Доналд Трампнинг Ўзбекистонга ташрифи: стратегик манфаатлар ва дипломатик сигналлар ортидаги ҳақиқат
Доналд Трампнинг Марказий Осиёга, хусусан Ўзбекистонга ташриф буюриши эҳтимоли ҳануз долзарб бўлиб қолмоқда. Расмий равишда эълон қилинмаган бўлса-да, мавжуд дипломатик вазият ва структуравий омиллар бундай ташрифнинг юзага келишига замин яратмоқда.
Сиёсат
29.04.2025, 17:39
Улашиш:

Шавкат Мирзиёевнинг Доналд Трампга юборган расмий таклифи ва Ўзбекистон ташқи ишлар вазирлигининг юқори даражадаги дипломатик делегациялари орқали бу таклифни иккинчи марта тасдиқлангани, АҚШ томонининг ижобий жавоби билан бир қаторда, муҳим дипломатик сигнал сифатида қаралади. АҚШнинг Ўзбекистондаги элчиси Жонатан Хеникнинг баёноти — Оқ уй бу таклифни "жиддий кўриб чиқаётгани" ҳақида — бу ташрифнинг реаллашиш эҳтимолини оширади.
Бундай таклифлар икки tomonlama алоқаларнинг "классик" босқичидан "стратегик алоқалар" босқичига ўтганини англатади. АҚШнинг бундай дипломатик таклифларни рад этмаслиги ёки жавобсиз қолдирмаслиги — айниқса стратегик жиҳатдан муҳим минтақалар бўйича — АҚШ ташқи сиёсатининг "прагматик" руҳидаги сиёсати сифатида қаралади.
Трамп маъмуриятининг 2025-йилги ташқи савдо сиёсатида 10 фоизлик глобал бож ставкаси жорий этилмоқда, бу эса АҚШнинг савдо стратегиясини протекционистлик йўналишга бурмоқда. Бироқ, айнан Ўзбекистон билан савдо ҳажмининг 2024 йилда 881 миллион АҚШ доллардан ошгани, АҚШ учун Марказий Осиёдаги иккинчи энг фаол савдо шерикларидан бирини ташкил этаётганини кўрсатади. Бу иқтисодий ўсиш — Ўзбекистонга АҚШ инвестицияларини киритиш ва хорижий инвесторлар учун стратегик жойлашувни баҳолаш нуқтаи назаридан — ташриф учун муҳим иқтисодий фон ҳам яратмоқда.
Ўзбекистон билан АҚШ ўртасида камёб ер элементлари (металлар) ва стратегик минераллар соҳасида 2024 йил сентябрида имзоланган меморандум АҚШнинг Хитой билан бевосита боғлиқ бўлмаган етказиб берувчиларни топишга бўлган уринишларига мос келади. АҚШ ташқи сиёсатида муҳим омилга айланган "таъминот занжири хавфсизлиги"(супплй chain security) масаласи Ўзбекистонни янги стратегик манба сифатида позициялаштиради.
2023–2024 йилларда фаолият доирасини кенгайтирган "C5+1" шакли Трамп маъмуриятининг ҳам реал сиёсий воситасига айланиши мумкин. Элчи Хеникнинг "бугун энг қулай вақт" деган баёноти — Оқ уй C5+1ни Трамп даврида янги "кўп томонлама " платформага айлантириш эҳтимоли борлигини англатади. Бундай ташриф “C5+1” саммити доирасида ҳам бўлиши мумкин.
Агар ташриф C5+1 шакли доирасида амалга оширилса ҳам, унинг Ўзбекистонда ўтказилиш эҳтимоли юқори ва бу мамлакатимиз учун муҳим дипломатик ютуқ ва минтақавий ҳамкорликнинг янги босқичига айланиши мумкин.
Ўзбекистонга Трамп ташрифининг ҳеч бўлмаганда рамзий аҳамияти борлиги Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон ва Туркманистон билан таққослашда яққол кўринади. Қозоғистон минтақанинг энг бой ва ko‘p табиий ресурсга эга давлати (асосан нефть ва газ), аҳолиси 20 миллионни ташкил этади. У минтақавий хавфсизликда ҳам етакчиликка интилади; масалан, МДҲ ва ШҲТ доирасида ҳамкорлик қилади.
Қирғизистонн ва Тожикистон иқтисодиётлари кичик, уларнинг 2024 йилги Ялпи ички маҳсулоти (ЯИМ) мос равишда -35,8 млрд ва 12 млрд АҚШ доллар атрофида, аҳоли сони эса 7-11 миллионни ташкил қилади. Бу давлатлар кўпроқ Россия ва Хитойга иқтисодий жиҳатдан боғлиқ, шу сабабли АҚШ ушбу мамлакатлар билан чекланган стратегик алоқалар ўрнатади. Туркманистон табиий газ захиралари ҳисобига иқтисодий жиҳатдан кучли ($90,9 млрд ЯИМ), аммо у очиқ сиёсат юритмайди ва халқаро алоқалари чекланган.
Бу борада Ўзбекистон ҳам ўзига хос ролга эга: у нафақат энг катта аҳолига, балки Марказий Осиёдаги инвестициялар инвестициялар бўйича энг очиқ бозор тизимига эга давлатлардан бири ҳисобланади. Ўзбекистон C5+1 формати (АҚШ ва беш Марказий Осиё давлатлари)га фаол аъзо. Бу дипломатик ҳаракатлар Ўзбекистонни бошқа жамоадошларга нисбатан АҚШ учун ижобий ҳамкорга айлантиради.
Марказий Осиё Россия ва Хитойнинг таъсир зонаси сифатида кўрилади. Ўзбекистон эса бу икки давлат ўртасида мувозанатли инвестициялар сиёсат олиб борувчи "учинчи йўл" моделини амалда синаб кўрмоқда. АҚШ учун эса, айниқса Трамп маъмурияти учун, Хитой ва Россиянинг таъсирини юмшатишда Ўзбекистон – "нейтрал, лекин очиқ" давлат сифатида – муҳим роль ўйнаши мумкин. Шу боис, Трамп ташрифи фақат рамзий ҳаракат эмас, балки стратегик сигнал ҳам бўлади.
Трампнинг эътибори ҳозирча АҚШ ички иқтисодий сиёсатини қайта йўлга қўйишга, хусусан, инфляцияни пасайтириш, саноатни ҳимоя қилиш ва хавфсизликни кучайтиришга қаратилган. Марказий Осиёга ташриф унинг ички сиёсий кун тартибида биринчи ўринда эмас, лекин инвестициялар сиёсий PR жиҳатдан у учун қулай лаҳза сифатида қаралмоқда — айниқса, агар бу ташриф АҚШнинг кучли глобал позициясини кўрсатиш воситасига айлантирилса.
Хеникнинг Ўзбекистондан АҚШга ноқонуний йўллар билан келган фуқароларни ватанга қайтаришга чақириши — икки tomonlama дипломатик суҳбатларнинг нозик, балки кескинлашув эҳтимоли борлигини англатади.
Доналд Трампнинг Ўзбекистонга ташрифи – бу фақат бир давлатга бўлган эътибор эмас, балки Марказий Осиёнинг геосиёсий вазнини АҚШ инвестициялар сиёсати контекстида қайта белгилаш ҳаракати сифатида талқин қилинмоқда. Дипломатик таклифлар, стратегик иқтисодий манфаатлар ва хавфсизлик муҳокамалари бу ташриф эҳтимолини реал даражада оширади.
Шунингдек Доналд Трамп расман ташриф буюрадиган бўлса, у Марказий Осиёга келган илк АҚШ президенти сифатида тарихга киради. Бу нафақат сиёсий, балки рамзий жиҳатдан ҳам у учун катта ютуқ саналади.
Шунга қарамай, Трампнинг ички сиёсий устуворликлари, миграция ва инсон ҳуқуқлари масалалари ташрифни ҳозирча оралиқ стратегик даражада ушлаб турмоқда. Бироқ, агар Трамп ташрифни амалга оширса, бу Ўзбекистон учун минтақадаги геосиёсий позициясини мустаҳкамлаш, АҚШ учун эса Хитой–Россия таъсир зонасида янги дипломатик фронт очиш имконияти бўлиши мумкин.
Нодирбек Эгамбердиев
сиёсий таҳлилчи
Сиёсат
29.04.2025, 17:39
Улашиш:
мавзуга оид янгиликлар

АҚШ Ўзбекистондан фойдаланмоқчи
Сиёсат
07.05.2025, 17:33

Оқ Уй Трампнинг Ғазо бўйича тинчлик режасини эълон қилди. Трамп Ғазони ўзи бошқармоқчи
Жаҳон
30.09.2025, 15:01

Ўзбекистон президентининг АҚШга қилган ташрифи якунланди
Сиёсат
25.09.2025, 09:00

Мирзиёев АҚШда кимлар билан учрашди?
Сиёсат
23.09.2025, 15:00

Покистон Трампни Тинчлик бўйича Нобел мукофотига номзод этиб кўрсатди
Жаҳон
21.06.2025, 12:20

Хитой Марказий Осиёнинг абадий қўшнисига айланди
Сиёсат
18.06.2025, 17:48
машҳур янгиликлар

Ўзбекистонликларни бортга чиқармай камситган WizzAir ҳақида канадалик хонанда қўшиқ куйлади
Ўзбекистон
22.10.2025, 12:24

Мубашшир Аҳмад 2 йил 6 ойга қамалди
Ўзбекистон
08.10.2025, 17:56

Ўзбекистонда рақамлаштириш туфайли вазирлик ва идораларида 2000 дан ортиқ штат бирлиги қисқартирилади
Сиёсат
08.10.2025, 12:00

Фарғонада ИИБ ходимлари мактаб директорини калтаклаб, ёлғон гувоҳлик беришга мажбурлади
Ўзбекистон
06.10.2025, 12:59

Инсон ҳуқуқлари ва демократия масалалари бўйича ЕХҲТ конференцияси ўтказилмоқда
Ўзбекистон
06.10.2025, 17:00

Тайвандаги аэропорт энг самимий аэропорт деб топилди
Жаҳон
06.10.2025, 16:40
сўнгги янгиликлар

Футболдаги коррупцияга бағишланган «Offside» сериали блокланди
Жаҳон
29.10.2025, 17:18

"Хочу жить" лойиҳаси: 2025 йилда Украинада 500 дан зиёд ўзбекистонлик ҳалок бўлди
Ўзбекистон
29.10.2025, 16:34

Янги версиядаги Cobalt учун онлайн контрактация 3 ноябрь куни очилади
Иқтисодиёт
29.10.2025, 15:47

III Осиё ёшлар ўйинлари: ўзбекистонликлар яна 13 та медални қўлга киритди
Спорт
29.10.2025, 15:10

Ўзбекистонда нафақа пулларини кредитга ечиб олиш тақиқланади
Ўзбекистон
29.10.2025, 15:05

Иситиш тизими қачон ёқилади ва ҳарорат қандай бўлиши керак?
Ўзбекистон
29.10.2025, 14:57

Яшнободда ижарага олинган уйда нарколаборатория аниқланди
Ўзбекистон
29.10.2025, 14:51

Миллий сертификат имтиҳони жавоблари сотилгани ростми?
Ўзбекистон
29.10.2025, 14:47

Эрлинг Холанд билан бир кун. Қаҳва, машқ ва грилда гўшт
Спорт
29.10.2025, 12:40

«Нефтчи» ҳақидаги баёноти учун Бердиевга нисбатан текширув бошланди
Спорт
29.10.2025, 12:36

Исроил Ғазога зарба берди, Трамп оташкесим бекор бўлмаганини маълум қилди
Жаҳон
29.10.2025, 11:13

Адвокатлик қасамёдига содиқ бўлмаган адвокат қўлга олинди
Ўзбекистон
29.10.2025, 10:12
машҳур янгиликлар

Ўзбекистонликларни бортга чиқармай камситган WizzAir ҳақида канадалик хонанда қўшиқ куйлади
Ўзбекистон
22.10.2025, 12:24

Мубашшир Аҳмад 2 йил 6 ойга қамалди
Ўзбекистон
08.10.2025, 17:56

Ўзбекистонда рақамлаштириш туфайли вазирлик ва идораларида 2000 дан ортиқ штат бирлиги қисқартирилади
Сиёсат
08.10.2025, 12:00

Фарғонада ИИБ ходимлари мактаб директорини калтаклаб, ёлғон гувоҳлик беришга мажбурлади
Ўзбекистон
06.10.2025, 12:59

Инсон ҳуқуқлари ва демократия масалалари бўйича ЕХҲТ конференцияси ўтказилмоқда
Ўзбекистон
06.10.2025, 17:00

Тайвандаги аэропорт энг самимий аэропорт деб топилди
Жаҳон
06.10.2025, 16:40
