Хитой Марказий Осиёнинг абадий қўшнисига айланди

Қозоғистонда "Марказий Осиё - Хитой" иккинчи саммити бўлиб ўтди. Унда президент Шавкат Мирзиёев ҳам иштирок этди. Саммитда нималар гаплашилди? Мирзиёев ўз нутқида нималарни тилга олди? Хитой нега минтақа мамлакатларига беғараз 207 миллион АҚШ доллари миқдорида ёрдам кўрсатмоқчи? 

Сиёсат

18.06.2025, 17:48

Улашиш:

Xitoy Markaziy Osiyoning abadiy qoʻshnisiga aylandi

Fotot: Prezident matbuot xizmati

Кеча, 17 июнь куни Президент Шавкат Мирзиёев Қозоғистон Президенти Қосим Жўмард-Тўқайов таклифига биноан "Марказий Осиё - Хитой" иккинчи саммитида иштирок этиш учун Остона шаҳрига борган эди. Мирзиёевни аэропортда Қозоғистон Бош вазири Олжас Бектанов ва бошқа расмийлар кутиб олди.

 

Саммит давомида Шавкат Мирзиёев Хитой раҳбари Си Сзинпин билан икки мамлакат ўртасидаги алоқалар ва минтақавий аҳамиятга молик долзарб масалалар юзасидан музокаралар олиб борилди.

 

Қайд этилишича, Ўзбекистон ва Хитой ўртасида 2024 йилда товар айрибошлаш 14 миллиард АҚШ долларига етган. Инвестиция салоҳият портфели эса 60 миллиард доллардан ошган.

 

Шунингдек, раҳбарлар икки мамлакат ўртасида "яшил" энергетика, нефть-газ, кимё, фармацевтика, металлургия, тоғ-конь, тўқимачилик, озиқ-овқат ва қурилиш тармоқлари ҳамда логистика, "ақлли" қишлоқ хўжалиги, сунъий интеллект ва рақамлаштириш соҳаларида истиқболли лойиҳалар ишлаб чиқиш бўйича суҳбатлашишган.

 

Музокаралар давомида "Хитой - Қирғизистон - Ўзбекистон" стратегик темир йўли қурилишини жадаллаштириш муҳимлиги таъкидланди. Учрашув якунидан давлат раҳбарлари Хитой Ўзбекистоннинг Жаҳон Савдо Ташкилотига аъзо бўлиши бўйича икки томонлама музокаралар якунлангани тўғрисидаги баённома имзоланганини маълум қилишди.

 

"Марказий Осиё - Хитой" иккинчи саммитида минтақа мамлакатларининг раҳбарлари ва Хитой раҳбари Си Сзинпин иштирокида бўлиб ўтди. Мазкур саммит илк бор 2023 йилда Хитойнинг Циан шаҳрида бўлиб ўтган.

 

2023 йилдаги саммитдан сўнг мамлакатлар ўртасида котибият ташкил этилди, вазирлар, экспертлар учрашувлари ва йиғилишларини ўтказиш механизмлари ишга туширилган, кенг кўламли ҳамкорликнинг шартномавий-ҳуқуқий базаси шакллантирилган.

 

Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев саммит давомида сўзга чиқди. Унга кўра, низоли масалалар ва зиддиятларни ҳал қилиш учун куч ишлатиш воситаларидан фойдаланиш ўзини оқламайди ва бунга йўл қўйиб бўлмайди. Барча низо ва зиддиятлар суверенитетни ҳурмат қилиш, халқаро ҳуқуқ меъёрлари ва БМТ низоми асосида фақат дипломатик саъй-ҳаракатлар билан музокаралар столида ҳал этилиши шарт.

"Бизнингча, бир томондан, ишонч, яхши қўшничилик ва шериклик маконига айланган Марказий Осиёнинг ўзидаги чуқур трансформация жараёнлари, бошқа томондан, Хитой раҳбариятининг қўшни давлатлар билан дўстона муносабатларни ривожлантириш ва “Белбоғ ва йўл” глобал концепциясини илгари суришга қатъий содиқлиги ушбу форматдаги ҳамкорликнинг ривожланишига имкон бермоқда", - деган Шавкат Мирзиёев.

 

Шу билан бирга Ўзбекистон давлат раҳбари минтақавий барқарорликни таъминлашга умумий ҳисса қўшадиган Абадий яхши қўшинчалик, дўстлик ва ҳамкорлик тўғрисидаги шартномани қабул қилиш тарихий аҳамиятга эга эканлигини таъкидлади.

 

Шунингдек, ушбу шартномани ривожлантириш мақсадида аниқ механизм ва лойиҳаларни киритган ҳолда узоқ муддатли шериклик концепциясини ишлаб чиқишни таклиф қилди.

 

Мирзиёевнинг таъкидлашича, Хитой билан савдо инвестициявий ва технологик ҳамкорлик Марказий Осиёнинг барча мамлакатларини ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш стратегияларини амалга оширишда кучли локомотив бўлиб хизмат қилмоқда.

 

Шунингдек давлат раҳбари инфратузилмавий ташаббусларни илгари суриш учун "Марказий Осиё - Хитой" тараққиёт фондини таъсис этишни таклиф қилди.

 

Саммитда Марказий Осиёнинг ажралмас бўлаги эканлиги айтилаётган Афғонистон ҳақида ҳам гаплашилди. Мирзиёев Афғонистоннинг тикланишига кўмаклашиш ва уни минтақавий интеграция жараёнларига жалб этиш масалаларини кўриб чиқиш учун юқори даражадаги гуруҳни таъсис этиш таклифини берди.

 

Таҳлилларга кўра, Марказий Осиё мамлакатларининг Хитой билан умумий савдо айланмаси жорий йилда бу кўрсаткич деярли 100 миллиард долларга етади. Қўшма корхоналар ва лойиҳалар сони эса 10 мингдан ошади.

 

 

Саммитда сўзга чиққан Хитой Халқ Республикаси раиси Си Сзинпин 2025 йилда Марказий Осиёнинг бешта давлатига аҳоли фаровонлигини ошириш ва ўз ривожланишларига кўмаклашиш бўйича муҳим лойиҳаларни қўллаб-қувватлаш учун  умумий қиймати 207 миллион АҚШ долларидан ортиқ миқдоридаги беғараз грант ажратишга тайёр эканлигини айтди.

 

Унинг айтишича, келгуси икки йил ичида бу маблағлардан ташқари Хитой минтақадаги бешта давлатга касбий тайёргарлик курсларидан ўтиш учун уч мингта квота ажратади.

 

ХХР раҳбари таълим ва маданият соҳасидаги ҳамкорлик иқтисодий соҳадаги ҳамкорликдан кам аҳамиятга эга эмаслигини ҳам таъкидлаган. Унга кўра, эндиликда Хитой университетларида Марказий Осиё мамлакатлари тилларини ўрганиш курси очилади.

Саммитда Си Сзинпин Марказий Осиё давлатларини замонавий таҳдидларга биргаликда қарши туришга, минтақа хавфсизлиги соҳасидаги ҳамкорликни кучайтиришга чақирди. 

Шунингдек, у минтақа мамлакатларида мудофаа, ҳуқуқни муҳофаза қилиш ва хавфсизликни модернизация қилишга қаратилган саъй-ҳаракатларни қўллаб-қувватлашини маълум қилди.

 

Йиғилиш сўнгида давлат раҳбарлари Остона декларацияси ва Абадий яхши қўшничилик, дўстлик ва ҳамкорлик тўғрисидаги шартномани имзоладилар. Саммит якунида камбағалликка қарши, чўлланишга қарши курашиш, таълим соҳасидаги ҳамкорлик марказлари ҳамда тўсиқсиз савдо бўйича ҳамкорлик платформасини ишга тушириш маросими бўлиб ўтди.

 

17 июнь куни Президент Шавкат Мирзиёевнинг Остонага амалий ташрифи якунланиб Тошкентга қайтиб келди.

мавзуга оид янгиликлар

Markaziy Osiyoda kuchlar kurashi: qaysi davlatlarda xorijiy harbiy bazalar bor?

Марказий Осиёда кучлар кураши: қайси давлатларда хорижий ҳарбий базалар бор?

Дунёда қудратли ҳарбий кучга эга давлатлар ўз таъсир доирасини кучайтириш ва сўзини ўтказиш учун маълум ҳудудларда ҳарбий базалар очади. Масалан, Америка Қўшма Штатларининг 80 та давлатда, Россиянинг 14 та, Туркиянинг 11 та, Эрон ва Саудия Арабистонининг учта мамлакатда ўз ҳарбий базалари мавжуд. Марказий Осиё ҳудудида ҳам бир нечта хорижий ҳарбий базалар жойлашган. Хўш, улар қайси давлатларга тегишли ва минтақада бу борада кимнинг таъсири кучли? Бугун шу ҳақда гаплашамиз.

Сиёсат

04.02.2025, 14:04

Markaziy Osiyo — kimni qarzi koʻp?

Марказий Осиё — кимнинг қарзи кўп?

Марказий Осиё давлатларининг 2024 йилдаги ташқи қарзларини умумий қилиб қўшганда, тахминан 210 миллиард АҚШ доллари атрофида бўлади.Бу қарзларнинг асосий қисмлари қуйидаги манбалардан олинган:1. Халқаро молия институтлари: Жаҳон Банки, Халқаро Валюта Жамғармаси (ХВЖ), Осиё Тараққиёт Банки (ОТБ) каби ташкилотлар.2. Давлатлар: Асосий ёрдам ва қарзларни тақдим этаётган мамлакатлар Хитой, Россия ва бошқа ривожланган давлатлар.3. Тижорат банклари ва молия компаниялари: Турли тижорат банклари ва хусусий молия институтлари томонидан тақдим этилган қарзлар.Умумий қарзнинг тақсимланиши ва манбалари ҳар бир мамлакат учун фарқ қилиши мумкин, аммо кўпинча йирик лойиҳалар ва инфратузилма учун қарз олинади.

Иқтисодиёт

08.08.2024, 15:12

Shavkat Mirziyoyev va Donald Tramp

Доналд Трампнинг Ўзбекистонга ташрифи: стратегик манфаатлар ва дипломатик сигналлар ортидаги ҳақиқат

Доналд Трампнинг Марказий Осиёга, хусусан Ўзбекистонга ташриф буюриши эҳтимоли ҳануз долзарб бўлиб қолмоқда. Расмий равишда эълон қилинмаган бўлса-да, мавжуд дипломатик вазият ва структуравий омиллар бундай ташрифнинг юзага келишига замин яратмоқда.

Сиёсат

29.04.2025, 17:39

Qirgʻiziston Tojikiston bilan 23 yillik muzokarasiga nuqta qoʻydi

Қирғизистон Тожикистон билан 23 йиллик музокарасига нуқта қўйди

Кеча, 19 март куни Қирғизистон парламенти қўшни Тожикистон 23 йилдан бери давом этиб келаётган музокараларни якунлаб, чегара тўғрисидаги шартномани ратификация қилди.

Жаҳон

20.03.2025, 13:51

Xitoydagi pirotexnika zavodida portlash sodir boʻldi

Хитойдаги пиротехника заводида портлаш содир бўлди

Бугун, 16 июнь куни эрталаб маҳаллий вақт билан соат 8:23 да Хитойнинг Хунан вилоятидаги Шанчжоудаги пиротехника заводида портлаш содир бўлди. Воқеа оқибатида 9 киши жароҳатланган, 2 киши бедарак йўқолган. Бу ҳақда "China Daily" нашри хабар берди.

Жаҳон

16.06.2025, 17:55

Do Human Rights in Uzbekistan No Longer Matter to Europe?

Европа учун Ўзбекистондаги инсон ҳуқуқлари энди муҳим эмасми?

Россия–Украина уруши бошланганидан сўнг, бир қатор Европа Иттифоқи давлатларининг Марказий Осиёга, хусусан Ўзбекистонга бўлган қизиқиши сезиларли даражада ортди. Бу ҳолат минтақадаги геосиёсий мувозанат ўзгараётгани, шунингдек, Европа Иттифоқининг янги ташқи сиёсий стратегиясидан далолат беради.

Сиёсат

05.06.2025, 16:22

сўнгги янгиликлар

Oʻzbekistonda toʻylar: aholi kamxarj va ixcham marosimlar tarafdori

Ўзбекистонда тўйлар: аҳоли камхарж ва ихчам маросимлар тарафдори

"Юксалиш" ҳаракати республика миқёсида Ўзбекистонда тўй харажатлари мавзусига оид сўровнома ўтказди. Сўровномада 1247 нафар иштирокчи қатнашган.

Ўзбекистон

09.07.2025, 19:07

BMT Gulnora Karimovani noqonuniy hibsga olinganligini aytmoqda. Bu borada Oʻzbekiston hukumati nima deydi?

БМТ Гулнора Каримовани ноқонуний ҳибсга олинганлигини айтмоқда. Бу борада Ўзбекистон ҳукумати нима дейди?

Бирлашган Миллатлар Ташкилоти ишчи гуруҳи жорий йилнинг 5 июль куни Ўзбекистоннинг биринчи президенти Ислом Каримовнинг тўнғич қизи Гулнора Каримовани 2014 йилда ҳеч қандай ордерсиз ва тушунтиришларсиз ўзбошимчалик билан қамоққа олинганини ва сақлаб келаётганини эълон қилган эди. Ўзбекистон Инсон ҳуқуқлари Миллий маркази БМТнинг ушбу қарорига нисбатан расмий муносабат берди.

Ўзбекистон

09.07.2025, 17:53

Buxoroda yuz bergan yongʻindan 9 kishi qutqarildi

Бухорода юз берган ёнғиндан 9 киши қутқарилди

8 июль соат 16:47 да Бухоро вилояти, Бухоро шаҳар "А.Ғиждувоний" МФЙ, Б.Нақшбанд кўчасидаги кўп қаватли уйнинг ертўласида ёнғин рўй берганлиги тўғрисида ФВБга хабар қилинган.

Ўзбекистон

09.07.2025, 13:39

Axsikentda noyob ashyolar topildi

Ахсикентда ноёб ашёлар топилди

Жорий мавсумда Ахсикентда тўртта йирик муҳандислик қурилмаси ва 4 мингга яқин турли нодир артефактлар топилди.

Фан-технология

09.07.2025, 13:00

Andijonda chiqindi yoqish orqali elektr energiyasi ishlab chiqaruvchi zavod qurilishiga start berildi

Андижонда чиқинди ёқиш орқали электр энергияси ишлаб чиқарувчи завод қурилишига старт берилди

7 июль куни Андижон вилояти Хўжаобод тумани ҳудудида Хитойнинг "China International Camce" компанияси иштирокида барпо этилиши режалаштирилган маиший чиқиндиларни ёқиш орқали электр энергияси ишлаб чиқарувчи завод қурилишига старт берилди. Завод 2025-2027 йилларда қурилиб, фойдаланишга топширилади ва 100 та янги иш ўрни яратилади.

Ўзбекистон

09.07.2025, 12:30

"Yangi Oʻzbekiston" bogʻiga tutash koʻcha bir oyga yopildi

"Янги Ўзбекистон" боғига туташ кўча бир ойга ёпилди

Янги Ўзбекистон йўлининг (Тошкент вилоятидан ҳаракатланиб келишда) "Янги Ўзбекистон" боғига туташ қисмида автоуловлар ҳаракати тўхтатилади.

Ўзбекистон

09.07.2025, 12:00

Toshkentda 3 yoshli bolani mashina urib ketdi. Bola tirik qoldi

Тошкентда 3 ёшли болани машина уриб кетди. Бола тирик қолди

Жорий йилнинг 8 июль куни Шайхонтоҳур тумани Кўкча Дарвоза кўчасида, ҳайдовчи Ф.Х. "Tico" русумли автомашинасини бошқариб кетаётиб, йўлни белгиланмаган жойидан югуриб кесиб ўтаётган 2022 йилда туғилган пиёда А.Ш.ни уриб юбориши оқибатида йўл транспорт ҳодисаси содир бўлган.

Ўзбекистон

09.07.2025, 11:20

Rekord koʻrsatkich: Internetda nafrat darajasi oshib bormoqda

Рекорд кўрсаткич: Интернетда нафрат даражаси ошиб бормоқда

Ирқчилик, антисемитизм, сексизм: интернетдаги нафрат ва токсиклик даражаси йил бошидан бери рекорд кўрсаткичларга етди, дея хабар бермоқда euronews.com.

Жаҳон

09.07.2025, 10:20

Donald Tramp maʼmuriyatidagi "koʻrinmas odam" Toshkentda tugʻilgani aytilmoqda

Дональд Трамп маъмуриятидаги "кўринмас одам" Тошкентда туғилгани айтилмоқда

Дональд Трамп маъмуриятидаги энг таъсирли, бироқ жамоатчиликка деярли таниш бўлмаган шахслардан бири — Серхио Горнинг асли Тошкентда туғилгани маълум бўлди. Бу ҳақда OCCRP ва Times of Malta нашрлари нотариал ҳужжатларга асосланган ҳолда хабар тарқатди. 

Жаҳон

09.07.2025, 10:04

OAV: UzTest'da yirik oʻgʻirlik sodir boʻldi

ОАВ: UzTest'да йирик ўғирлик содир бўлди

UzTest'да катта ўғирлик содир бўлгани айтилмоқда.Германиядан Ўзбекистонга олиб келинган 3 дона синов лаборатория жиҳозининг бири таг-туги билан йўқолиб қолган. 

Ўзбекистон

09.07.2025, 09:30

Xorazmda 2 nafar voyaga yetmagan qiz 7 qavatdan qulab halok boʻldi

Хоразмда 2 нафар вояга етмаган қиз 7 қаватдан қулаб ҳалок бўлди

Хоразм вилояти Урганч шаҳрида 2 нафар вояга етмаган қиз кўп қаватли уй томидан пастга қулаб, жойида ҳалок бўлди. Бу ҳақда Бош прокурор матбуот котиби Ҳаёт Шамсутдинов маълум қилди.

Ўзбекистон

09.07.2025, 00:36

Yoʻllarni loyihalashtirishda aholi fikrini inobatga olish boʻyicha qatʼiy talablar oʻrnatiladi

Йўлларни лойиҳалаштиришда аҳоли фикрини инобатга олиш бўйича қатъий талаблар ўрнатилади

Олий Мажлис Қонунчилик палатасининг навбатдаги мажлисда "Автомобиль йўллари тўғрисида"ги қонун лойиҳаси биринчи ўқишда концептуал жиҳатдан кўриб чиқилди. 

Ўзбекистон

08.07.2025, 17:57