Қозоғистон Афғонистондан нима хоҳлайди?

Жорий йилнинг 21-23 апрель кунлари Қозоғистон республикаси Бош вазири ўринбосари, миллий иқтисодиёт вазири Серик Жумангарин Афғонистон пойтахти Кобулга расмий ташрифини амалга ошириб, муваққат ҳукумат раиси ўринбосари Мулла Абдулғани Бародар билан учрашди. Ушбу расмий ташриф икки мамлакат учун муҳим ўрин тутувчи умумий қиймати 140 миллион АҚШ долларлик бўлган 20 га яқин шартномалар имзоланиши билан якунланди. 

Kazakistan and Afganistan

Маълумки, шФедерациясинг 17 апрель куни Россия Федерацияси Толибон ҳукуматини террорчи гуруҳлар рўйхатидан расман чиқариб ташлади, бунга мос равишда Марказий Осиё минтақаси мамлакатлари, хусусан Қозоғистон ўзининг Афғонистонга бўлган сиёсатини қайта кўриб чиқиб, ўзаро алоқаларни ривожлантириш сиёсатини олиб бормоқда. Шу муносабат билан амалга оширилган ушбу расмий ташриф давомида кун тартибида иқтисодиётнинг кўплаб тармоқларини ривожлантириш учун бир нечта шартномалар имзоланди.

Қозоғистоннинг Афғонистон билан яқинлашув сиёсатини кучайишини бир нечта факторлар орқали исботлаш мумкин.

1.Транзит ҳудуд. Серик Жумангарин Кобулга ташрифи давомида Қозоғистонни Ҳинд океанига тўғридан-тўғри олиб чиқувчи “Торгунди-Ҳирот-Қандаҳор-Спин-Булдак” йўналишининг Қозоғистон учун муҳим босқичи бўлган 113 километрлик Турғунда-Хирот йўналиши учун катта сармоя киритилишини ва айнан темир йўл қурилишини назоратга олиш учун Хиротда логистика компанияси ташкил қилишга тайёр эканлигини алоҳида таъкидлаб ўтди.Бундан ташқари, ушбу йўналишдаги темирйўл участкасини қуриш давомида оптик кабелларни ётқизиш режасини ҳам таклиф этган. Бу эса, Қозоғистонни Россия ва Ҳинд океанигача бўлган ҳудудда жойлашган, барча йўллар унинг ҳудудидан ўтувчи транзит зонага айлантиради.

2.Қозоғистон учун янги истеъмол бозорининг очилиши. 

Маълумки, Қозоғистон Афғонистоннинг энг йирик ўнта савдо ҳамкори қаторига кирувчи давлат ҳисобланиб, асосий экспорт маҳсулоти дон ва ун ҳисобланади. Шу билан бирга бугунги кунга келиб қозоқ шакари Афғонистонга экспорт қилинаётган ва сезиларли ўсиштенденциясинии бошдан кечираётган маҳсулот бўлмоқда.Биргина2024 йилдаа Шакар экспорти қарийб 122 минг тоннага ўсиб 143 минг тоннага етди. Бу ўсиш савдо имкониятлари кенгайиб бораётганидан далолатдир, қандолат маҳсулотлари ва ун маҳсулотлари экспортини ҳам ошириш потенциалига эга.Ушбу маҳсулотларни янги Афғон бозорларига етказиб бериш Қозоғистонга икки томонлама алоқаларни яхшиланиши ва 41 миллион аҳолига эга афғон бозоридан жуда катта иқтисодий фойда олиб келиши мумкин.

Бундан ташқари ҳукуматнинг расмий манбаларига кўра ташрифнинг иккинчи кунида яъни 22 апрелда Кобулда икки давлатдан 400 дан ортиқ ишбилармон, компания ва тадбиркорлар иштирокида Афғонистон-Қозоғистон қўшма бизнес-форуми очилган. Имзоланган меморандумлар логистика, тиббиёт, қишлоқ хўжалиги, муҳандислик, механика ва қурилиш каби турли соҳаларни қамраб олганлиги маълум қилинган.

Ташриф давомидда икки мамлакат ўртасида Афғонистон ҳудудида жойлашган фойдали қазилма бойликларини ўрганувчи техниКоньар гуруҳнефтьши кўзда тутилган.Шу келишув доирасида 14 апрель куни Қозоғистондан бир гуруҳ геолог ва муҳандислар Афғонистонга ташриф буюриб, Афғонистон Конь ва нефть вазирлиги билан ҳамкорликда бир қатор конларни ўрганганлиги очиқланган.Ушбу намуналарнинг лаборатория таҳлиллари Қозоғистонда ўтказилади ва натижаларга кўра конларни чуқурроқ ўзлаштириш бўйича музокаралар бошланади.

Умуман олганда, Қозоғистон ўзини минтақадаги муҳим транзит тугунига ва Ҳинд океанига чиқадиган йўлга айлантириш орқали нафақат Афғонистон билан икки томонлама иқтисодий алоқаларни мустаҳкамлаб бормоқда, балки Марказий Осиёда янги логистика ва инфратузилма йўналишларини шакллантирмоқда.

Афғонистон билан ҳамкорликнинг чуқурлашуви бутун Марказий Осиё минтақасига сезиларли таъсир кўрсатиши мумкин. Биринчидан, бу жануб томонга янги транспорт йўналишларини шакллантиришга замин яратади ва минтақани ташқи иқтисодий алоқалар борасида кенг имкониятлар билан таъминлайди. Иккинчидан, Афғонистон бозорининг очилиши минтақадаги қўшни давлатлар, жумладан Ўзбекистон, Қирғизистон ва Туркманистоннинг экспорт салоҳиятини кучайтиради ҳамда кўп томонлама иқтисодийинтеграциягаа замин яратиши мумкин.

 

Шохрух Саидов,

Истиқболли халқаро тадқиқотлар институти

мавзуга оид янгиликлар

“Tolibon” oʻquvchilarni bomba yaratish uchun zamonaviy bilimlarni egallashga chaqirdi

“Толибон” ўқувчиларни бомба яратиш учун замонавий билимларни эгаллашга чақирди

Таълим вазири Ҳабибулла Оға замонавий таълимнинг муҳимлигини яна бир бор таъкидлаб, замонавий воситалар йўқлиги сабабли Афғонистон ҳаво ҳудуди хавфсиз эмаслигини айтган.

Жаҳон

28.09.2025, 16:01

Являются ли действия Талибана в Бадахшане частью их внешнеполитической тактики?

Толибоннинг Бадахшондаги ҳаракатлари унинг ташқи сиёсий тактикасининг бир қисмими?

Жорий йилнинг август ойида  Толибонларнинг Кобулда ҳокимиятни эгаллаганига ҳам 4 йил тўлади. Толибонлар ҳокимиятга келгач, дастлабки эътиборини мамлакатда марказлаштирилган бошқарувни қарор топтириш, афюн етиштиришга чек қўйиш ва мамлакатни ислом шариати доирасида қабул қилинган қонунлар асосида бошқаришга қаратди. Шунингдек, янги ҳокимият ижтимоий-иқтисодий ҳаётни яхшилаш, қўшни давлатлар билан барқарор ва прагматик сиёсат юритиш ҳамда халқаро майдонда тан олинишга эришишга ҳаракат қилмоқда.

Жаҳон

15.07.2025, 10:57

Иран и Афганистан: новая волна депортации

Эрондан афғонистонликлар депортация қилинмоқда

2025 йил июнь ойида Эрон ҳудудидан Афғонистонга 256 мингдан ортиқ киши қайтган. Шу билан бирга, июль ойида бу рақам янада ошиши кутилмоқда. Кенг кўламли депортациялар Афғонистон иқтисодиёти ва ижтимоий тузилмасига жиддий зарар етказиши мумкин.

Сиёсат

11.07.2025, 12:20

Oʻzbekiston "Tolibon" hukumati bilan iqtisodiy aloqalarini kuchaytirmoqda — Firdavs Azimqulov

Ўзбекистон "Толибон" ҳукумати билан иқтисодий алоқаларини кучайтирмоқда — Фирдавс Азимқулов

Мулла Абдул Ғани Бародарнинг расмий ташрифи Ўзбекистон ва Афғонистон ўртасидаги муносабатларни янги даражага кўтарди. Толибоннинг яқинда "қўшни Ўзбекистон давлати АҚШ ишлаб чиқарган ҳарбий вертолётларни Қўшма Штатларга қайтариши" тўғрисидаги дипломатик баёнотига қарамай, икки ҳукумат ўртасидаги муносабатлар аслида юқори даражада ривожланишда давом этмоқда ва бу иштирокчи томонлар ўртасидаги муҳим тараққиёт ва ҳамкорликни кўрсатади.

Сиёсат

04.03.2025, 12:38

Oʻzbekiston Afgʻonistonga 200 mln dollarlik investitsiya kiritmoqchi

Ўзбекистон Афғонистонга 200 млн долларлик инвестиция киритмоқчи

Ўзбекистон Афғонистоннинг Балх, Саманган ва Қундуз вилоятларига 200 миллион АҚШ долларидан ортиқ сармоя киритмоқчи. Бу ҳақда "Tolonews" нашри хабар қилди. 

Жаҳон

03.03.2025, 16:05

"Tolibon" – Markaziy Osiyo: Rossiya nimani rejalashtirmoqda?

"Толибон" – Марказий Осиё: Россия нимани режалаштирмоқда?

Сўнгги вақтларда Марказий Осиё давлатларининг “Толибон” ҳукумати билан иқтисодий ва сиёсий алоқалари ривожланиб бормоқда. Бунга Қозоғистон ҳамда Тожикистон давлати томонидан "Толибон"нинг террорчи ташкилот рўйхатидан чиқарилгани ҳамда мазкур ҳукуматнинг дипломатларидан ишонч ёрлиқларини олганликлари яққол мисол. Айни пайтда бу қарорни Марказий Осиё давлатларининг яқин ҳамкори бўлган Россия ҳам қўллаб-қувватламоқда. Хўш, минтақа давлатлари бундай ҳаракатлар билан 2 йил олдин дунё ҳамжамиятига берган ваъдаларини бажармаётган "Толибон" ҳукуматини тан олишга қаратилган ҳаракатини бошладими? Россиянинг "Толибон" билан яқин муносабатда бўлиши Марказий Осиё давлатларига қай даражада таъсир кўрсатади? Шу каби саволларга PARADIGMA.UZ сиёсатшунос Ҳамза Болтаевдан жавоб олди. 

Жаҳон

18.10.2024, 15:15

сўнгги янгиликлар

Трамп санкциялари сабаб “Роснефть” ва “Лукойл” 5,2 млрд долларга арзонлади

Трампнинг янги санкциялари Россия билан муносабатларни янада кескинлаштирди. Ҳиндистон Россия нефти импортларини қисқартира бошлагач, “Роснефть” ва “Лукойл” акцияларида катта муаммолар юзага келмоқда.

Иқтисодиёт

25.10.2025, 18:44

Ўзбекистонда никоҳлар камаймоқда, ажримлар эса кўпаймоқда

Йил бошидан буён 177 минг никоҳ қайд этилган бўлса, 32 минг оила бузилган. Шунингдек, 16 минг ота-она алимент тўламасдан қочиб юрибди ва айримлари болаларини қарз билан ташлаб кетишган.

Ўзбекистон

25.10.2025, 17:07

Сергей Миронов: "Тил билмасликни баҳона қилиб давлатдан чиқариб юбориш — бу ҳақиқий фашизм"

Сергей Миронов Латвияда русийзабонларни чиқаришни “фашизм” деб атади. Россияда қонунбузар мигрантларни эса нафақат ўзи, балки бутун оиласи билан депортация қилиш тарафдори. Шунингдек, Миронов Россияга меҳнат мигрантлари фақат вахта усулида келиши, уларнинг оилалари эса мамлакатга киритилмаслиги лозимлигини билдирди.

Жаҳон

25.10.2025, 14:51

Лондон суди “Вагнер” билан ҳамкорлик қилган британияликларга ҳукм чиқарди

Лондон суди 20–23 ёшли олти нафар британия фуқаросини 7 йилдан 17 йилгача озодликдан маҳрум қилиш жазоси билан ҳукм қилди. Улар 2024 йил март ойида Россиянинг террористик ташкилот деб эътироф этилган “Вагнер” хусусий ҳарбий компанияси топшириғи билан шарқий Лондондаги омборни ёқиб юборган.

Жаҳон

25.10.2025, 11:49

Канадалик хонанда Девид Керолл ўзбекистонликларга мурожаат билан чиқди

“Айби” ўзбекистонлик бўлган Суҳроб Убайдуллаевни самолётга чиқармаган Венгриянинг Wizz Air лоукастери ҳақида Don’t Fly Wizzness Class қўшиғини куйлаган канадалик хонанда Девид Керолл ушбу таронани ҳар томонлама қўллаб-қувватлашни сўраб инстаграм саҳифаси орқали мурожаат билан чиқди.

Ўзбекистон

25.10.2025, 11:00

Ўзбекистон президенти Бельгияга ташрифини якунлади

Ўзбекистон Республикаси президенти Шавкат Мирзиёевнинг Бельгияга расмий ташрифи якунланди.

Сиёсат

25.10.2025, 06:57

Шавкат Мирзиёев Бельгияликлар қироли билан учрашди

Брюссель шаҳрига расмий ташриф доирасида Лакен саройида Ўзбекистон Республикаси президенти Шавкат Мирзиёевнинг Бельгияликлар қироли Филипп билан учрашуви бўлиб ўтди.

Сиёсат

24.10.2025, 21:17

Ўзбекистон ва ЕИ муносабатлари янги стратегик босқичга кўтарилди

Брюсселдаги Европа кенгаши қароргоҳи — «Европа» биносида Ўзбекистон Республикаси президенти Шавкат Мирзиёев Европа кенгаши президенти Антониу Кошта ва Европа комиссияси президенти Урсула фон дер Ляен билан учрашди.

Сиёсат

24.10.2025, 16:59

Янгийўлда 1,1 млрд сўмлик электр энергиясидан ноқонуний фойдаланиш ҳолати фош этилди

Бош прокуратура ҳузуридаги Департаментнинг Янгийўл тумани бўлими ходимлари томонидан ўтказилган текширув жараёнида фуқаро М.П. томонидан йирик миқдорда ноқонуний электр энергияси ишлатилгани аниқланди.

Ўзбекистон

24.10.2025, 15:09

Тошкент судларида жорий йилда 7 мингга яқин никоҳдан ажратиш иши кўрилди

Тошкент шаҳар фуқаролик ишлари бўйича судларида 2025 йилнинг 9 ойида 7 мингга яқин никоҳдан ажратиш иши кўрилган. Бу кўрсаткич ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 468 тага кўпдир.

Ўзбекистон

24.10.2025, 14:08

"Навбаҳор" ва "Нефтчи" 3 очкодан маҳрум қилиниши мумкин — ЎФА

Ўзбекистон футбол ассоциацияси томонидан Футболчиларнинг мақоми ва ўтиши бўйича қўмитаси қабул қилинган қарорлар ижроси таҳлил қилинди.

Спорт

24.10.2025, 11:03

Ўзбекистонда «яшил» энергия ҳажми 9 миллиард кВт·соатга етди

Ўзбекистонда қуёш ва шамол электр станциялари томонидан ишлаб чиқарилган энергия миқдори 2025 йилнинг 22 октябрь соати 19:00 ҳолатига кўра 9 миллиард кВт·соатга етди. Бу ҳақда Энергетика вазирлиги маълум қилди.

Иқтисодиёт

24.10.2025, 10:01