Доналд Трампнинг Ўзбекистонга ташрифи: стратегик манфаатлар ва дипломатик сигналлар ортидаги ҳақиқат

Доналд Трампнинг Марказий Осиёга, хусусан Ўзбекистонга ташриф буюриши эҳтимоли ҳануз долзарб бўлиб қолмоқда. Расмий равишда эълон қилинмаган бўлса-да, мавжуд дипломатик вазият ва структуравий омиллар бундай ташрифнинг юзага келишига замин яратмоқда.

Shavkat Mirziyoyev va Donald Tramp

Шавкат Мирзиёевнинг Доналд Трампга юборган расмий таклифи ва Ўзбекистон ташқи ишлар вазирлигининг юқори даражадаги дипломатик делегациялари орқали бу таклифни иккинчи марта тасдиқлангани, АҚШ томонининг ижобий жавоби билан бир қаторда, муҳим дипломатик сигнал сифатида қаралади. АҚШнинг Ўзбекистондаги элчиси Жонатан Хеникнинг баёноти — Оқ уй бу таклифни "жиддий кўриб чиқаётгани" ҳақида — бу ташрифнинг реаллашиш эҳтимолини оширади.

 

Бундай таклифлар икки tomonlama алоқаларнинг "классик" босқичидан "стратегик алоқалар" босқичига ўтганини англатади. АҚШнинг бундай дипломатик таклифларни рад этмаслиги ёки жавобсиз қолдирмаслиги — айниқса стратегик жиҳатдан муҳим минтақалар бўйича — АҚШ ташқи сиёсатининг "прагматик" руҳидаги сиёсати сифатида қаралади.

 

Трамп маъмуриятининг 2025-йилги ташқи савдо сиёсатида 10 фоизлик глобал бож ставкаси жорий этилмоқда, бу эса АҚШнинг савдо стратегиясини протекционистлик йўналишга бурмоқда. Бироқ, айнан Ўзбекистон билан савдо ҳажмининг 2024 йилда 881 миллион АҚШ доллардан ошгани, АҚШ учун Марказий Осиёдаги иккинчи энг фаол савдо шерикларидан бирини ташкил этаётганини кўрсатади. Бу иқтисодий ўсиш — Ўзбекистонга АҚШ инвестицияларини киритиш ва хорижий инвесторлар учун стратегик жойлашувни баҳолаш нуқтаи назаридан — ташриф учун муҳим иқтисодий фон ҳам яратмоқда.

 

Ўзбекистон билан АҚШ ўртасида камёб ер элементлари (металлар) ва стратегик минераллар соҳасида 2024 йил сентябрида имзоланган меморандум АҚШнинг Хитой билан бевосита боғлиқ бўлмаган етказиб берувчиларни топишга бўлган уринишларига мос келади. АҚШ ташқи сиёсатида муҳим омилга айланган "таъминот занжири хавфсизлиги"(супплй chain security) масаласи Ўзбекистонни янги стратегик манба сифатида позициялаштиради.

 

2023–2024 йилларда фаолият доирасини кенгайтирган "C5+1" шакли Трамп маъмуриятининг ҳам реал сиёсий воситасига айланиши мумкин. Элчи Хеникнинг "бугун энг қулай вақт" деган баёноти — Оқ уй C5+1ни Трамп даврида янги "кўп томонлама " платформага айлантириш эҳтимоли борлигини англатади. Бундай ташриф “C5+1” саммити доирасида ҳам бўлиши мумкин.

 

Агар ташриф C5+1 шакли доирасида амалга оширилса ҳам, унинг Ўзбекистонда ўтказилиш эҳтимоли юқори ва бу мамлакатимиз учун муҳим дипломатик ютуқ ва минтақавий ҳамкорликнинг янги босқичига айланиши мумкин.

 

Ўзбекистонга Трамп ташрифининг ҳеч бўлмаганда рамзий аҳамияти борлиги Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон ва Туркманистон билан таққослашда яққол кўринади. Қозоғистон минтақанинг энг бой ва ko‘p табиий ресурсга эга давлати (асосан нефть ва газ), аҳолиси 20 миллионни ташкил этади. У минтақавий хавфсизликда ҳам етакчиликка интилади; масалан, МДҲ ва ШҲТ доирасида ҳамкорлик қилади.

 

Қирғизистонн ва Тожикистон иқтисодиётлари кичик, уларнинг 2024 йилги Ялпи ички маҳсулоти (ЯИМ) мос равишда -35,8 млрд ва 12 млрд АҚШ доллар атрофида, аҳоли сони эса 7-11 миллионни ташкил қилади.  Бу давлатлар кўпроқ Россия ва Хитойга иқтисодий жиҳатдан боғлиқ, шу сабабли АҚШ ушбу мамлакатлар билан чекланган стратегик алоқалар ўрнатади. Туркманистон табиий газ захиралари ҳисобига иқтисодий жиҳатдан кучли ($90,9 млрд ЯИМ), аммо у очиқ сиёсат юритмайди ва халқаро алоқалари чекланган.

 

Бу борада Ўзбекистон ҳам ўзига хос ролга эга: у нафақат энг катта аҳолига, балки Марказий Осиёдаги инвестициялар инвестициялар бўйича энг очиқ бозор тизимига эга давлатлардан бири ҳисобланади. Ўзбекистон C5+1 формати (АҚШ ва беш Марказий Осиё давлатлари)га фаол аъзо. Бу дипломатик ҳаракатлар Ўзбекистонни бошқа жамоадошларга нисбатан АҚШ учун ижобий ҳамкорга айлантиради.

 

Марказий Осиё Россия ва Хитойнинг таъсир зонаси сифатида кўрилади. Ўзбекистон эса бу икки давлат ўртасида мувозанатли инвестициялар сиёсат олиб борувчи "учинчи йўл" моделини амалда синаб кўрмоқда. АҚШ учун эса, айниқса Трамп маъмурияти учун, Хитой ва Россиянинг таъсирини юмшатишда Ўзбекистон – "нейтрал, лекин очиқ" давлат сифатида – муҳим  роль ўйнаши мумкин. Шу боис, Трамп ташрифи фақат рамзий ҳаракат эмас, балки стратегик сигнал ҳам бўлади.

 

Трампнинг эътибори ҳозирча АҚШ ички иқтисодий сиёсатини қайта йўлга қўйишга, хусусан, инфляцияни пасайтириш, саноатни ҳимоя қилиш ва хавфсизликни кучайтиришга қаратилган. Марказий Осиёга ташриф унинг ички сиёсий кун тартибида биринчи ўринда эмас, лекин инвестициялар сиёсий PR жиҳатдан у учун қулай лаҳза сифатида қаралмоқда — айниқса, агар бу ташриф АҚШнинг кучли глобал позициясини кўрсатиш воситасига айлантирилса.

 

Хеникнинг Ўзбекистондан АҚШга ноқонуний йўллар билан келган фуқароларни ватанга қайтаришга чақириши — икки tomonlama дипломатик суҳбатларнинг нозик, балки кескинлашув эҳтимоли борлигини англатади.

 

Доналд Трампнинг Ўзбекистонга ташрифи – бу фақат бир давлатга бўлган эътибор эмас, балки Марказий Осиёнинг геосиёсий вазнини АҚШ инвестициялар сиёсати контекстида қайта белгилаш ҳаракати сифатида талқин қилинмоқда. Дипломатик таклифлар, стратегик иқтисодий манфаатлар ва хавфсизлик муҳокамалари бу ташриф эҳтимолини реал даражада оширади.

 

Шунингдек Доналд Трамп расман ташриф буюрадиган бўлса, у Марказий Осиёга келган илк АҚШ президенти сифатида тарихга киради. Бу нафақат сиёсий, балки рамзий жиҳатдан ҳам у учун катта ютуқ саналади.

 

Шунга қарамай, Трампнинг ички сиёсий устуворликлари, миграция ва инсон ҳуқуқлари масалалари ташрифни ҳозирча оралиқ стратегик даражада ушлаб турмоқда. Бироқ, агар Трамп ташрифни амалга оширса, бу Ўзбекистон учун минтақадаги геосиёсий позициясини мустаҳкамлаш, АҚШ учун эса Хитой–Россия таъсир зонасида янги дипломатик фронт очиш имконияти бўлиши мумкин.
 

Нодирбек Эгамбердиев

сиёсий таҳлилчи

мавзуга оид янгиликлар

AQSh Oʻzbekistondan foydalanmoqchi

АҚШ Ўзбекистондан фойдаланмоқчи

Россия-Украина уруши бошланганидан кейин баъзи давлатларга АҚШдан тўғридан тўғри рейслар бекор қилинган. Трамп администрацияси АҚШдан депортация қилинган Собиқ Иттифоқ таркибидаги давлатларнинг фуқаролари учун Ўзбекистондан транзит нуқтаси сифати фойдаланиш учун мамлакат билан музокаралар ўтказган. Бу ҳақда "Washington Post" маълум қилди.

Сиёсат

07.05.2025, 17:33

Oq Uy Trampning Gʻazo boʻyicha tinchlik rejasini eʼlon qildi. Tramp Gʻazoni oʻzi boshqarmoqchi

Оқ Уй Трампнинг Ғазо бўйича тинчлик режасини эълон қилди. Трамп Ғазони ўзи бошқармоқчи

АҚШ президенти Доналд Трамп Ғазодаги урушни тўхтатишга қаратилган 20 бандлик тинчлик дастурини эълон қилди. Дастур Трамп ва Нетаняҳу билан учрашувидаги жонли эфирда муҳокама қилинди ҳамда администрациянинг RapidResponse47 номли каналида эълон қилинди.

Жаҳон

30.09.2025, 15:01

Oʻzbekiston prezidentining AQShga qilgan tashrifi yakunlandi

Ўзбекистон президентининг АҚШга қилган ташрифи якунланди

Шавкат Мирзиёевнинг БМТ Бош Ассамблеяси 80-юбилей сессияси тадбирларида иштирок этиш учун Ню-Ёрк шаҳрига ташрифи якунланди.

Сиёсат

25.09.2025, 09:00

Mirziyoyev AQShda kimlar bilan uchrashdi?

Мирзиёев АҚШда кимлар билан учрашди?

Шавкат Мирзиёев 20–24 сентябрь кунлари БМТ Бош Ассамблеясининг 80-юбилей сессияси тадбирларида иштирок этиш учун АҚШнинг Ню-Ёрк шаҳрида бўлиб турмоқда. Ташриф доирасида давлат раҳбари мамлакатнинг қатор компаниялари ва мутасаддиларини қабул қилди.

Сиёсат

23.09.2025, 15:00

Pokiston Trampni Tinchlik boʻyicha Nobel mukofotiga nomzod etib koʻrsatdi

Покистон Трампни Тинчлик бўйича Нобел мукофотига номзод этиб кўрсатди

Покистон ҳукумати АҚШ президенти Доналд Трампни 2026 йилги Тинчлик  бўйича Нобел мукофотига номзод сифатида кўрсатди. Бу ҳақда "Газта.ru" нашри хабар берди.

Жаҳон

21.06.2025, 12:20

Xitoy Markaziy Osiyoning abadiy qoʻshnisiga aylandi

Хитой Марказий Осиёнинг абадий қўшнисига айланди

Қозоғистонда "Марказий Осиё - Хитой" иккинчи саммити бўлиб ўтди. Унда президент Шавкат Мирзиёев ҳам иштирок этди. Саммитда нималар гаплашилди? Мирзиёев ўз нутқида нималарни тилга олди? Хитой нега минтақа мамлакатларига беғараз 207 миллион АҚШ доллари миқдорида ёрдам кўрсатмоқчи? 

Сиёсат

18.06.2025, 17:48

сўнгги янгиликлар

Футболдаги коррупцияга бағишланган «Offside» сериали блокланди

Қозоғистон футболидаги коррупцияга бағишланган спорт драмаси ижодкорлари лойиҳа албатта томошабинларга қайтишига ваъда бермоқда.

Жаҳон

29.10.2025, 17:18

"Хочу жить" лойиҳаси: 2025 йилда Украинада 500 дан зиёд ўзбекистонлик ҳалок бўлди

«Хочу жить» лойиҳаси жорий йил Украинадаги уруш давомида ҳалок бўлган 500 нафар ўзбекистонлик фуқаролар рўйхатини эълон қилди. Ташкилотнинг таъкидлашича, Россия қўшинлари сафидаги ўзбек ёлланма аскарлар сони ўсишда давом этмоқда.

Ўзбекистон

29.10.2025, 16:34

Янги версиядаги Cobalt учун онлайн контрактация 3 ноябрь куни очилади

Cobalt’нинг янги версиялари учун контрактация 3 ноябрь соат 10:00 дан бошлаб очилади. Савдолар фақат UzAvtoSavdo сайти ва иловаси орқали бўлади. Ўша куни барча Chevrolet дилерлик марказлари ёпилади ва UzAuto Motors савдо тизимидан узилади.

Иқтисодиёт

29.10.2025, 15:47

III Осиё ёшлар ўйинлари: ўзбекистонликлар яна 13 та медални қўлга киритди

Республика терма жамоаси аъзолари бокс, сузиш, гандбол, оғир атлетика, футзал, эркин кураш ва велоспорт бўйича мусобақаларда иштирок этиб, 5 та олтин ва 8 та бронза медалини қўлга киритишди.

Спорт

29.10.2025, 15:10

Ўзбекистонда нафақа пулларини кредитга ечиб олиш тақиқланади

Янги қоидаларга кўра, банклар пенсия, давлат ижтимоий нафақалари ва ёрдамлари сифатида тушадиган маблағлар, шунингдек, ижтимоий карталарга тушган суммалар ҳисобидан кредит қарздорлигини ундириши мумкин эмас.

Ўзбекистон

29.10.2025, 15:05

Иситиш тизими қачон ёқилади ва ҳарорат қандай бўлиши керак?

Амалдаги қонунчиликка кўра, турар-жой биноларида иситиш мавсуми ташқи ҳавонинг ўртача суткалик ҳарорати беш кун мобайнида 8 даражадан паст сақланганидан кейинги куни бошланади. Мос равишда, ҳарорат ушбу чегарадан юқори бўлганда иситиш ўчирилади.

Ўзбекистон

29.10.2025, 14:57

Яшнободда ижарага олинган уйда нарколаборатория аниқланди

Яшнабод туманида фуқаролар вақтинча яшаб келган хонадонда нарколаборатория ташкил этилгани ҳам аниқланган. У ердан 50 килограмм ва 1200 дона қадоқланган прегабалин, 2 килограмм ҳамда 400 дона қадоқланган тропикамид, 2 литрда хомашёлар, 112 минг та қадоқлаш учун керакли воситалар аниқланган.

Ўзбекистон

29.10.2025, 14:51

Миллий сертификат имтиҳони жавоблари сотилгани ростми?

Билим ва малакаларни баҳолаш агентлиги сўнгги кунларда она тили ва адабиёт фанидан бўлиб ўтадиган миллий сертификат имтиҳонлари олдидан «тест саволлари ва уларнинг жавоблари сотилаётгани» ҳақида ижтимоий тармоқларда тарқалаётган хабарлар юзасидан расмий муносабат билдирди.

Ўзбекистон

29.10.2025, 14:47

Эрлинг Холанд билан бир кун. Қаҳва, машқ ва грилда гўшт

«Манчестер Сити» футболчиси Эрлинг Холанд футбол майдонидан ташқаридаги оддий кунлари қандай ўтишини кўрсатди. Камералар ва трибунларсиз — фақат уй, машқлар ва спорт формасини сақлашга ёрдам берадиган одатлар.

Спорт

29.10.2025, 12:40

«Нефтчи» ҳақидаги баёноти учун Бердиевга нисбатан текширув бошланди

Ўзбекистон футбол ассоциацияси «Насаф» клуби бош мураббийи Рўзиқул Бердиевнинг Олмалиқдаги учрашувдан кейинги матбуот анжуманида билдирган фикрлари юзасидан расмий суриштирув ўтказишини маълум қилди.

Спорт

29.10.2025, 12:36

Исроил Ғазога зарба берди, Трамп оташкесим бекор бўлмаганини маълум қилди

Исроил армияси ҲАМАС исроиллик асирларнинг жасадларини топширмаганини баҳона қилиб, Ғазо секторига кучли авиазарбалар берди. Ҳужумлар натижасида камида 33 нафар фаластинлик, жумладан аёллар ва болалар ҳалок бўлди. Байт-Лахия, аль-Бурайж, Нусайрат ва Хан Юнис ҳудудларидаги уйлар ҳамда мактаблар зарар кўрди.

Жаҳон

29.10.2025, 11:13

Адвокатлик қасамёдига содиқ бўлмаган адвокат қўлга олинди

Сирдарё туманидаги адвокатлик бюроси адвокати ўз хизмат мавқеидан фойдаланиб, туман ИИБ ҳузуридаги Тергов бўлими иш юритувида бўлган жиноят иши бўйича ноқонуний талаб қўйгани аниқланди.

Ўзбекистон

29.10.2025, 10:12