Хитой Марказий Осиёнинг абадий қўшнисига айланди

Қозоғистонда "Марказий Осиё - Хитой" иккинчи саммити бўлиб ўтди. Унда президент Шавкат Мирзиёев ҳам иштирок этди. Саммитда нималар гаплашилди? Мирзиёев ўз нутқида нималарни тилга олди? Хитой нега минтақа мамлакатларига беғараз 207 миллион АҚШ доллари миқдорида ёрдам кўрсатмоқчи? 

Сиёсат

18.06.2025, 17:48

Улашиш:

Xitoy Markaziy Osiyoning abadiy qoʻshnisiga aylandi

Fotot: Prezident matbuot xizmati

Кеча, 17 июнь куни Президент Шавкат Мирзиёев Қозоғистон Президенти Қосим Жўмард-Тўқайов таклифига биноан "Марказий Осиё - Хитой" иккинчи саммитида иштирок этиш учун Остона шаҳрига борган эди. Мирзиёевни аэропортда Қозоғистон Бош вазири Олжас Бектанов ва бошқа расмийлар кутиб олди.

 

Саммит давомида Шавкат Мирзиёев Хитой раҳбари Си Сзинпин билан икки мамлакат ўртасидаги алоқалар ва минтақавий аҳамиятга молик долзарб масалалар юзасидан музокаралар олиб борилди.

 

Қайд этилишича, Ўзбекистон ва Хитой ўртасида 2024 йилда товар айрибошлаш 14 миллиард АҚШ долларига етган. Инвестиция салоҳият портфели эса 60 миллиард доллардан ошган.

 

Шунингдек, раҳбарлар икки мамлакат ўртасида "яшил" энергетика, нефть-газ, кимё, фармацевтика, металлургия, тоғ-конь, тўқимачилик, озиқ-овқат ва қурилиш тармоқлари ҳамда логистика, "ақлли" қишлоқ хўжалиги, сунъий интеллект ва рақамлаштириш соҳаларида истиқболли лойиҳалар ишлаб чиқиш бўйича суҳбатлашишган.

 

Музокаралар давомида "Хитой - Қирғизистон - Ўзбекистон" стратегик темир йўли қурилишини жадаллаштириш муҳимлиги таъкидланди. Учрашув якунидан давлат раҳбарлари Хитой Ўзбекистоннинг Жаҳон Савдо Ташкилотига аъзо бўлиши бўйича икки томонлама музокаралар якунлангани тўғрисидаги баённома имзоланганини маълум қилишди.

 

"Марказий Осиё - Хитой" иккинчи саммитида минтақа мамлакатларининг раҳбарлари ва Хитой раҳбари Си Сзинпин иштирокида бўлиб ўтди. Мазкур саммит илк бор 2023 йилда Хитойнинг Циан шаҳрида бўлиб ўтган.

 

2023 йилдаги саммитдан сўнг мамлакатлар ўртасида котибият ташкил этилди, вазирлар, экспертлар учрашувлари ва йиғилишларини ўтказиш механизмлари ишга туширилган, кенг кўламли ҳамкорликнинг шартномавий-ҳуқуқий базаси шакллантирилган.

 

Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев саммит давомида сўзга чиқди. Унга кўра, низоли масалалар ва зиддиятларни ҳал қилиш учун куч ишлатиш воситаларидан фойдаланиш ўзини оқламайди ва бунга йўл қўйиб бўлмайди. Барча низо ва зиддиятлар суверенитетни ҳурмат қилиш, халқаро ҳуқуқ меъёрлари ва БМТ низоми асосида фақат дипломатик саъй-ҳаракатлар билан музокаралар столида ҳал этилиши шарт.

"Бизнингча, бир томондан, ишонч, яхши қўшничилик ва шериклик маконига айланган Марказий Осиёнинг ўзидаги чуқур трансформация жараёнлари, бошқа томондан, Хитой раҳбариятининг қўшни давлатлар билан дўстона муносабатларни ривожлантириш ва “Белбоғ ва йўл” глобал концепциясини илгари суришга қатъий содиқлиги ушбу форматдаги ҳамкорликнинг ривожланишига имкон бермоқда", - деган Шавкат Мирзиёев.

 

Шу билан бирга Ўзбекистон давлат раҳбари минтақавий барқарорликни таъминлашга умумий ҳисса қўшадиган Абадий яхши қўшинчалик, дўстлик ва ҳамкорлик тўғрисидаги шартномани қабул қилиш тарихий аҳамиятга эга эканлигини таъкидлади.

 

Шунингдек, ушбу шартномани ривожлантириш мақсадида аниқ механизм ва лойиҳаларни киритган ҳолда узоқ муддатли шериклик концепциясини ишлаб чиқишни таклиф қилди.

 

Мирзиёевнинг таъкидлашича, Хитой билан савдо инвестициявий ва технологик ҳамкорлик Марказий Осиёнинг барча мамлакатларини ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш стратегияларини амалга оширишда кучли локомотив бўлиб хизмат қилмоқда.

 

Шунингдек давлат раҳбари инфратузилмавий ташаббусларни илгари суриш учун "Марказий Осиё - Хитой" тараққиёт фондини таъсис этишни таклиф қилди.

 

Саммитда Марказий Осиёнинг ажралмас бўлаги эканлиги айтилаётган Афғонистон ҳақида ҳам гаплашилди. Мирзиёев Афғонистоннинг тикланишига кўмаклашиш ва уни минтақавий интеграция жараёнларига жалб этиш масалаларини кўриб чиқиш учун юқори даражадаги гуруҳни таъсис этиш таклифини берди.

 

Таҳлилларга кўра, Марказий Осиё мамлакатларининг Хитой билан умумий савдо айланмаси жорий йилда бу кўрсаткич деярли 100 миллиард долларга етади. Қўшма корхоналар ва лойиҳалар сони эса 10 мингдан ошади.

 

 

Саммитда сўзга чиққан Хитой Халқ Республикаси раиси Си Сзинпин 2025 йилда Марказий Осиёнинг бешта давлатига аҳоли фаровонлигини ошириш ва ўз ривожланишларига кўмаклашиш бўйича муҳим лойиҳаларни қўллаб-қувватлаш учун  умумий қиймати 207 миллион АҚШ долларидан ортиқ миқдоридаги беғараз грант ажратишга тайёр эканлигини айтди.

 

Унинг айтишича, келгуси икки йил ичида бу маблағлардан ташқари Хитой минтақадаги бешта давлатга касбий тайёргарлик курсларидан ўтиш учун уч мингта квота ажратади.

 

ХХР раҳбари таълим ва маданият соҳасидаги ҳамкорлик иқтисодий соҳадаги ҳамкорликдан кам аҳамиятга эга эмаслигини ҳам таъкидлаган. Унга кўра, эндиликда Хитой университетларида Марказий Осиё мамлакатлари тилларини ўрганиш курси очилади.

Саммитда Си Сзинпин Марказий Осиё давлатларини замонавий таҳдидларга биргаликда қарши туришга, минтақа хавфсизлиги соҳасидаги ҳамкорликни кучайтиришга чақирди. 

Шунингдек, у минтақа мамлакатларида мудофаа, ҳуқуқни муҳофаза қилиш ва хавфсизликни модернизация қилишга қаратилган саъй-ҳаракатларни қўллаб-қувватлашини маълум қилди.

 

Йиғилиш сўнгида давлат раҳбарлари Остона декларацияси ва Абадий яхши қўшничилик, дўстлик ва ҳамкорлик тўғрисидаги шартномани имзоладилар. Саммит якунида камбағалликка қарши, чўлланишга қарши курашиш, таълим соҳасидаги ҳамкорлик марказлари ҳамда тўсиқсиз савдо бўйича ҳамкорлик платформасини ишга тушириш маросими бўлиб ўтди.

 

17 июнь куни Президент Шавкат Мирзиёевнинг Остонага амалий ташрифи якунланиб Тошкентга қайтиб келди.

мавзуга оид янгиликлар

Markaziy Osiyoda kuchlar kurashi: qaysi davlatlarda xorijiy harbiy bazalar bor?

Марказий Осиёда кучлар кураши: қайси давлатларда хорижий ҳарбий базалар бор?

Дунёда қудратли ҳарбий кучга эга давлатлар ўз таъсир доирасини кучайтириш ва сўзини ўтказиш учун маълум ҳудудларда ҳарбий базалар очади. Масалан, Америка Қўшма Штатларининг 80 та давлатда, Россиянинг 14 та, Туркиянинг 11 та, Эрон ва Саудия Арабистонининг учта мамлакатда ўз ҳарбий базалари мавжуд. Марказий Осиё ҳудудида ҳам бир нечта хорижий ҳарбий базалар жойлашган. Хўш, улар қайси давлатларга тегишли ва минтақада бу борада кимнинг таъсири кучли? Бугун шу ҳақда гаплашамиз.

Сиёсат

04.02.2025, 14:04

Markaziy Osiyo — kimni qarzi koʻp?

Марказий Осиё — кимнинг қарзи кўп?

Марказий Осиё давлатларининг 2024 йилдаги ташқи қарзларини умумий қилиб қўшганда, тахминан 210 миллиард АҚШ доллари атрофида бўлади.Бу қарзларнинг асосий қисмлари қуйидаги манбалардан олинган:1. Халқаро молия институтлари: Жаҳон Банки, Халқаро Валюта Жамғармаси (ХВЖ), Осиё Тараққиёт Банки (ОТБ) каби ташкилотлар.2. Давлатлар: Асосий ёрдам ва қарзларни тақдим этаётган мамлакатлар Хитой, Россия ва бошқа ривожланган давлатлар.3. Тижорат банклари ва молия компаниялари: Турли тижорат банклари ва хусусий молия институтлари томонидан тақдим этилган қарзлар.Умумий қарзнинг тақсимланиши ва манбалари ҳар бир мамлакат учун фарқ қилиши мумкин, аммо кўпинча йирик лойиҳалар ва инфратузилма учун қарз олинади.

Иқтисодиёт

08.08.2024, 15:12

Shavkat Mirziyoyev va Donald Tramp

Доналд Трампнинг Ўзбекистонга ташрифи: стратегик манфаатлар ва дипломатик сигналлар ортидаги ҳақиқат

Доналд Трампнинг Марказий Осиёга, хусусан Ўзбекистонга ташриф буюриши эҳтимоли ҳануз долзарб бўлиб қолмоқда. Расмий равишда эълон қилинмаган бўлса-да, мавжуд дипломатик вазият ва структуравий омиллар бундай ташрифнинг юзага келишига замин яратмоқда.

Сиёсат

29.04.2025, 17:39

Qirgʻiziston Tojikiston bilan 23 yillik muzokarasiga nuqta qoʻydi

Қирғизистон Тожикистон билан 23 йиллик музокарасига нуқта қўйди

Кеча, 19 март куни Қирғизистон парламенти қўшни Тожикистон 23 йилдан бери давом этиб келаётган музокараларни якунлаб, чегара тўғрисидаги шартномани ратификация қилди.

Жаҳон

20.03.2025, 13:51

Qozogʻistonda yoʻqolgan harbiy vertolyot boʻlaklari topildi

Қозоғистонда йўқолган ҳарбий вертолёт бўлаклари топилди

Олмаотада йўқолган ҳарбий вертолёт  қариб беш кундан буён қидирилмоқда. Вертолётнинг тахминий қолдиқлари Сорбулак сув омборидан топилган. Ҳозирда сув омбори ва унинг атрофидан излаш ишлари давом этмоқда.  Бу ҳақда “Kursiv Uzbekistan” нашри Қозоғистон нашрларига таяниб маълум қилди.

Жаҳон

29.07.2025, 11:23

Olmaota viloyatida harbiy vertolyot bedarak yoʻqoldi

Олмаота вилоятида ҳарбий вертолёт бедарак йўқолди

Қозоғистон Республикаси Олмаота вилоятида EC-145 русумли ҳарбий вертолётни қидириш ишлари олиб борилмоқда. Вертолёт "Луговое" аэродромидан учиб чиққач, радардан йўқолган. Бу ҳақда Қозоғистон Мудофаа вазирлиги хабар берди.

Жаҳон

25.07.2025, 17:52

сўнгги янгиликлар

Ўзбекистон МТЖ ноябрь ойида Тошкентда жаҳон чемпионига қарши ўйнайди

Ўзбекистон миллий терма жамоаси Жаҳон чемпионатига тайёргарлик доирасида кучли жамоаларга қарши ўйнайди.

Спорт

30.07.2025, 13:04

UzAuto Motors shartnomasidagi 21 ta kichik band oʻzgartirildi

UzAuto Motors шартномасидаги 21 та кичик банд ўзгартирилди

Рақобат қўмитаси UzAuto Motors АЖнинг дилерлик корхоналари тақдим этаётган шартномалари ўрганилганда қонунга номувофиқ ҳолатлар аниқланди.

Иқтисодиёт

30.07.2025, 12:39

“Ташаббусли бюджет” бўйича энг муҳим саволларга жавоблар

Ўзбекистонда “Ташаббусли бюджет” 2-мавсуми 15 июлдан бошланди.

Иқтисодиёт

30.07.2025, 12:03

Botir Zokirov nomidagi davlat mukofoti yaratiladi

Ботир Зокиров номидаги давлат мукофоти яратилади

“Ўзбекистон халқ артисти Ботир Зоиров хотирасини абадийлаштириш, унинг ижодий меросини чуқур ўрганиш ва жаҳон миқёсида тарғиб қилиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Президент қарори (ПҚ–230-сон, 28.07.2025-й.) қабул қилинди.

Маданий

30.07.2025, 11:53

Grin Gʻazo inqirozini "genotsid" deb atadi. Bu AQSh Kongressida Isroil masalasida kelishmovchilikka ishorami?

Грин Ғазо инқирозини "геноцид" деб атади. Бу АҚШ Конгрессида Исроил масаласида келишмовчиликка ишорами?

АҚШ Конгресси аъзоси, республикачи Маржори Тейлор Грин Ғазодаги инсонлар ва уларга кўрсатилмаётган инсонпарварлик ёрдами учун Ғазодаги инқирозни геноцид деб атади ва бу АҚШ Конгрессида бундай сўз ишлатган биринчи республикачи бўлди. Бу ҳақда “Тhе New York Times” нашри хабар қилди.

Жаҳон

30.07.2025, 11:34

Ўзбекистон ва Грузия ўртасида авиақатновлар сони кўпайтирилади

Автомобил ва темир йўл ташувлари соҳасида икки томонлама ҳамкорликни ривожлантириш масалалари муҳокама этилди.

Иқтисодиёт

30.07.2025, 11:06

Ish haqi, pensiyalar va nafaqalar inflatsiyadan yuqori daraja oshiriladi

Иш ҳақи, пенсиялар ва нафақалар инфлациядан юқори даража оширилади

2026-2028 йилларда Ўзбекистонда иш ҳақи, пенсия ва нафақалар мамлакатдаги инфлациядан юқори даражада ошириш режалаштирмоқда. Бу ҳақда Иқтисодиёт ва молия вазирлиги 2026-2028 йилларга мўлжалланган фискал стратегиясида маълум қилди.

Иқтисодиёт

30.07.2025, 10:50

Soliq toʻlovchilarga 8 trln soʻmdan ziyod QQS qaytarilgan

Солиқ тўловчиларга 8 трлн сўмдан зиёд ҚҚС қайтарилган

2025 йил январь-июнь ойларида жами 5 488 та ариза бўйича 3 272 та ташкилотга қариб 8,8 трлн сўм ҚҚС қайтарилган. Бу ҳақда Солиқ қўмитаси хабар қилди.

Иқтисодиёт

30.07.2025, 10:19

Шавкат Раҳмоновнинг рафиқаси ва фарзанди ЙТҲга учради, ҳодиса оқибатида вафот этганлар бор

Қарағандадан Олма-Ота томон кетаётган Toyota ҳайдовчиси рулбошқарувини йўқотиб, транспорт воситасини ағдариб юборган.

Спорт

30.07.2025, 10:02

“Airbus” билан учувчиларни тайёрлашда ҳамкорлик қилинади

Ўзбекистон ва Франция ўртасидаги фуқаро авиацияси соҳасидаги ҳамкорликни янада ривожлантириш истиқболларини муҳокама қилдилар.

Иқтисодиёт

30.07.2025, 09:04

Ўзбекистон МТЖ аъзоси "Пахтакор" билан шартнома имзолади

"Пахтакор" ёзги трансфер ойнасида яна бир Ўзбекистон МТЖ аъзоси билан шартнома имзолади.

Спорт

29.07.2025, 20:04

“Green Talks” — экологик маданиятни ривожлантиришга қаратилган янги лойиҳа

Мазкур лойиҳа ёшларга экологик муаммолар ҳақида эркин фикр алмашиш майдони бўлиши кутилмоқда.

Ўзбекистон

29.07.2025, 19:08