Вашингтон пост: Ўзбекистон тақдим этган хато рақамлар бутун дунёни янглиштирди
Ўзбекистон томонидан халқаро нашрга берган нотўғри маълумотлари юзасидан жиддий муаммолар келиб чиққан.
2024 йилда “Nature” журналида Жаҳон иқтисодиёти 2050 йилга бориб иқлим ўзгариши иқтисодга , глобал ЯИМ таъсир этиши ҳақида мақола чоп этилган эди.
Сиёсат
07.08.2025, 19:26
Улашиш:

Foto: Vashington post
Буюк Британия жойлашган Carbonbrief нашрининг таҳлилига кўра, 2024 йилда энг кўп иқтибос келтирилган иккинчи йирик мақола бўлган. Ушбу мақолада Ўзбекистон нотўғри маълумотлар бўлган. Бу маълумот Ўзбекистон ҳукумати томонидан берилган.
Ҳужжатда мамлакатлар таҳлили ва маълумотлар тўплами эса АҚШ ҳукумати, Жаҳон банки ва бошқа институтлар томонидан молиявий режалаштириш учун ишлатилган.
Ўзбекистон маълумотлар тўпламидан олиб ташланганидан сўнг, прогнозлар сезиларли даражада камайди — 2100 йилдаги 62 фоиздан 23 фоизга ва 2050 йилга бориб 19 фоиздан 6 фоизга тушади. Хатоликни Стенфорд университетининг глобал сиёсат лабораторияси директори ва янги шарҳ муаллифларидан бири Соломон Циан жамоаси аниқлаган.
"Маълумотлар билан ишлайдиган ҳар бир киши маълумотларни кўриб чиқиш ва уларнинг мақсадга мувофиқлигига ишонч ҳосил қилиш учун маълум бир масъулиятга эга", - деган Циан.
Бироқ, асл мақола муаллифлари, уларнинг таҳлиллари ҳали ҳам давом этаётганини таъкидламоқда.
Улар Ўзбекистон маълумотларига диққат билан қарашди. Маълумотлар тўплами мамлакат ялпи ички маҳсулоти 2000 йилда кескин пасайиб, деярли 90 фоизни йўқотганини кўрсатди. Кейин 2010 йилда у баъзи ҳудудларда ЯИМ 90 фоиздан ошганини кўрсатди. Бошқа йиллар ҳам шундай кўрсаткичлар кузатилди.
Жаҳон банки маълумотларига кўра, сўнгги 40 йил ичида мамлакатнинг ўсиши аслида жуда оддий бўлиб, 0,2 фоиз пасайишдан 7,7 фоизгача ўсиш оралиғида бўлган.
Дастлабки тадқиқот маълумотларидаги бу кескин ўзгаришлар ҳарорат ва ёғингарчилик ўзгаришларини иқтисодий ўсиш билан боғлайдиган асосий моделда устунлик қилди. Бунинг натижасида иқлим ўзгариши ЯИМга жиддий зарар етказишини кўрсатадиган модель пайдо бўлди.
Сянг бу натижаларни ҳайратланарли деб топди. "Кўп маълумотлар мавжуд бўлганида, кичик бир мамлакат шунчалик таъсир кўрсатиши мумкинлиги мантиққа тўғри келмайди," деган Сянг. Шунинг учун, у натижалар ва маълумотларни пухта текшириш зарурлигини таъкидлади.
Дастлабки мақола муаллифлари - Германиядаги Потсдам иқлим таъсирини ўрганиш институти олимлари - бошқача фикрда. Уларнинг айтишича, Ўзбекистон маълумотларидаги хатолик асл маълумотларни қайта ишлашдаги муаммолар туфайли юз берган. Қўшимча таҳлилда улар Ўзбекистон маълумотларини тузатиб, моделларининг асосий иқтисодий тенденцияларни назорат қилиш усулини ҳам ўзгартирдилар.
Потсдам институти постдокторант-тадқиқотчиси Максимилиан Котс шундай дейди: "Буни амалга ошириб, ҳисоб-китобларимиз умуман олганда янада ишончлироқ бўлишини аниқладик".
Ушбу ўзгартирилган усулни қўллаб, улар дастлабки хулосаларига жуда яқин натижаларни олдилар. Масалан, 2050 йилга келиб 19 фоизлик зарар ўрнига, янги таҳлил 17 фоизни кўрсатмоқда.
Берлин Техника университети атроф-муҳит иқтисодиёти профессори ва дастлабки тадқиқотнинг яна бир муаллифи Леониэ Венз шундай деди: "Биз миннатдормиз ва уларнинг бу масалаларга эътибор қаратиши илмий жараённинг яхши қисми деб ўйлайман. Аммо муҳими шундаки, мақоланинг асосий хулосалари ўз кучида қолмоқда ва тахминларда фақат озгина ўзгаришлар бор".
Бироқ, бу ўзгариш мақола методологиясини ўзгартиришни талаб қилди ва танқидчилар ҳали ҳам бунга шубҳа билан қарашмоқда.
Ялпи ички маҳсулотдаги ўзгаришларнинг катталиги ҳақидаги хавотирлар ўзаро текшириш жараёнида аллақачон аниқ бўлган эди. Nature журнали томонидан оммага эълон қилинган тақриз ҳужжатида номаълум бир шарҳловчи шундай деб ёзган: "Мен буларнинг барчасини яхши тушунтирилган ва ишончли деб топаман, аммо шахсан, натижаларга ишонишим қийин, чунки зарарлар мутлақ доимий бўлмагани ҳолда, улар кутилмаган даражада катта кўринади."
Муаллифлар билан фикр алмашгандан сўнг, тақризчи кейинчалик мақоланинг нашр этилишини маъқуллади.
Сяннинг таъкидлашича, бу тадқиқот фаннинг ўзини қандай тузатишининг муҳим мисолидир ва "Ҳайдовчининг хатоси туфайли битта автоҳалокатнинг содир бўлиши, барча автомобиллар асосий жиҳатдан носоз деган хулосага олиб келмайди."
Сиёсат
07.08.2025, 19:26
Улашиш:
мавзуга оид янгиликлар

Индонезия авиакомпанияларига Ўзбекистоннинг барча халқаро аэропортларига парвоз қилиш ҳуқуқи берилди
Ўзбекистон
07.08.2025, 15:33

Ўзбекистон иқтисодий ўсиш бўйича барча қўшниларидан ортда қолмоқда
Иқтисодиёт
07.08.2025, 10:07

Болаларнинг ҳақоратланиши ва ўлдирилишига ким айбдор?
Ўзбекистон
05.08.2025, 16:59

Июль ойида рекорд даражада “яшил энергетика” ишлаб чиқарилди
Иқтисодиёт
05.08.2025, 12:10

Ўзбекистон АҚШдан пахта импорт қилмоқчи
Сиёсат
05.08.2025, 11:55

Ўзбекистонда таҳсил олаётган ҳиндистонлик талаба самолётдаги парвоз вақтида инсон ҳаётини сақлаб қолди
Жаҳон
01.08.2025, 16:51
машҳур янгиликлар

"Муфаса" Содиқовага 25 миллион сўм тўлайдиган бўлди
Ўзбекистон
21.07.2025, 11:41

Эрондан афғонистонликлар депортация қилинмоқда
Сиёсат
11.07.2025, 12:20

Толибоннинг Бадахшондаги ҳаракатлари унинг ташқи сиёсий тактикасининг бир қисмими?
Жаҳон
15.07.2025, 10:57

"Янги Ўзбекистон" боғига туташ кўча бир ойга ёпилди
Ўзбекистон
09.07.2025, 12:00

Ўз қизига жинсий зўравонлик қилган отага ҳукм ўқилди
Ўзбекистон
28.07.2025, 14:11

Хоразмда 2 нафар вояга етмаган қиз 7 қаватдан қулаб ҳалок бўлди
Ўзбекистон
09.07.2025, 00:36
сўнгги янгиликлар

Apple келгуси 4 йил ичида АҚШга 600 млрд доллар сармоя киритади
Жаҳон
07.08.2025, 19:00

Яшнободдаги “дом”да ёнғин чиқди
Ўзбекистон
07.08.2025, 18:01

“Тонировка” арзонлашиши мумкин
Ўзбекистон
07.08.2025, 16:15

Индонезия авиакомпанияларига Ўзбекистоннинг барча халқаро аэропортларига парвоз қилиш ҳуқуқи берилди
Ўзбекистон
07.08.2025, 15:33

Ўзбек спортида допинг билан боғлиқ муаммолар
Спорт
07.08.2025, 11:05

АҚШда ҳарбий хизматчи Россия фойдасига шпионликда айбланиб қўлга олинди
Жаҳон
07.08.2025, 10:33

Ўзбекистон иқтисодий ўсиш бўйича барча қўшниларидан ортда қолмоқда
Иқтисодиёт
07.08.2025, 10:07

Самарқандда замонавий автовокзал фойдаланишга топширилди
Ўзбекистон
07.08.2025, 10:02

Тошкентда ижара тўловларининг пасайиши давом этмоқда
Иқтисодиёт
07.08.2025, 09:01

Хитойда тарқалган безгак Ўзбекистон учун хавфлими? Расмий муносабат берилди
Ўзбекистон
06.08.2025, 21:30

Ўзбекистонда оқова сувларни қайта ишлашда Британия технологиялари жорий этилади
Ўзбекистон
06.08.2025, 20:27
машҳур янгиликлар

"Муфаса" Содиқовага 25 миллион сўм тўлайдиган бўлди
Ўзбекистон
21.07.2025, 11:41

Эрондан афғонистонликлар депортация қилинмоқда
Сиёсат
11.07.2025, 12:20

Толибоннинг Бадахшондаги ҳаракатлари унинг ташқи сиёсий тактикасининг бир қисмими?
Жаҳон
15.07.2025, 10:57

"Янги Ўзбекистон" боғига туташ кўча бир ойга ёпилди
Ўзбекистон
09.07.2025, 12:00

Ўз қизига жинсий зўравонлик қилган отага ҳукм ўқилди
Ўзбекистон
28.07.2025, 14:11

Хоразмда 2 нафар вояга етмаган қиз 7 қаватдан қулаб ҳалок бўлди
Ўзбекистон
09.07.2025, 00:36