Tergov izolyatoridan chiqqan jasad: Uzun tumanidagi fuqaro o‘limiga kim javobgar?

Surxondaryo viloyati Uzun tumani "Yangiyoʻl" mahallasida ayol va uning bolalari oʻldirib ketilgani ortidan tergovga jalb qilingan fuqarolardan biri tergov jarayonida vafot etdi. Bu haqda PARADIGMA.UZ'ga marhumning oila aʼzolari maʼlum qildi.

Tergov davomida o‘lim: Uzun tumanidagi fojiada fermer qatag‘on qilindi

Tergov davomida o‘lim: Uzun tumanidagi fojiada fermer qatag‘on qilindi

Gap shundaki, joriy yilning 15 fevral kuni Surxondaryo viloyati Uzun tumani "Yangiyoʻl" mahallasida yashovchi M.R. (ayol) va uning bir nafar farzandi oʻldirilib, yashash xonadoniga oʻt qoʻyilgan. Marhumaning qolgan ikki nafar bolasi —  M.H. va Z.H.lar ham tan jarohati olganligi sababli Uzun tuman tibbiyot birlashmasi jonlantirish boʻlimiga yotqizilgan. 

Keyinchalik jonlantirish boʻlimidagi ikki nafar bola ham ogʻir tan jarohati olganligi sababli vafot etgan. Holat yuzasidan Jinoyat kodeksining 97-moddasi 2-qism "a" bandi (ikki yoki undan ortiq shaxsni qasddan oʻldirish) bilan jinoyat ishi qoʻzgʻatilgan hamda dastlabki tergov harakatlari boshlangan. 

Maʼlum boʻlishicha, tergovda hodisa yuz bergan hududda yashovchi aholi birin-ketin olib ketilgan. Shulardan biri 1975 yil 21 mayda tugʻilgan Tohir Xaitov boʻlib, u 2016 yildan buyon Uzun tumanida fermerlik bilan shugʻullanib kelgan. 

Tohir Xaitov tergovga voqea yuz berganidan 8 kun oʻtib, aniqroq aytganda, 23 fevral kuni olib ketilgan, ammo oradan ikki kun oʻtganidan soʻng tergov jarayonida vafot etgan. 

Marhumning oʻgʻlining PARADIGMA.UZ'ga maʼlum qilishicha, Respublikadan kelgan tergovchilar hamda ishchi guruh tomonidan olib borilgan tergov davomida uning otasiga tuhmat va boʻhton qilingan.

"Qiynoq va turli xil yoʻllar bilan boʻlgan jinoyatni otamning boʻyniga qoʻyishmoqchi boʻlishdi. Oxir oqibatda otamni 2 kun oʻtgach, 25 fevral kuni yurak xurujidan vafot etdi deb koʻrsatishdi. Vaholanki, otamning sogʻligʻi bilan umuman muammosi boʻlmagan", deydi u.

Surxondaryo viloyatida sodir boʻlgan mudhish jinoyat va ushbu ish boʻyicha gumonlanib hibsga olingan shaxsning qiynoqlar ortidan halok boʻlishi nafaqat sud-huquq tizimidagi muammolarni, balki inson huquqlarining poymol etilayotganini ham ochiq koʻrsatib turibdi. 

Inson huquqlari konsepsiyasida ayrim huquqlar borki, ularni hech qanday sharoitda cheklab boʻlmaydi. Qiynoqlardan holi boʻlish huquqi mutlaq huquqlar turkumiga kiradi. Bu shuni anglatadiki, davlat hech qanday holatda insonni qiynoqqa solish yoki shafqatsiz, gʻayriinsoniy va yoki qadr-qimmatni toptaluvchi muomalaga duchor etishga haqli emas. 

Baʼzi huquqlar cheklanishi mumkin, masalan, favqulodda holatda soʻz erkinligi yoki harakatlanish erkinligi vaqtinchalik cheklanishi mumkin. Lekin qiynoqqa solmaslik huquqi hech qachon va hech qanday sharoitda cheklanishi mumkin emas. 

Oʻzbekiston Respublikasi bir qator xalqaro shartnomalar va konvensiyalarga qoʻshilgan boʻlib, ular qiynoqlarga mutlaq ravishda taqiq qoʻyadi. Jumladan: 

— BMTning Qiynoqlarga qarshi konvensiyasi (1984 yil) — Oʻzbekiston ushbu konvensiyani 1995 yilda ratifikatsiya qilgan va uning barcha talablariga amal qilishi shart. Konvensiyaning 2-moddasiga koʻra, hech qanday sharoit, hatto urush yoki favqulodda holat ham qiynoqlarga asos boʻla olmaydi. 

— Fuqarolik va siyosiy huquqlar toʻgʻrisidagi xalqaro pakt (1966 yil) — Oʻzbekiston mazkur hujjatga ham qoʻshilgan. Uning 7-moddasida shunday deyilgan: "Hech kim qiynoqqa solinmasligi yoki shafqatsiz, gʻayriinsoniy yoxud qadr-qimmatini toptaluvchi jazo yoki muomalaga duchor etilmasligi kerak". 

— Oʻzbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi — 26-moddaga koʻra, hech kim qiynoqqa solinishi, zoʻravonlikka yoki shafqatsiz, gʻayriinsoniy yoxud qadr-qimmatini toptauvchi muomala yoki jazoga tortilishi mumkin emas. 

— Jinoyat-protsessual kodeksi (235-modda) — bu modda qiynoq va zoʻravonlikka qarshi kafolat beradi, shuningdek, qiynoqlar uchun jinoiy javobgarlikni belgilaydi. 

Garchi qiynoqlarning taqiqlangani haqida qator qonunlar va xalqaro majburiyatlar mavjud boʻlsa-da, amalda bu huquq koʻp hollarda poymol qilinadi. Qiynoqlar hozir ham surishtiruv va tergov jarayonlarida, ayniqsa, gumondorlardan “iqrorlik” olish maqsadida qoʻllanilayotgani haqida turli xabarlar kelib tushmoqda. 

Bunga sabablardan biri — aybdorlarning jazosiz qolishi. Agar huquqni muhofaza qiluvchi organlar xodimlari tomonidan qiynoqlar sodir etilsa, bu holat koʻpincha yopiq holda qoladi yoki rasmiylar bunga eʼtibor qaratmaydi. Bu esa qiynoqlarning sistemaviy muammo sifatida saqlanib qolishiga olib keladi. 

Qiynoqlar orqali olingan har qanday "dalil" ishonchsiz hisoblanadi. Jabrlanuvchi shunchaki ogʻriq va qiynoqlardan qutulish uchun haqiqatga toʻgʻri kelmaydigan ayblovlarni tan olishi mumkin. Bu esa haqiqiy jinoyatchilar jazodan qutulib ketishiga va begunoh insonlar jabr tortishiga olib keladi. 

Qolaversa, qiynoqlar jamiyatda davlat organlariga boʻlgan ishonchni yoʻqotadi. Agar fuqarolar politsiya va huquqni muhofaza qiluvchi idoralarga murojaat qilishdan qoʻrqsa, bu jamiyatda qonun ustuvorligini susaytirib, huquqbuzarliklarning koʻpayishiga sabab boʻladi. 

Har qanday davlat qiynoqlarga qarshi kurashishga majbur. Oʻzbekiston ham xalqaro majburiyatlarini bajarib, qiynoqlarga mutlaq taqiq joriy qilishi va bu borada aniq choralar koʻrishi kerak.

Oʻzbekiston

27.02.2025, 10:41

Ulashish:

Mavzuga oid yangiliklar

Surxondaryoda 15 yoshli qizga uylangan erkak va nikoh oʻqigan shaxsga jinoyat ishi ochildi

Denov tumanida voyaga yetmagan qizga uylangan yigit hamda ularga nikoh marosimini oʻtkazgan shaxsga nisbatan jinoyat ishi qoʻzgʻatildi. 

Oʻzbekiston

25.09.2025, 16:10

Surxondaryodagi suv omborida yirik zamonaviy ekoturizm majmuasi quriladi

“Janubiy Surxon suv ombori” hududida ekoturizm majmuasini bunyod etish uchun 15,7 gektar maydon ajratilgan. Loyiha qiymati 140 milliard soʻm.

Iqtisodiyot

25.08.2025, 19:03

Surxondaryoda mansabdor xodimga, Fargʻonada esa masʼul xodimga nisbatan jinoyat ishi qoʻzgʻatildi

Surxondaryoda energetika sohasining mansabdor xodimiga, Fargʻonada esa Xalq qabulxonasining masʼul xodimiga nisbatan jinoyat ishi qoʻzgʻatildi.

Oʻzbekiston

21.08.2025, 11:03

Surxondaryoda 81 marta qoida buzgan “uchar” haydovchi ushlandi

Bular orasida tezlikni oshirish, taqiqlangan qizil chiroqlarida harakatlanish va boshqa qaltis qoidabuzarliklar bor.

Oʻzbekiston

05.08.2025, 12:09

Surxondaryoda Nexia maktab oldidagi piyodalar yoʻlagida 8 yoshli qizaloqni urib oʻldirdi

Haydovchi yaqin atrofda maktab borligi haqidagi belgiga qaramay, tezlikni pasaytirmagan.

Oʻzbekiston

31.07.2025, 15:50

Andijon va Surxondaryoda Soliq boshqarmalarining bosh inspektorlariga nisbatan jinoyat ishlari qoʻzgʻatildi

Andijon va Surxondaryoda coliq boshqarmalarining bosh inspektorlariga nisbatan jinoyat ishlari qoʻzgʻatildi

Hozirda ushbu soliq idoralari xodimlariga nisbatan Jinoyat kodeksining tegishli moddalari bilan jinoyat ishlari qoʻzgʻatilib, qamoq ehtiyot chorasi qoʻllanildi.

Oʻzbekiston

10.07.2025, 18:00

So‘nggi yangiliklar

Isroil har kuni Gʻazoda oʻrtacha 92 nafar falastinlikni, jumladan 27 nafar bolani oʻldirmoqda

Isroil armiyasining Gʻazo sektoriga qarshi hujumlari natijasida har kuni kamida 53 oiladan ikki kishi halok boʻlmoqda.

Jahon

07.10.2025, 12:44

Oʻzbekiston futbol assotsiatsiyasi OFK tomonidan yirik miqdorda jarimaga tortildi

OFK tartib intizom qoʻmitasiga qaroriga koʻra, Oʻzbekiston futbol assotsiatsiyasi  340 ming AQSh dollari jarima toʻlashi kerak.

Sport

07.10.2025, 12:21

Nega ayrim qozoq doʻstlarimiz Oʻzbekiston yutuqlaridan xursand boʻlmayapti?

Nega ayrim qozoq doʻstlarimiz Oʻzbekiston yutuqlaridan xursand boʻlmayapti?

Avval-boshdan aytib qoʻyaylik, bu video ikki xalq oʻrtasiga nizo urugʻlarini sochish maqsadida tayyorlangani yoʻq, aksincha, agar oʻrtada biror tushunmovchilik boʻlsa, darhol bartaraf etish, ikki xalq, ikki davlat bugungi murakkab geosiyosiy mojarolar, yuksak ehtimolli tabiiy ofatlar, iqtisodiy-ijtimoiy inqirozlar qarshisida bir-biriga raqib va raqobatchi emas, balki yelkadosh, hamnafas boʻlish zarurligini eslatish maqsadida tayyorlandi.

Oʻzbekiston

07.10.2025, 12:03

Tibbiyot yoʻnalishda Nobel mukofoti sovrindori eʼlon qilindi

Tibbiyot yoʻnalishda Nobel mukofoti sovrindori eʼlon qilindi

Kechadan boshlab 2025 yil uchun Nobel mukofoti laureatlari eʼlon qilina boshladi. Bu haqda Nobel mukofoti assambleyasining rasmiy sahifasida maʼlum qilindi.

Fan-texnologiya

07.10.2025, 11:47

Metro bekatida chaqaloq tugʻildi

Kecha “Gʻafur Gʻulom” metro bekati xodimi Naima Mahamadjonova homilador ayolga birinchi tibbiy yordam koʻrsatdi hamda ayolga chaqaloqni sogʻ-omon tugʻishida yordam berdi.

Oʻzbekiston

07.10.2025, 10:46

Shota Rustaveli koʻchasida avtobuslar harakatlana boshladi

2025 yil 7 oktabrdan boshlab Shota Rustaveli koʻchasida markaziy avtobus yoʻlagi faoliyati boshlanadi. Boshqa harakat ishtirokchilari uchun chapga burilish va qayrilib olish taqiqlangan.

Oʻzbekiston

07.10.2025, 09:48

Ertaga “Super Oy”ni koʻrishimiz mumkin

Oktabr oyida shuningdek, Oyning Yupiter va Veneraga yaqinlashishi ham kutilmoqda.

Oʻzbekiston

06.10.2025, 18:27

Jahon chempionatida faqat Ruslan Nurudinov va Akbar Joʻrayev ishtirok etadi. Qolganlar-chi?

Oʻzbekiston ogʻir atletika federatsiyasi Ruslan Nurudinov va Akbar Joʻrayevning JChdagi ishtiroki boʻyicha munosabat bildirdi.

Sport

06.10.2025, 17:23

Tayvandagi aeroport eng samimiy aeroport deb topildi

Buyuk Britaniyaning sayohat xizmati kompaniyasi “Airport Parking & Hotels” dunyoning “eng do‘stona aeroporti”ni aniqladi. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, Tayvanning “Taoyuan” xalqaro aeroporti Yaponiyaning “Narita” xalqaro aeroportidan va Singapurdagi mashhur “Changi” Changi aeroportidan yuqori bal to‘plab, eng samimiy aeroport sifatida tan olindi.

Jahon

06.10.2025, 16:40

Toshkentda ilk bor “Classical Music Fest in Tashkent” festivali oʻtkazildi

Poytaxtda ilk bor oʻtkazilgan “Classical Music Fest in Tashkent” xalqaro festivali yakunlandi. Yopilish konsertida mashhur skripkachi Mark Bushkov va Oʻzbekiston davlat simfonik orkestri tomoshabinlarga unutilmas musiqa kechasini taqdim etdi.

Madaniy

06.10.2025, 16:27

Nukuslik qizlar koʻzni skanerlash orqali kasallikni aniqlovchi startap yaratdi

Ushbu startap Qoraqalpogʻistonda sogʻliqni saqlash sohasidagi ilgʻor gʻoyalar va innovatsion yechimlarga bagʻishlangan HealthTech Hackathon tadbirida taqdm etildi.

Fan-texnologiya

06.10.2025, 15:29

Isroil Gʻarbiy Sohilda yangi qurilish rejasini maʼqulladi

Tel-Aviv hukumati Gʻarbiy Sohil hududining 82 foizini Isroil tarkibiga qoʻshishni rejalashtirmoqda.

Jahon

06.10.2025, 14:25