Қозоғистон Афғонистондан нима хоҳлайди?

Жорий йилнинг 21-23 апрель кунлари Қозоғистон республикаси Бош вазири ўринбосари, миллий иқтисодиёт вазири Серик Жумангарин Афғонистон пойтахти Кобулга расмий ташрифини амалга ошириб, муваққат ҳукумат раиси ўринбосари Мулла Абдулғани Бародар билан учрашди. Ушбу расмий ташриф икки мамлакат учун муҳим ўрин тутувчи умумий қиймати 140 миллион АҚШ долларлик бўлган 20 га яқин шартномалар имзоланиши билан якунланди. 

Kazakistan and Afganistan

Маълумки, шФедерациясинг 17 апрель куни Россия Федерацияси Толибон ҳукуматини террорчи гуруҳлар рўйхатидан расман чиқариб ташлади, бунга мос равишда Марказий Осиё минтақаси мамлакатлари, хусусан Қозоғистон ўзининг Афғонистонга бўлган сиёсатини қайта кўриб чиқиб, ўзаро алоқаларни ривожлантириш сиёсатини олиб бормоқда. Шу муносабат билан амалга оширилган ушбу расмий ташриф давомида кун тартибида иқтисодиётнинг кўплаб тармоқларини ривожлантириш учун бир нечта шартномалар имзоланди.

Қозоғистоннинг Афғонистон билан яқинлашув сиёсатини кучайишини бир нечта факторлар орқали исботлаш мумкин.

1.Транзит ҳудуд. Серик Жумангарин Кобулга ташрифи давомида Қозоғистонни Ҳинд океанига тўғридан-тўғри олиб чиқувчи “Торгунди-Ҳирот-Қандаҳор-Спин-Булдак” йўналишининг Қозоғистон учун муҳим босқичи бўлган 113 километрлик Турғунда-Хирот йўналиши учун катта сармоя киритилишини ва айнан темир йўл қурилишини назоратга олиш учун Хиротда логистика компанияси ташкил қилишга тайёр эканлигини алоҳида таъкидлаб ўтди.Бундан ташқари, ушбу йўналишдаги темирйўл участкасини қуриш давомида оптик кабелларни ётқизиш режасини ҳам таклиф этган. Бу эса, Қозоғистонни Россия ва Ҳинд океанигача бўлган ҳудудда жойлашган, барча йўллар унинг ҳудудидан ўтувчи транзит зонага айлантиради.

2.Қозоғистон учун янги истеъмол бозорининг очилиши. 

Маълумки, Қозоғистон Афғонистоннинг энг йирик ўнта савдо ҳамкори қаторига кирувчи давлат ҳисобланиб, асосий экспорт маҳсулоти дон ва ун ҳисобланади. Шу билан бирга бугунги кунга келиб қозоқ шакари Афғонистонга экспорт қилинаётган ва сезиларли ўсиштенденциясинии бошдан кечираётган маҳсулот бўлмоқда.Биргина2024 йилдаа Шакар экспорти қарийб 122 минг тоннага ўсиб 143 минг тоннага етди. Бу ўсиш савдо имкониятлари кенгайиб бораётганидан далолатдир, қандолат маҳсулотлари ва ун маҳсулотлари экспортини ҳам ошириш потенциалига эга.Ушбу маҳсулотларни янги Афғон бозорларига етказиб бериш Қозоғистонга икки томонлама алоқаларни яхшиланиши ва 41 миллион аҳолига эга афғон бозоридан жуда катта иқтисодий фойда олиб келиши мумкин.

Бундан ташқари ҳукуматнинг расмий манбаларига кўра ташрифнинг иккинчи кунида яъни 22 апрелда Кобулда икки давлатдан 400 дан ортиқ ишбилармон, компания ва тадбиркорлар иштирокида Афғонистон-Қозоғистон қўшма бизнес-форуми очилган. Имзоланган меморандумлар логистика, тиббиёт, қишлоқ хўжалиги, муҳандислик, механика ва қурилиш каби турли соҳаларни қамраб олганлиги маълум қилинган.

Ташриф давомидда икки мамлакат ўртасида Афғонистон ҳудудида жойлашган фойдали қазилма бойликларини ўрганувчи техниКоньар гуруҳнефтьши кўзда тутилган.Шу келишув доирасида 14 апрель куни Қозоғистондан бир гуруҳ геолог ва муҳандислар Афғонистонга ташриф буюриб, Афғонистон Конь ва нефть вазирлиги билан ҳамкорликда бир қатор конларни ўрганганлиги очиқланган.Ушбу намуналарнинг лаборатория таҳлиллари Қозоғистонда ўтказилади ва натижаларга кўра конларни чуқурроқ ўзлаштириш бўйича музокаралар бошланади.

Умуман олганда, Қозоғистон ўзини минтақадаги муҳим транзит тугунига ва Ҳинд океанига чиқадиган йўлга айлантириш орқали нафақат Афғонистон билан икки томонлама иқтисодий алоқаларни мустаҳкамлаб бормоқда, балки Марказий Осиёда янги логистика ва инфратузилма йўналишларини шакллантирмоқда.

Афғонистон билан ҳамкорликнинг чуқурлашуви бутун Марказий Осиё минтақасига сезиларли таъсир кўрсатиши мумкин. Биринчидан, бу жануб томонга янги транспорт йўналишларини шакллантиришга замин яратади ва минтақани ташқи иқтисодий алоқалар борасида кенг имкониятлар билан таъминлайди. Иккинчидан, Афғонистон бозорининг очилиши минтақадаги қўшни давлатлар, жумладан Ўзбекистон, Қирғизистон ва Туркманистоннинг экспорт салоҳиятини кучайтиради ҳамда кўп томонлама иқтисодийинтеграциягаа замин яратиши мумкин.

 

Шохрух Саидов,

Истиқболли халқаро тадқиқотлар институти

мавзуга оид янгиликлар

“Tolibon” oʻquvchilarni bomba yaratish uchun zamonaviy bilimlarni egallashga chaqirdi

“Толибон” ўқувчиларни бомба яратиш учун замонавий билимларни эгаллашга чақирди

Таълим вазири Ҳабибулла Оға замонавий таълимнинг муҳимлигини яна бир бор таъкидлаб, замонавий воситалар йўқлиги сабабли Афғонистон ҳаво ҳудуди хавфсиз эмаслигини айтган.

Жаҳон

28.09.2025, 16:01

Являются ли действия Талибана в Бадахшане частью их внешнеполитической тактики?

Толибоннинг Бадахшондаги ҳаракатлари унинг ташқи сиёсий тактикасининг бир қисмими?

Жорий йилнинг август ойида  Толибонларнинг Кобулда ҳокимиятни эгаллаганига ҳам 4 йил тўлади. Толибонлар ҳокимиятга келгач, дастлабки эътиборини мамлакатда марказлаштирилган бошқарувни қарор топтириш, афюн етиштиришга чек қўйиш ва мамлакатни ислом шариати доирасида қабул қилинган қонунлар асосида бошқаришга қаратди. Шунингдек, янги ҳокимият ижтимоий-иқтисодий ҳаётни яхшилаш, қўшни давлатлар билан барқарор ва прагматик сиёсат юритиш ҳамда халқаро майдонда тан олинишга эришишга ҳаракат қилмоқда.

Жаҳон

15.07.2025, 10:57

Иран и Афганистан: новая волна депортации

Эрондан афғонистонликлар депортация қилинмоқда

2025 йил июнь ойида Эрон ҳудудидан Афғонистонга 256 мингдан ортиқ киши қайтган. Шу билан бирга, июль ойида бу рақам янада ошиши кутилмоқда. Кенг кўламли депортациялар Афғонистон иқтисодиёти ва ижтимоий тузилмасига жиддий зарар етказиши мумкин.

Сиёсат

11.07.2025, 12:20

Oʻzbekiston "Tolibon" hukumati bilan iqtisodiy aloqalarini kuchaytirmoqda — Firdavs Azimqulov

Ўзбекистон "Толибон" ҳукумати билан иқтисодий алоқаларини кучайтирмоқда — Фирдавс Азимқулов

Мулла Абдул Ғани Бародарнинг расмий ташрифи Ўзбекистон ва Афғонистон ўртасидаги муносабатларни янги даражага кўтарди. Толибоннинг яқинда "қўшни Ўзбекистон давлати АҚШ ишлаб чиқарган ҳарбий вертолётларни Қўшма Штатларга қайтариши" тўғрисидаги дипломатик баёнотига қарамай, икки ҳукумат ўртасидаги муносабатлар аслида юқори даражада ривожланишда давом этмоқда ва бу иштирокчи томонлар ўртасидаги муҳим тараққиёт ва ҳамкорликни кўрсатади.

Сиёсат

04.03.2025, 12:38

Oʻzbekiston Afgʻonistonga 200 mln dollarlik investitsiya kiritmoqchi

Ўзбекистон Афғонистонга 200 млн долларлик инвестиция киритмоқчи

Ўзбекистон Афғонистоннинг Балх, Саманган ва Қундуз вилоятларига 200 миллион АҚШ долларидан ортиқ сармоя киритмоқчи. Бу ҳақда "Tolonews" нашри хабар қилди. 

Жаҳон

03.03.2025, 16:05

"Tolibon" – Markaziy Osiyo: Rossiya nimani rejalashtirmoqda?

"Толибон" – Марказий Осиё: Россия нимани режалаштирмоқда?

Сўнгги вақтларда Марказий Осиё давлатларининг “Толибон” ҳукумати билан иқтисодий ва сиёсий алоқалари ривожланиб бормоқда. Бунга Қозоғистон ҳамда Тожикистон давлати томонидан "Толибон"нинг террорчи ташкилот рўйхатидан чиқарилгани ҳамда мазкур ҳукуматнинг дипломатларидан ишонч ёрлиқларини олганликлари яққол мисол. Айни пайтда бу қарорни Марказий Осиё давлатларининг яқин ҳамкори бўлган Россия ҳам қўллаб-қувватламоқда. Хўш, минтақа давлатлари бундай ҳаракатлар билан 2 йил олдин дунё ҳамжамиятига берган ваъдаларини бажармаётган "Толибон" ҳукуматини тан олишга қаратилган ҳаракатини бошладими? Россиянинг "Толибон" билан яқин муносабатда бўлиши Марказий Осиё давлатларига қай даражада таъсир кўрсатади? Шу каби саволларга PARADIGMA.UZ сиёсатшунос Ҳамза Болтаевдан жавоб олди. 

Жаҳон

18.10.2024, 15:15

сўнгги янгиликлар

Чақалоқларга исм топиб пул ишлайдиган аёл

Калифорниялик Тейлор Ҳамфри ноодатий касб орқали машҳур бўлди. У янги туғилган чақалоқларга исм топиш билан шуғулланади ва шундан даромад қилади.

Жаҳон

05.10.2025, 10:21

Халқаро астронавтика конгресси Самарқандда ўтказилади

Австралиянинг Сидней шаҳрида ўтказилган Халқаро астронавтика конгрессида (IAC) муҳим қарор қабул қилинди: 2028 йилда навбатдаги конгресс Самарқанд шаҳрида ўтказилиши белгиланди. 

Фан-технология

04.10.2025, 20:13

Обама: “Дунёдаги муаммоларнинг 80 фоизига ўлишдан ва кераксиз бўлиб қолишдан қўрқадиган қари эркаклар сабабчи”

АҚШнинг собиқ президенти Барак Обама «дунёнинг энг йирик инқирозлари, одатда, ҳокимиятга ёпишиб олган эркаклар томонидан қўзғатилган» дея таъкидлади.

Жаҳон

04.10.2025, 18:39

Тошкентда тезкор ходимга 10 минг доллар пора бермоқчи бўлган шахс ушланди

Тошкентда жиноят-қидирув бўлими ходимига пора бермоқчи бўлган, ўз уйида гиёҳвандлик воситаларини сақлаб келаётган шахс қўлга олинди.

Ўзбекистон

04.10.2025, 16:21

Венгрияда таҳсил олаётган ўзбекистонлик талабалар сони оширилади

Тошкент давлат аграр университети (ТДАУ) делегацияси Венгриянинг етакчи университетлари билан академик, илмий ва таълим соҳасидаги ҳамкорликни мустаҳкамлаш мақсадида Будапештга борди.

Таълим

04.10.2025, 14:13

Исроил Ғазо секторига ҳужумларни тўхтатгани айтилмоқда

Исроил нашрларининг  хабар қилишича, Исроил армиясига Ғазога ҳужумларнинг шиддатини камайтириш бўйича кўрсатма берилган ва яқин вақт ичида музокаралар бошланиши кутилмоқда. ҲАМАС ҳам мулоқотга тайёр эканини билдириб, барча гаровдагиларни озод қилишга, ҳалок бўлганларнинг жасадларини топширишга ва Ғазони технократлар ҳукумати бошқаришига рози бўлишини маълум қилди.

Жаҳон

04.10.2025, 12:31

Рамазон Темиров: "Аллоҳдан қўрқинг!"

UFC жангчиси Рамазон Темиров допинг сабаб бир йилга четлатилган эди. У юрак етишмовчилиги ва бошқа юрак касалликларида қўлланиладиган дорини ичгани сабабли шу ҳолатга тушган.

Спорт

04.10.2025, 12:08

Шифокорларга тушунарсиз ёзиш тақиқланди

BBC нашрининг хабар беришича, тиббиёт факультети талабаларига ҳам ёзувларини ривожлантиришга оид дарслар қўшиш тавсия қилинди. 

Жаҳон

04.10.2025, 10:00

Инфантино нега Исроил футбол мусобақаларидан четлатилмаётганини изоҳлади

ФИФА президенти Жанни Инфантино Исроил терма жамоалари халқаро мусобақалардан четлатилмагани сабабини тушунтирди.

Спорт

03.10.2025, 20:29

Oʻzbekiston tashqi qarzi ortmoqda

Ўзбекистон ташқи қарзи ортмоқда

Ўзбекистоннинг умумий ташқи қарзи 2025 йил биринчи ярим йиллиги якуни бўйича 72,2 млрд долларни ташкил қилди. Бу ҳақда Марказий банк хабар берди.

Иқтисодиёт

03.10.2025, 19:34

Telegram asoschisi Qozogʻistonda yangi sunʼiy intellekt loyihasini eʼlon qildi

Telegram асосчиси Қозоғистонда янги сунъий интеллект лойиҳасини эълон қилди

Telegram асосчиси Павел Дуров Остонада бўлиб ўтган Digital Bridge-2025 халқаро технологик форумида миллиарддан ортиқ фойдаланувчига мўлжалланган сунъий интеллект соҳасидаги янги лойиҳани тақдим этди.

Жаҳон

03.10.2025, 18:36

Ўзбекистонда пенсионерларига ноябр ойида транспорт қатновларига чегирмалар берилади

Uzbekistan Airways ва «Ўзтемирйўловчи» ноябр ойида пенсионерлар учун авиа ва темирйўл йўналишларида вақтинчалик чегирмалар жорий этмоқда.

Ўзбекистон

03.10.2025, 17:32