05

"Tolibon" – Markaziy Osiyo: Rossiya nimani rejalashtirmoqda?

"Толибон" – Марказий Осиё: Россия нимани режалаштирмоқда?

Сўнгги вақтларда Марказий Осиё давлатларининг “Толибон” ҳукумати билан иқтисодий ва сиёсий алоқалари ривожланиб бормоқда. Бунга Қозоғистон ҳамда Тожикистон давлати томонидан "Толибон"нинг террорчи ташкилот рўйхатидан чиқарилгани ҳамда мазкур ҳукуматнинг дипломатларидан ишонч ёрлиқларини олганликлари яққол мисол. Айни пайтда бу қарорни Марказий Осиё давлатларининг яқин ҳамкори бўлган Россия ҳам қўллаб-қувватламоқда. Хўш, минтақа давлатлари бундай ҳаракатлар билан 2 йил олдин дунё ҳамжамиятига берган ваъдаларини бажармаётган "Толибон" ҳукуматини тан олишга қаратилган ҳаракатини бошладими? Россиянинг "Толибон" билан яқин муносабатда бўлиши Марказий Осиё давлатларига қай даражада таъсир кўрсатади? Шу каби саволларга PARADIGMA.UZ сиёсатшунос Ҳамза Болтаевдан жавоб олди. 

Жаҳон

18.10.2024, 15:15

Afgʻonistondan Oʻzbekistonga olib kirilgan harbiy texnikalar kimga tegishli?

Афғонистондан Ўзбекистонга олиб кирилган ҳарбий техникалар кимга тегишли?

АҚШнинг Ўзбекистондаги элчиси Жонатан Хеник Афғонистонда "Толибон" ҳукумати ўрнатилганидан кейин, 2021 йилда Афғонистондан Ўзбекистонга олиб ўтилган Америкага тегишли ҳарбий авиатехникалар масаласида АҚШ ва Ўзбекистон келишувга эришганини айтди. Бу ҳақда элчи "Amerika Ovozi"га берган интервьюсида маълум қилди.

Сиёсат

17.10.2024, 16:04

сўнгги янгиликлар

Oʻzbekistonliklar dam olish uchun qayerni tanlamoqda?

Ўзбекистонликлар дам олиш учун қаерни танламоқда?

Миллий статистика қўмитаси маълумотларига кўра, 2025 йилнинг январь-май ойларида жами 2,7 млн нафар Ўзбекистон фуқаролари туристик мақсадларда хорижга сафар қилган.

Ўзбекистон

16.07.2025, 14:52

Axborot sohasidagi nazorat Oʻzkomnazoratga oʻtdi

Ахборот соҳасидаги назорат Ўзкомназоратга ўтди

Бугун, 16 июль куни Адлия вазирлигининг хабар беришича, АОКАнинг ахборот соҳасида назорат ва мониторинг бўйича вазифа ва функциялари, президент фармони билан Ўзкомназорат инспекциясига ўтказилди. Шунингдек, АОКА ҳузуридаги Оммавий коммуникациялар масалалари бўйича марказ Администрация бўйсунувига олинди.

Сиёсат

16.07.2025, 13:22

Хаккаби Ғарбий cоҳилда америкаликнинг ўлимини "терроризм" деб атади

АҚШнинг Исроилдаги элчиси Майк Хаккаби ўтган ҳафта Фаластиндаги америкалик Сайфуллоҳ Мусаллетнинг босиб олинган ҳудудларда ўлдирилганига ишора қилиб, бу ҳодисани террорчилик деб атади. Бу ҳақда "Тhе New York Times" хабар берди. 

Жаҳон

16.07.2025, 11:54

"Navbahor"ga FIFA taqiqi qoʻyilgan. Klub ayni damda yangi futbolchilarni roʻyxatdan oʻtkaza olmaydi

"Навбаҳор"га ФИФА тақиқи қўйилган. Клуб айни дамда янги футболчиларни рўйхатдан ўтказа олмайди

"Навбаҳор" вазиятни ўнгламайдиган бўлса, иккинчи давра оралиғида янги футболиларни рўйхатдан ўтказа олмайди. Наманганнинг "Навбаҳор" клубига ФИФА тақиқи қўйилган.  27 май куни ФИФА клубга нисбатан санкция қўллаган. "Навбаҳор" вазиятни ўнгламайдиган бўлса, иккинчи давра оралиғида янги футболиларни рўйхатдан ўтказа олмайди.

Спорт

16.07.2025, 10:37

Qamoqni garov ehtiyot chorasiga oʻzgartirib berish uchun 18 ming AQSh dollari olgan podpolkovnik qoʻlga olindi

Қамоқни гаров эҳтиёт чорасига ўзгартириб бериш учун 18 минг АҚШ доллари олган подполковник қўлга олинди

Коррупцияга қарши курашиш йўналишида ДХХ ва Бош прокуратура ходимлари томонидан олиб борилган тезкор-қидирув тадбирлари давомида ички ишлар органлари тизимида қонунбузилиш ҳолати аниқланди. 

Ўзбекистон

16.07.2025, 10:31

"Oʻrikzor" bozori faoliyatini toʻxtatadimi? Poytaxt hokimligi bu borada izoh berdi

"Ўрикзор" бозори фаолиятини тўхтатадими? Пойтахт ҳокимлиги бу борада изоҳ берди

Суд қарори билан боғлиқ хабарлар фонида аҳоли орасида мазкур бозорнинг ёпилиши ҳақида миш-миш тарқалди.Тошкент туманлараро иқтисодий судининг ҳал қилув қарорига мувофиқ, жорий йилнинг 27 июнидан "Ўрикзор" бозоридаги қурилиш маҳсулотлари бозори (савдо комплекси) аниқланган ёнғинга қарши камчиликлар ва қонунбузарликлар тўлиқ бартараф этилгунига қадар иш фаолияти вақтинча тўхтатилгани ҳақида хабар тарқалган эди. 

Ўзбекистон

15.07.2025, 17:29

"International"  mehmonxonasi Rossiya kompaniyasi boshqaruviga beriladi

"International" меҳмонхонаси Россия компанияси бошқарувига берилади

Тошкентдаги "International" меҳмонхонаси россиялик тадбиркор Александр Клячинга тегишли Azimut Hotels тармоғи бошқарувига берилади. Бу ҳақда "Ведомости" нашри хабар қилди.

Ўзбекистон

15.07.2025, 17:22

Jaziramada energiya resurslaridan oqilona foydalanish boʻyicha tavsiyalar

Жазирамада энергия ресурсларидан оқилона фойдаланиш бўйича тавсиялар

Фойдаланилмаётган қурилмаларни тўлиқ тармоқдан узиб қўйинг. Бу ҳам ёнғин келиб чиқишининг олдини олиш ва энергия сарфини камайтиришга хизмат қилади.

Ўзбекистон

15.07.2025, 15:00

Endi Oʻzbekistonga qaytishda tovarlarni bojsiz olib kirishda xorijiy davlatda necha kun turgani ham inobatga olinadi

Энди Ўзбекистонга қайтишда товарларни божсиз олиб киришда хорижий давлатда неча кун тургани ҳам инобатга олинади

Божхона қўмитаси фуқаролардан қоидаларга риоя этишни сўрамоқда2025 йил 20 июлдан жисмоний шахслар томонидан шахсий эҳтиёж учун товарларни божсиз олиб кириш тартиби қатъийлашмоқда. 

Ўзбекистон

15.07.2025, 11:28

Ўзбекистон МТЖ аъзоси Эрон чемпиони билан шартнома имзолайди

Миллий терма жамоамизнинг яна бир аъзоси Эрон чемпионатига йўл олмоқда."Бунёдкор" ярим ҳимоячиси Одил Ҳамробеков фаолиятини "Тракторсози" жамоасида давом эттиради. Бу ҳақида "totalfut_plus" нашри хабар бермоқда. 

Спорт

15.07.2025, 11:23

Oʻzbekiston va Vengriya AES qurilishi loyihasi doirasida bayonnoma imzoladi

Ўзбекистон ва Венгрия АЭС қурилиши лойиҳаси доирасида баённома имзолади

Ҳужжатда Ўзбекистон ҳудудида қуруқ совитиш тизимларини йирик узелли йиғишни ташкил этиш бўйича қўшма корхона ташкил этиш ишларини бошлаш назарда тутилмоқда.

Сиёсат

15.07.2025, 11:20

Являются ли действия Талибана в Бадахшане частью их внешнеполитической тактики?

Толибоннинг Бадахшондаги ҳаракатлари унинг ташқи сиёсий тактикасининг бир қисмими?

Жорий йилнинг август ойида  Толибонларнинг Кобулда ҳокимиятни эгаллаганига ҳам 4 йил тўлади. Толибонлар ҳокимиятга келгач, дастлабки эътиборини мамлакатда марказлаштирилган бошқарувни қарор топтириш, афюн етиштиришга чек қўйиш ва мамлакатни ислом шариати доирасида қабул қилинган қонунлар асосида бошқаришга қаратди. Шунингдек, янги ҳокимият ижтимоий-иқтисодий ҳаётни яхшилаш, қўшни давлатлар билан барқарор ва прагматик сиёсат юритиш ҳамда халқаро майдонда тан олинишга эришишга ҳаракат қилмоқда.

Жаҳон

15.07.2025, 10:57