Вашингтон пост: Ўзбекистон тақдим этган хато рақамлар бутун дунёни янглиштирди

Ўзбекистон томонидан халқаро нашрга берган нотўғри  маълумотлари юзасидан жиддий муаммолар келиб чиққан.

2024 йилда “Nature” журналида Жаҳон иқтисодиёти 2050 йилга бориб иқлим ўзгариши иқтисодга , глобал ЯИМ таъсир этиши ҳақида мақола чоп этилган эди.

Сиёсат

07.08.2025, 19:26

Улашиш:

Vashington post: Oʻzbekiston taqdim etgan xato raqamlar butun dunyoni yanglishtirdi

Foto: Vashington post

Буюк Британия жойлашган Carbonbrief нашрининг таҳлилига кўра, 2024 йилда энг кўп иқтибос келтирилган иккинчи йирик мақола бўлган. Ушбу мақолада Ўзбекистон нотўғри маълумотлар бўлган. Бу маълумот Ўзбекистон ҳукумати томонидан берилган.

Ҳужжатда мамлакатлар таҳлили ва маълумотлар тўплами эса АҚШ ҳукумати, Жаҳон банки ва бошқа институтлар томонидан молиявий режалаштириш учун ишлатилган.

 

Ўзбекистон маълумотлар тўпламидан олиб ташланганидан сўнг, прогнозлар сезиларли даражада камайди — 2100 йилдаги 62 фоиздан 23 фоизга ва 2050 йилга бориб 19 фоиздан 6 фоизга тушади. Хатоликни Стенфорд университетининг глобал сиёсат лабораторияси директори ва янги шарҳ муаллифларидан бири Соломон Циан жамоаси аниқлаган.

 

"Маълумотлар билан ишлайдиган ҳар бир киши маълумотларни кўриб чиқиш ва уларнинг мақсадга мувофиқлигига ишонч ҳосил қилиш учун маълум бир масъулиятга эга", - деган Циан.

 

Бироқ, асл мақола муаллифлари, уларнинг таҳлиллари ҳали ҳам давом этаётганини таъкидламоқда.

 

Улар Ўзбекистон маълумотларига диққат билан қарашди. Маълумотлар тўплами мамлакат ялпи ички маҳсулоти 2000 йилда кескин пасайиб, деярли 90 фоизни йўқотганини кўрсатди. Кейин 2010 йилда у баъзи ҳудудларда ЯИМ 90 фоиздан ошганини кўрсатди. Бошқа йиллар ҳам шундай кўрсаткичлар кузатилди.

 

Жаҳон банки маълумотларига кўра, сўнгги 40 йил ичида мамлакатнинг ўсиши аслида жуда оддий бўлиб, 0,2 фоиз пасайишдан 7,7 фоизгача ўсиш оралиғида бўлган.

 

Дастлабки тадқиқот маълумотларидаги бу кескин ўзгаришлар ҳарорат ва ёғингарчилик ўзгаришларини иқтисодий ўсиш билан боғлайдиган асосий моделда устунлик қилди. Бунинг натижасида иқлим ўзгариши ЯИМга жиддий зарар етказишини кўрсатадиган модель пайдо бўлди.

Сянг бу натижаларни ҳайратланарли деб топди. "Кўп маълумотлар мавжуд бўлганида, кичик бир мамлакат шунчалик таъсир кўрсатиши мумкинлиги мантиққа тўғри келмайди," деган Сянг. Шунинг учун, у натижалар ва маълумотларни пухта текшириш зарурлигини таъкидлади.

 

Дастлабки мақола муаллифлари - Германиядаги Потсдам иқлим таъсирини ўрганиш институти олимлари - бошқача фикрда. Уларнинг айтишича, Ўзбекистон маълумотларидаги хатолик асл маълумотларни қайта ишлашдаги муаммолар туфайли юз берган. Қўшимча таҳлилда улар Ўзбекистон маълумотларини тузатиб, моделларининг асосий иқтисодий тенденцияларни назорат қилиш усулини ҳам ўзгартирдилар.

 

Потсдам институти постдокторант-тадқиқотчиси Максимилиан Котс шундай дейди: "Буни амалга ошириб, ҳисоб-китобларимиз умуман олганда янада ишончлироқ бўлишини аниқладик".

 

Ушбу ўзгартирилган усулни қўллаб, улар дастлабки хулосаларига жуда яқин натижаларни олдилар. Масалан, 2050 йилга келиб 19 фоизлик зарар ўрнига, янги таҳлил 17 фоизни кўрсатмоқда.

 

Берлин Техника университети атроф-муҳит иқтисодиёти профессори ва дастлабки тадқиқотнинг яна бир муаллифи Леониэ Венз шундай деди: "Биз миннатдормиз ва уларнинг бу масалаларга эътибор қаратиши илмий жараённинг яхши қисми деб ўйлайман. Аммо муҳими шундаки, мақоланинг асосий хулосалари ўз кучида қолмоқда ва тахминларда фақат озгина ўзгаришлар бор".

 

Бироқ, бу ўзгариш мақола методологиясини ўзгартиришни талаб қилди ва танқидчилар ҳали ҳам бунга шубҳа билан қарашмоқда.

 

Ялпи ички маҳсулотдаги ўзгаришларнинг катталиги ҳақидаги хавотирлар ўзаро текшириш жараёнида аллақачон аниқ бўлган эди. Nature журнали томонидан оммага эълон қилинган тақриз ҳужжатида номаълум бир шарҳловчи шундай деб ёзган: "Мен буларнинг барчасини яхши тушунтирилган ва ишончли деб топаман, аммо шахсан, натижаларга ишонишим қийин, чунки зарарлар мутлақ доимий бўлмагани ҳолда, улар кутилмаган даражада катта кўринади."

 

Муаллифлар билан фикр алмашгандан сўнг, тақризчи кейинчалик мақоланинг нашр этилишини маъқуллади.

 

Сяннинг таъкидлашича, бу тадқиқот фаннинг ўзини қандай тузатишининг муҳим мисолидир ва "Ҳайдовчининг хатоси туфайли битта автоҳалокатнинг содир бўлиши, барча автомобиллар асосий жиҳатдан носоз деган хулосага олиб келмайди."

мавзуга оид янгиликлар

Indoneziya aviakompaniyalariga Oʻzbekistonning barcha xalqaro aeroportlariga parvoz qilish huquqi berildi

Индонезия авиакомпанияларига Ўзбекистоннинг барча халқаро аэропортларига парвоз қилиш ҳуқуқи берилди

Ўзбекистон ва Индонезия авиация ҳукуматлари ўртасида янги келишув имзоланди. Бу ҳақда Транспорт вазирлиги хабар берди.

Ўзбекистон

07.08.2025, 15:33

Oʻzbekiston iqtisodiy oʻsish boʻyicha barcha qoʻshinlaridan ortda qolmoqda

Ўзбекистон иқтисодий ўсиш бўйича барча қўшниларидан ортда қолмоқда

Биринчи ярим йилликда Марказий Осиёда энг тез ўсаётган мамлакат Қирғизистон бўлса, энг паст ўсиш суръати Ўзбекистонда кузатилди. Бу ҳақда иқтисодчи Миркомил Холбоев маълум қилди.

Иқтисодиёт

07.08.2025, 10:07

Bolalarning haqoratlanishi va oʻldirilishiga kim aybdor?

Болаларнинг ҳақоратланиши ва ўлдирилишига ким айбдор?

Дунёдаги деярли ҳар учинчи ўқувчи йил давомида камида бир марта жисмоний зўравонликка учрайди ва болаларнинг 10 фоизи кибербуллинг қурбонига айланади.

Ўзбекистон

05.08.2025, 16:59

Iyul oyida rekord darajada “yashil energetika” ishlab chiqarildi

Июль ойида рекорд даражада “яшил энергетика” ишлаб чиқарилди

Ўзбекистон июль ойида қуёш ва шамол энергиясидан жами 1 млрд 246 млн кВт⋅соат энергия ишлаб чиқарган. Энергетика вазирлигининг айтишича, бу электр энергияси миқдори бўйича янги рекорд  натижа.

Иқтисодиёт

05.08.2025, 12:10

Oʻzbekiston AQShdan paxta import qilmoqchi

Ўзбекистон АҚШдан пахта импорт қилмоқчи

Ўзбекистон АҚШ Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ва АҚШ Пахта Ассоциацияси билан Америка пахтасини импорт қилиш бўйича музокаралар олиб бормоқда. Мазкур келишув АҚШнинг  GSM-102 дастури доирасида амалга оширилиш кўзда тутилмоқда.

Сиёсат

05.08.2025, 11:55

Oʻzbekistonda tahsil olayotgan hindistonlik talaba samolyotdagi parvoz vaqtida inson hayotini saqlab qoldi

Ўзбекистонда таҳсил олаётган ҳиндистонлик талаба самолётдаги парвоз вақтида инсон ҳаётини сақлаб қолди

Жорий йилнинг Ўзбекистондаги Тошкент-Деҳли йўналишидаги авиарейсида парвоз вақтида тоби қочган йўловчига Тошкент давлат тиббиёт университетининг Халқаро факультетида таҳсил олаётган ҳиндистонлик талаба Mohamed Anees биринчи тиббий ёрдамни кўрсатиб, унинг ҳаётини сақлаб қолди.

Жаҳон

01.08.2025, 16:51

сўнгги янгиликлар

Apple kelgusi 4 yil ichida AQShga 600 mlrd dollar sarmoya kiritadi

Apple келгуси 4 йил ичида АҚШга 600 млрд доллар сармоя киритади

Президент Доналд Трамп 6 август куни Apple компанияси Қўшма Штатларга қўшимча 100 миллиард доллар сармоя киритади. Бу ҳақда Оқ уй маълум қилди. 

Жаҳон

07.08.2025, 19:00

Yashnoboddagi “dom”da yongʻin chiqdi

Яшнободдаги “дом”да ёнғин чиқди

Бугун, 7 август соат 16:09 да Тошкент шаҳар Яшнобод тумани, Қўйлиқ мавзесида жойлашган, кўп қаватли уйнинг 7-қаватидаги хонадонда ёнғин содир бўлди.

Ўзбекистон

07.08.2025, 18:01

“Tonirovka” arzonlashishi mumkin

“Тонировка” арзонлашиши мумкин

Ички ишлар вазирлиги автотранспортни бошқаришдан юк ташиш қўшимча ташиш қўшимча қулайликларга тузатиш бўйича янги қонун лойиҳасини муҳокамага қўйди. Лойиҳага кўра, ёз ойлари учун “тонировка” нархи 412 мин сўмга туширилиши мумкин.

Ўзбекистон

07.08.2025, 16:15

Indoneziya aviakompaniyalariga Oʻzbekistonning barcha xalqaro aeroportlariga parvoz qilish huquqi berildi

Индонезия авиакомпанияларига Ўзбекистоннинг барча халқаро аэропортларига парвоз қилиш ҳуқуқи берилди

Ўзбекистон ва Индонезия авиация ҳукуматлари ўртасида янги келишув имзоланди. Бу ҳақда Транспорт вазирлиги хабар берди.

Ўзбекистон

07.08.2025, 15:33

Ўзбек спортида допинг билан боғлиқ муаммолар

Бир ой ичида ўзбек спорти учун учта допинг машмашаси жуда ҳам кўп, бўлиб ҳам но-xуш ҳолатларнинг иккитаси Париж-2024 Олимпиадаси чемпионларида қайд этилди.

Спорт

07.08.2025, 11:05

AQShda harbiy xizmatchi Rossiya foydasiga shpionlikda ayblanib qoʻlga olindi

АҚШда ҳарбий хизматчи Россия фойдасига шпионликда айбланиб қўлга олинди

АҚШнинг Техас штатидаги 22 ёшли ҳарбий хизматчи Тейлор Адам Ли мудофаага оид махфий маълумотларни Россияга беришда айбланиб қўлга олинди. Бу ҳақда АҚШ Адлия вазирлиги хабар берди.

Жаҳон

07.08.2025, 10:33

Oʻzbekiston iqtisodiy oʻsish boʻyicha barcha qoʻshinlaridan ortda qolmoqda

Ўзбекистон иқтисодий ўсиш бўйича барча қўшниларидан ортда қолмоқда

Биринчи ярим йилликда Марказий Осиёда энг тез ўсаётган мамлакат Қирғизистон бўлса, энг паст ўсиш суръати Ўзбекистонда кузатилди. Бу ҳақда иқтисодчи Миркомил Холбоев маълум қилди.

Иқтисодиёт

07.08.2025, 10:07

Самарқандда замонавий автовокзал фойдаланишга топширилди

Ушбу лойиҳани амалга ошириш учун 12 миллион АҚШдоллари миқдорида маблағ йўналтирилди.

Ўзбекистон

07.08.2025, 10:02

Тошкентда ижара тўловларининг пасайиши давом этмоқда

Кўчмас мулк бозоридаги фаолликнинг ўсиши ипотека кредитларининг кўпайиши, аҳоли даромадлари ва уй-жой қурилишига инвестицияларнинг ўсиши билан изоҳланади.

Иқтисодиёт

07.08.2025, 09:01

Хитойда тарқалган безгак Ўзбекистон учун хавфлими? Расмий муносабат берилди

Бу касалликни тарқатувчи Aedes aegypti ёки Aedes albopictus чивинлари Ўзбекистон табиатида учрамайди.

Ўзбекистон

06.08.2025, 21:30

Ўзбекистонда оқова сувларни қайта ишлашда Британия технологиялари жорий этилади

"Cambi Group" Ўзбекистонда амалга оширилаётган лойиҳаларда иштирок этиши хусусида фикр алмашилди.

Ўзбекистон

06.08.2025, 20:27