Maktab yaqin: Bolalar salomatligi uchun nimalarga eʼtibor berish kerak?
Hademay yangi oʻquv yili boshlanadi. Qolaversa, kuz fasli yaqin. Demak, qariyb uch oylik tanaffusdan soʻng bolalar organizmi yana oʻquv mavsumiga, maktab rejimiga moslashishi kerak. Xoʻsh, buning uchun shifokorlar ota-onalarga qanday tavsiyalar beradi? Bolalar uchun maktab sumkalarini tanlashda nimalarga ahamiyat berish kerak? Bu borada Sogʻliqni saqlash vazirligi tomonidan bir qator tavsiyalar berildi.
Fan-texnologiya
15.08.2024, 11:31
Ulashish:

Maktab yaqin: Bolalar salomatligi uchun nimalarga eʼtibor berish kerak?
Immun tizimi — organizmni turli mikrob va infeksiyalardan himoyalovchi qalqon hisoblandi. Bolalarning tez-tez betob boʻlishi, xastalik koʻp qaytalanishi ularda immunitet zaifligining belgisi. Bunga koʻpincha maktab oʻquvchilari tanasida vitaminlar tanqisligi, yomon uyqu, notoʻgʻri ovqatlanish va doimiy psixologik stress sabab boʻladi.
Pediatr-shifokor Noiba Azimovaning soʻzlariga koʻra, maktab yoshidagi oʻgʻil-qizlarning organizmi maʼlum ritmlarga moslashadi. Shu bois bolani yoshligidanoq rejimga koʻniktirgan maʼqul.
"Boshlangʻich sinf oʻquvchilari kechqurun soat 21:00 da uyquga yotib, ertalab soat 7:00 da turishi maqsadga muvofiq. Kattaroq yoshdagi bolalar uchun yotish vaqti bir soat — 22:00 gacha surilishi mumkin.
Uxlashdan avval kompyuter, planshet yoki telefondan foydalanish uyqu sifatiga salbiy taʼsir qiladi. Oqibatda bosh miyada melatonin gormoni ishlab chiqarish kamayadi. Bu esa tunda kortizol gormoni miqdorini oshiradi. Oqibatda bolada turli kasalliklarga moyillik paydo boʻladi",
deydi shifokor.
Qolaversa, meʼyoriy hordiq ham immunitetga ijobiy taʼsir koʻrsatadi. Uyqu paytida bola organizmidagi metabolizm jarayoni jadallashib, ayni shu soatlarda yaxshi rivojlanadi.
Shifokorning qoʻshimcha qilishicha, bola kuniga kamida 4 marta taomolanishi, yaʼni soat 7:30-8:00 da nonushta, 10:30-11:30 da issiq nonushta, 14:00-15:00 da tushlik qilishi, 19:00-19:30 da kechki ovqat tanovul qilishi maqsadga muvofiq.
Tezpishar taomlar, gazlangan ichimliklar, “snek”lar hamda turli shirinliklar esa oʻquvchilar organizmini tabiiy vitamin va minerallardan mahrum qilishidan tashqari, har jihatdan sogʻlom oʻsishiga salbiy taʼsir koʻrsatadi.
"Yodlangan osh tuzi, sarxil meva-sabzavotlar isteʼmoli, suv balansi farzandlarimiz salomatligi uchun muhim. Immunitetni oshirishda tabiiy antioksidant vazifasini oʻtovchi asal va viruslarga qarshi samarali kurashadigan sarimsoq piyozning foydasi katta. "A" vitamini bilan boyitilgan sabzi va shirin kartoshka, gripp va nafas yoʻllarining yuqumli kasalliklariga qarshi kurashishda qoʻl keladigan "Ye" vitaminiga boy yongʻoqlar, albatta, bolalar ratsionida boʻlishi maqsadga muvofiq",
deya maslahat bermoqda bolalar shifokori Noiba Azimova.
Maktab sumkasini tanlashda nimalarga eʼtibor berish kerak?
Yangi oʻquv yili boshlanishiga sanoqli kunlar qoldi. Hozirdanoq bozor-u doʻkonlarda oʻquv qurollari va kiyim-kechaklar savdosi avjida. Bunday vaziyatda eng koʻp xarid qilinadigan mahsulotlardan biri — maktab sumkalari. Ammo koʻpchilik bolalar ularni tanlashda portfelning tashqi koʻrinishiga, ota-onalar esa chidamliligi, qulayligi hamda bahosiga alohida eʼtibor qaratishadi. Xoʻsh, bu borada tibbiyot mutaxassislarining tavsiyalari qanday?
Respublika bolalar ortopediya markazi direktori Akbar Tilyakovning fikricha, notoʻgʻri tanlangan va foydalanilgan ryukzaklar maktab yoshidagi bolalarning umurtqa pogʻonasi hamda mushaklari uchun ortiqcha yuklamani keltirib chiqaradi. Bu holat kelgusida skolioz kabi kasalliklarning rivojlanish xavfini oshirishi mumkin.
Maktab sumkasi bolaning orqa qismiga qulay joylashadigan oʻlchamda, tasmalari yelka qismiga botmaydigan keng va yumshoq yostiqchali qoplamalar bilan taʼminlangan boʻlishi lozim.
"Matosi suv oʻtkazmaydigan, orqa astari esa yupqa boʻlmasligi kerak. Aks holda, sumka ichidagi qattiq buyumlar, kitoblar jildining burchaklari kuraklar hamda bel sohasida ogʻriq va jarohatlarni keltirib chiqarish xavfi bor. Ryukzaklarni ikki yelkaga baravar osish tavsiya etiladi. Bu ogʻirlikning tana boʻylab muvozanatli taqsimlanishiga xizmat qiladi va umurtqa pogʻonasi egriligi bilan bogʻliq patologiyalar kelib chiqishidan asraydi",
deydi u.
Mutaxassisning aytishicha, maktab sumkasi beldan pastga tushmagan holatda, lekin undan 5 santimetrdan kam boʻlmagan uzunlikda taqib yurilishi maqsadga muvofiq. Ryukzakning umumiy ogʻirligi bola vaznining 10-15 foizidan oshmasligi kerak. Bu meʼyor kichik yoshdagi oʻquvchilar uchun taxminan 3-5 kilogrammga, oʻrta sinfdagi bolalar uchun 6-8 kilogrammga teng.
Sumkaga oʻquv qurollari va jihozlarini joylashtirish ham muhim jarayon hisoblanar ekan. Jumladan, ogʻir narsalar ryukzak oʻrtasiga, yengillari har ikki tomoniga muvozanatli solingani maʼqul. Qolaversa, katta hajmdagi, ogʻir va noqulay ryukzaklardan foydalanish bolalarning zinapoya va yoʻlaklarda yiqilish xavfini oshiradi.
Fan-texnologiya
15.08.2024, 11:31
Ulashish:
Mavzuga oid yangiliklar

Revmatizm bolalarning hayotiga qanday taʼsir qiladi?
Fan-texnologiya
14.01.2025, 10:27

Allergiya mavsumi yaqin: Nimalarni isteʼmol qilmaslik kerak?
Fan-texnologiya
24.02.2025, 10:40

Sovuq kunlarda qanday ovqatlanish kerak?
Fan-texnologiya
17.12.2024, 10:53

Uy sharoitida tayyorlangan konservalarni isteʼmol qilsa boʻladimi?
Fan-texnologiya
02.12.2024, 09:58

Tuz odam salomatligiga qanday salbiy oqibatlarni keltirib chiqaradi?
Fan-texnologiya
25.11.2024, 10:23

Bolalarni nafas yoʻllari kasalliklaridan qanday himoya qilish mumkin?
Fan-texnologiya
25.10.2024, 10:13
Mashhur yangiliklar

O‘zbekistonda 130 ta obyekt madaniy meros ro‘yxatiga kirishi mumkin
Oʻzbekiston
12.05.2025, 10:43

Men shaxsan 15 may kuni Putinni Istanbulda kutaman — Zelenskiy
Jahon
12.05.2025, 13:06

Xitoyda to‘liq sun’iy intellektga asoslangan shifoxona ochildi
Fan-texnologiya
12.05.2025, 11:08

Tabibning oʻzi bemor ekan: Xonobod shahar sudi raisi jinoyat sodir etdi
Oʻzbekiston
12.05.2025, 12:43

Mubashshir Ahmad Turkiyadagi uyidan gumonlanuvchi sifatida olib ketildi
Oʻzbekiston
12.05.2025, 15:15

Jahon banki Oʻzbekistonda elektr tarmoqlarini modernizatsiya qilish uchun 100 mln AQSh dollar kredit ajratdi
Oʻzbekiston
19.05.2025, 14:30
So‘nggi yangiliklar

Yevropa uchun Oʻzbekistondagi inson huquqlari endi muhim emasmi?
Siyosat
05.06.2025, 16:22

OTM oʻqishga kirish uchun qabul boshlandi
Ta'lim
05.06.2025, 14:45

Tramp 12 davlat fuqarolari uchun AQShga kirishni taqiqladi
Jahon
05.06.2025, 14:24

AQSh Qashqadaryodagi tarixiy majmuani qayta tiklash uchun 250 ming AQSh dollari sarfladi
Madaniy
04.06.2025, 17:46

Ilon Mask Trampning asosiy qonun loyihasini "jirkanch razolat" deb atadi
Jahon
04.06.2025, 12:40

Janubiy Koreyaga yangi prezident saylandi
Jahon
04.06.2025, 11:43

Rossiyalik deputat "Sibir oʻzbeklar tarixiy vatani" degan gaplari uchun keskin tanqidga uchrad
Jahon
03.06.2025, 12:40

Iyul va avgust oyidan ish haqi va pensiyalar oshiriladi
Iqtisodiyot
03.06.2025, 12:14

"Kimgadir yoqadimi-yoʻqmi, biz YI bilan hamkorlikni davom ettiramiz" — Abdulaziz Komilov
Oʻzbekiston
02.06.2025, 17:28

Oʻzbekistonlik senator sud tizimida baʼzi Afrika mamlakatlardan ham orqada ekanligimini aytib, sud tizimdagi tanazzulni tan oldi
Oʻzbekiston
02.06.2025, 17:16

Ukraina kechasi kutilmagan Rossiyaga aviabazalariga keng koʻlamli hujumni amalga oshirdi
Jahon
02.06.2025, 09:19

Rossiyada Putinni Giteler bilan taqqoslaydigan surat va memlar taqiqladi
Jahon
31.05.2025, 11:24
Mashhur yangiliklar

O‘zbekistonda 130 ta obyekt madaniy meros ro‘yxatiga kirishi mumkin
Oʻzbekiston
12.05.2025, 10:43

Men shaxsan 15 may kuni Putinni Istanbulda kutaman — Zelenskiy
Jahon
12.05.2025, 13:06

Xitoyda to‘liq sun’iy intellektga asoslangan shifoxona ochildi
Fan-texnologiya
12.05.2025, 11:08

Tabibning oʻzi bemor ekan: Xonobod shahar sudi raisi jinoyat sodir etdi
Oʻzbekiston
12.05.2025, 12:43

Mubashshir Ahmad Turkiyadagi uyidan gumonlanuvchi sifatida olib ketildi
Oʻzbekiston
12.05.2025, 15:15

Jahon banki Oʻzbekistonda elektr tarmoqlarini modernizatsiya qilish uchun 100 mln AQSh dollar kredit ajratdi
Oʻzbekiston
19.05.2025, 14:30