Хитой Марказий Осиёнинг абадий қўшнисига айланди
Қозоғистонда "Марказий Осиё - Хитой" иккинчи саммити бўлиб ўтди. Унда президент Шавкат Мирзиёев ҳам иштирок этди. Саммитда нималар гаплашилди? Мирзиёев ўз нутқида нималарни тилга олди? Хитой нега минтақа мамлакатларига беғараз 207 миллион АҚШ доллари миқдорида ёрдам кўрсатмоқчи?
Сиёсат
18.06.2025, 17:48
Улашиш:

Fotot: Prezident matbuot xizmati
Кеча, 17 июнь куни Президент Шавкат Мирзиёев Қозоғистон Президенти Қосим Жўмард-Тўқайов таклифига биноан "Марказий Осиё - Хитой" иккинчи саммитида иштирок этиш учун Остона шаҳрига борган эди. Мирзиёевни аэропортда Қозоғистон Бош вазири Олжас Бектанов ва бошқа расмийлар кутиб олди.
Саммит давомида Шавкат Мирзиёев Хитой раҳбари Си Сзинпин билан икки мамлакат ўртасидаги алоқалар ва минтақавий аҳамиятга молик долзарб масалалар юзасидан музокаралар олиб борилди.

Қайд этилишича, Ўзбекистон ва Хитой ўртасида 2024 йилда товар айрибошлаш 14 миллиард АҚШ долларига етган. Инвестиция салоҳият портфели эса 60 миллиард доллардан ошган.
Шунингдек, раҳбарлар икки мамлакат ўртасида "яшил" энергетика, нефть-газ, кимё, фармацевтика, металлургия, тоғ-конь, тўқимачилик, озиқ-овқат ва қурилиш тармоқлари ҳамда логистика, "ақлли" қишлоқ хўжалиги, сунъий интеллект ва рақамлаштириш соҳаларида истиқболли лойиҳалар ишлаб чиқиш бўйича суҳбатлашишган.
Музокаралар давомида "Хитой - Қирғизистон - Ўзбекистон" стратегик темир йўли қурилишини жадаллаштириш муҳимлиги таъкидланди. Учрашув якунидан давлат раҳбарлари Хитой Ўзбекистоннинг Жаҳон Савдо Ташкилотига аъзо бўлиши бўйича икки томонлама музокаралар якунлангани тўғрисидаги баённома имзоланганини маълум қилишди.
"Марказий Осиё - Хитой" иккинчи саммитида минтақа мамлакатларининг раҳбарлари ва Хитой раҳбари Си Сзинпин иштирокида бўлиб ўтди. Мазкур саммит илк бор 2023 йилда Хитойнинг Циан шаҳрида бўлиб ўтган.
2023 йилдаги саммитдан сўнг мамлакатлар ўртасида котибият ташкил этилди, вазирлар, экспертлар учрашувлари ва йиғилишларини ўтказиш механизмлари ишга туширилган, кенг кўламли ҳамкорликнинг шартномавий-ҳуқуқий базаси шакллантирилган.
Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев саммит давомида сўзга чиқди. Унга кўра, низоли масалалар ва зиддиятларни ҳал қилиш учун куч ишлатиш воситаларидан фойдаланиш ўзини оқламайди ва бунга йўл қўйиб бўлмайди. Барча низо ва зиддиятлар суверенитетни ҳурмат қилиш, халқаро ҳуқуқ меъёрлари ва БМТ низоми асосида фақат дипломатик саъй-ҳаракатлар билан музокаралар столида ҳал этилиши шарт.

"Бизнингча, бир томондан, ишонч, яхши қўшничилик ва шериклик маконига айланган Марказий Осиёнинг ўзидаги чуқур трансформация жараёнлари, бошқа томондан, Хитой раҳбариятининг қўшни давлатлар билан дўстона муносабатларни ривожлантириш ва “Белбоғ ва йўл” глобал концепциясини илгари суришга қатъий содиқлиги ушбу форматдаги ҳамкорликнинг ривожланишига имкон бермоқда", - деган Шавкат Мирзиёев.
Шу билан бирга Ўзбекистон давлат раҳбари минтақавий барқарорликни таъминлашга умумий ҳисса қўшадиган Абадий яхши қўшинчалик, дўстлик ва ҳамкорлик тўғрисидаги шартномани қабул қилиш тарихий аҳамиятга эга эканлигини таъкидлади.
Шунингдек, ушбу шартномани ривожлантириш мақсадида аниқ механизм ва лойиҳаларни киритган ҳолда узоқ муддатли шериклик концепциясини ишлаб чиқишни таклиф қилди.
Мирзиёевнинг таъкидлашича, Хитой билан савдо инвестициявий ва технологик ҳамкорлик Марказий Осиёнинг барча мамлакатларини ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш стратегияларини амалга оширишда кучли локомотив бўлиб хизмат қилмоқда.
Шунингдек давлат раҳбари инфратузилмавий ташаббусларни илгари суриш учун "Марказий Осиё - Хитой" тараққиёт фондини таъсис этишни таклиф қилди.
Саммитда Марказий Осиёнинг ажралмас бўлаги эканлиги айтилаётган Афғонистон ҳақида ҳам гаплашилди. Мирзиёев Афғонистоннинг тикланишига кўмаклашиш ва уни минтақавий интеграция жараёнларига жалб этиш масалаларини кўриб чиқиш учун юқори даражадаги гуруҳни таъсис этиш таклифини берди.
Таҳлилларга кўра, Марказий Осиё мамлакатларининг Хитой билан умумий савдо айланмаси жорий йилда бу кўрсаткич деярли 100 миллиард долларга етади. Қўшма корхоналар ва лойиҳалар сони эса 10 мингдан ошади.

Саммитда сўзга чиққан Хитой Халқ Республикаси раиси Си Сзинпин 2025 йилда Марказий Осиёнинг бешта давлатига аҳоли фаровонлигини ошириш ва ўз ривожланишларига кўмаклашиш бўйича муҳим лойиҳаларни қўллаб-қувватлаш учун умумий қиймати 207 миллион АҚШ долларидан ортиқ миқдоридаги беғараз грант ажратишга тайёр эканлигини айтди.
Унинг айтишича, келгуси икки йил ичида бу маблағлардан ташқари Хитой минтақадаги бешта давлатга касбий тайёргарлик курсларидан ўтиш учун уч мингта квота ажратади.
ХХР раҳбари таълим ва маданият соҳасидаги ҳамкорлик иқтисодий соҳадаги ҳамкорликдан кам аҳамиятга эга эмаслигини ҳам таъкидлаган. Унга кўра, эндиликда Хитой университетларида Марказий Осиё мамлакатлари тилларини ўрганиш курси очилади.
Саммитда Си Сзинпин Марказий Осиё давлатларини замонавий таҳдидларга биргаликда қарши туришга, минтақа хавфсизлиги соҳасидаги ҳамкорликни кучайтиришга чақирди.
Шунингдек, у минтақа мамлакатларида мудофаа, ҳуқуқни муҳофаза қилиш ва хавфсизликни модернизация қилишга қаратилган саъй-ҳаракатларни қўллаб-қувватлашини маълум қилди.
Йиғилиш сўнгида давлат раҳбарлари Остона декларацияси ва Абадий яхши қўшничилик, дўстлик ва ҳамкорлик тўғрисидаги шартномани имзоладилар. Саммит якунида камбағалликка қарши, чўлланишга қарши курашиш, таълим соҳасидаги ҳамкорлик марказлари ҳамда тўсиқсиз савдо бўйича ҳамкорлик платформасини ишга тушириш маросими бўлиб ўтди.
17 июнь куни Президент Шавкат Мирзиёевнинг Остонага амалий ташрифи якунланиб Тошкентга қайтиб келди.
Сиёсат
18.06.2025, 17:48
Улашиш:
мавзуга оид янгиликлар

Марказий Осиёда кучлар кураши: қайси давлатларда хорижий ҳарбий базалар бор?
Сиёсат
04.02.2025, 14:04

Марказий Осиё — кимнинг қарзи кўп?
Иқтисодиёт
08.08.2024, 15:12

Доналд Трампнинг Ўзбекистонга ташрифи: стратегик манфаатлар ва дипломатик сигналлар ортидаги ҳақиқат
Сиёсат
29.04.2025, 17:39

Қирғизистон Тожикистон билан 23 йиллик музокарасига нуқта қўйди
Жаҳон
20.03.2025, 13:51

Хитойдаги пиротехника заводида портлаш содир бўлди
Жаҳон
16.06.2025, 17:55

Европа учун Ўзбекистондаги инсон ҳуқуқлари энди муҳим эмасми?
Сиёсат
05.06.2025, 16:22
машҳур янгиликлар

Ҳиндистондаги миллатчилик сиёсатининг ҳудудий яхлитликка таъси
Сиёсат
30.06.2025, 11:38

Трамп Эронни шартсиз таслим бўлишга чақирди – NYT
Жаҳон
18.06.2025, 00:53

G7 тўлиқ Исроилни қўллаб-қувватлайди — ОАВ
Жаҳон
17.06.2025, 14:44

Афғонистон Яқин Шарқ геосиёсий шахмат тахтасида
Жаҳон
01.07.2025, 13:07

Покистон Трампни Тинчлик бўйича Нобел мукофотига номзод этиб кўрсатди
Жаҳон
21.06.2025, 12:20

Сўз элчихонага: Бундай урушларнинг барчасига АҚШ ва Исроил айбдор
Сиёсат
25.06.2025, 13:18
сўнгги янгиликлар

Ўзбекистонда тўйлар: аҳоли камхарж ва ихчам маросимлар тарафдори
Ўзбекистон
09.07.2025, 19:07

БМТ Гулнора Каримовани ноқонуний ҳибсга олинганлигини айтмоқда. Бу борада Ўзбекистон ҳукумати нима дейди?
Ўзбекистон
09.07.2025, 17:53

Бухорода юз берган ёнғиндан 9 киши қутқарилди
Ўзбекистон
09.07.2025, 13:39

Ахсикентда ноёб ашёлар топилди
Фан-технология
09.07.2025, 13:00

Андижонда чиқинди ёқиш орқали электр энергияси ишлаб чиқарувчи завод қурилишига старт берилди
Ўзбекистон
09.07.2025, 12:30

"Янги Ўзбекистон" боғига туташ кўча бир ойга ёпилди
Ўзбекистон
09.07.2025, 12:00

Тошкентда 3 ёшли болани машина уриб кетди. Бола тирик қолди
Ўзбекистон
09.07.2025, 11:20

Рекорд кўрсаткич: Интернетда нафрат даражаси ошиб бормоқда
Жаҳон
09.07.2025, 10:20

Дональд Трамп маъмуриятидаги "кўринмас одам" Тошкентда туғилгани айтилмоқда
Жаҳон
09.07.2025, 10:04

ОАВ: UzTest'да йирик ўғирлик содир бўлди
Ўзбекистон
09.07.2025, 09:30

Хоразмда 2 нафар вояга етмаган қиз 7 қаватдан қулаб ҳалок бўлди
Ўзбекистон
09.07.2025, 00:36

Йўлларни лойиҳалаштиришда аҳоли фикрини инобатга олиш бўйича қатъий талаблар ўрнатилади
Ўзбекистон
08.07.2025, 17:57
машҳур янгиликлар

Ҳиндистондаги миллатчилик сиёсатининг ҳудудий яхлитликка таъси
Сиёсат
30.06.2025, 11:38

Трамп Эронни шартсиз таслим бўлишга чақирди – NYT
Жаҳон
18.06.2025, 00:53

G7 тўлиқ Исроилни қўллаб-қувватлайди — ОАВ
Жаҳон
17.06.2025, 14:44

Афғонистон Яқин Шарқ геосиёсий шахмат тахтасида
Жаҳон
01.07.2025, 13:07

Покистон Трампни Тинчлик бўйича Нобел мукофотига номзод этиб кўрсатди
Жаҳон
21.06.2025, 12:20

Сўз элчихонага: Бундай урушларнинг барчасига АҚШ ва Исроил айбдор
Сиёсат
25.06.2025, 13:18