Tergov izolyatoridan chiqqan jasad: Uzun tumanidagi fuqaro o‘limiga kim javobgar?

Surxondaryo viloyati Uzun tumani "Yangiyoʻl" mahallasida ayol va uning bolalari oʻldirib ketilgani ortidan tergovga jalb qilingan fuqarolardan biri tergov jarayonida vafot etdi. Bu haqda PARADIGMA.UZ'ga marhumning oila aʼzolari maʼlum qildi.

Tergov davomida o‘lim: Uzun tumanidagi fojiada fermer qatag‘on qilindi

Tergov davomida o‘lim: Uzun tumanidagi fojiada fermer qatag‘on qilindi

Gap shundaki, joriy yilning 15 fevral kuni Surxondaryo viloyati Uzun tumani "Yangiyoʻl" mahallasida yashovchi M.R. (ayol) va uning bir nafar farzandi oʻldirilib, yashash xonadoniga oʻt qoʻyilgan. Marhumaning qolgan ikki nafar bolasi —  M.H. va Z.H.lar ham tan jarohati olganligi sababli Uzun tuman tibbiyot birlashmasi jonlantirish boʻlimiga yotqizilgan. 

Keyinchalik jonlantirish boʻlimidagi ikki nafar bola ham ogʻir tan jarohati olganligi sababli vafot etgan. Holat yuzasidan Jinoyat kodeksining 97-moddasi 2-qism "a" bandi (ikki yoki undan ortiq shaxsni qasddan oʻldirish) bilan jinoyat ishi qoʻzgʻatilgan hamda dastlabki tergov harakatlari boshlangan. 

Maʼlum boʻlishicha, tergovda hodisa yuz bergan hududda yashovchi aholi birin-ketin olib ketilgan. Shulardan biri 1975 yil 21 mayda tugʻilgan Tohir Xaitov boʻlib, u 2016 yildan buyon Uzun tumanida fermerlik bilan shugʻullanib kelgan. 

Tohir Xaitov tergovga voqea yuz berganidan 8 kun oʻtib, aniqroq aytganda, 23 fevral kuni olib ketilgan, ammo oradan ikki kun oʻtganidan soʻng tergov jarayonida vafot etgan. 

Marhumning oʻgʻlining PARADIGMA.UZ'ga maʼlum qilishicha, Respublikadan kelgan tergovchilar hamda ishchi guruh tomonidan olib borilgan tergov davomida uning otasiga tuhmat va boʻhton qilingan.

"Qiynoq va turli xil yoʻllar bilan boʻlgan jinoyatni otamning boʻyniga qoʻyishmoqchi boʻlishdi. Oxir oqibatda otamni 2 kun oʻtgach, 25 fevral kuni yurak xurujidan vafot etdi deb koʻrsatishdi. Vaholanki, otamning sogʻligʻi bilan umuman muammosi boʻlmagan", deydi u.

Surxondaryo viloyatida sodir boʻlgan mudhish jinoyat va ushbu ish boʻyicha gumonlanib hibsga olingan shaxsning qiynoqlar ortidan halok boʻlishi nafaqat sud-huquq tizimidagi muammolarni, balki inson huquqlarining poymol etilayotganini ham ochiq koʻrsatib turibdi. 

Inson huquqlari konsepsiyasida ayrim huquqlar borki, ularni hech qanday sharoitda cheklab boʻlmaydi. Qiynoqlardan holi boʻlish huquqi mutlaq huquqlar turkumiga kiradi. Bu shuni anglatadiki, davlat hech qanday holatda insonni qiynoqqa solish yoki shafqatsiz, gʻayriinsoniy va yoki qadr-qimmatni toptaluvchi muomalaga duchor etishga haqli emas. 

Baʼzi huquqlar cheklanishi mumkin, masalan, favqulodda holatda soʻz erkinligi yoki harakatlanish erkinligi vaqtinchalik cheklanishi mumkin. Lekin qiynoqqa solmaslik huquqi hech qachon va hech qanday sharoitda cheklanishi mumkin emas. 

Oʻzbekiston Respublikasi bir qator xalqaro shartnomalar va konvensiyalarga qoʻshilgan boʻlib, ular qiynoqlarga mutlaq ravishda taqiq qoʻyadi. Jumladan: 

— BMTning Qiynoqlarga qarshi konvensiyasi (1984 yil) — Oʻzbekiston ushbu konvensiyani 1995 yilda ratifikatsiya qilgan va uning barcha talablariga amal qilishi shart. Konvensiyaning 2-moddasiga koʻra, hech qanday sharoit, hatto urush yoki favqulodda holat ham qiynoqlarga asos boʻla olmaydi. 

— Fuqarolik va siyosiy huquqlar toʻgʻrisidagi xalqaro pakt (1966 yil) — Oʻzbekiston mazkur hujjatga ham qoʻshilgan. Uning 7-moddasida shunday deyilgan: "Hech kim qiynoqqa solinmasligi yoki shafqatsiz, gʻayriinsoniy yoxud qadr-qimmatini toptaluvchi jazo yoki muomalaga duchor etilmasligi kerak". 

— Oʻzbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi — 26-moddaga koʻra, hech kim qiynoqqa solinishi, zoʻravonlikka yoki shafqatsiz, gʻayriinsoniy yoxud qadr-qimmatini toptauvchi muomala yoki jazoga tortilishi mumkin emas. 

— Jinoyat-protsessual kodeksi (235-modda) — bu modda qiynoq va zoʻravonlikka qarshi kafolat beradi, shuningdek, qiynoqlar uchun jinoiy javobgarlikni belgilaydi. 

Garchi qiynoqlarning taqiqlangani haqida qator qonunlar va xalqaro majburiyatlar mavjud boʻlsa-da, amalda bu huquq koʻp hollarda poymol qilinadi. Qiynoqlar hozir ham surishtiruv va tergov jarayonlarida, ayniqsa, gumondorlardan “iqrorlik” olish maqsadida qoʻllanilayotgani haqida turli xabarlar kelib tushmoqda. 

Bunga sabablardan biri — aybdorlarning jazosiz qolishi. Agar huquqni muhofaza qiluvchi organlar xodimlari tomonidan qiynoqlar sodir etilsa, bu holat koʻpincha yopiq holda qoladi yoki rasmiylar bunga eʼtibor qaratmaydi. Bu esa qiynoqlarning sistemaviy muammo sifatida saqlanib qolishiga olib keladi. 

Qiynoqlar orqali olingan har qanday "dalil" ishonchsiz hisoblanadi. Jabrlanuvchi shunchaki ogʻriq va qiynoqlardan qutulish uchun haqiqatga toʻgʻri kelmaydigan ayblovlarni tan olishi mumkin. Bu esa haqiqiy jinoyatchilar jazodan qutulib ketishiga va begunoh insonlar jabr tortishiga olib keladi. 

Qolaversa, qiynoqlar jamiyatda davlat organlariga boʻlgan ishonchni yoʻqotadi. Agar fuqarolar politsiya va huquqni muhofaza qiluvchi idoralarga murojaat qilishdan qoʻrqsa, bu jamiyatda qonun ustuvorligini susaytirib, huquqbuzarliklarning koʻpayishiga sabab boʻladi. 

Har qanday davlat qiynoqlarga qarshi kurashishga majbur. Oʻzbekiston ham xalqaro majburiyatlarini bajarib, qiynoqlarga mutlaq taqiq joriy qilishi va bu borada aniq choralar koʻrishi kerak.

Oʻzbekiston

27.02.2025, 10:41

Ulashish:

Mavzuga oid yangiliklar

Surxondaryoga yoz qaytmoqda: Oʻzbekistonda haftalik ob-havo

Surxondaryoga yoz qaytmoqda: Oʻzbekistonda haftalik ob-havo

Oʻzgidromet maʼlumotlariga koʻra, bu hafta dushanbadan shanba kunga qadar havo juda issiq va quruq boʻladi. Surxondaryo viloyatida dushanba va seshanba kunlari havo harorati +34 darajagacha koʻtarilishi mumkin.

Oʻzbekiston

13.10.2025, 11:30

Surxondaryoda 15 yoshli qizga uylangan erkak va nikoh oʻqigan shaxsga jinoyat ishi ochildi

Denov tumanida voyaga yetmagan qizga uylangan yigit hamda ularga nikoh marosimini oʻtkazgan shaxsga nisbatan jinoyat ishi qoʻzgʻatildi. 

Oʻzbekiston

25.09.2025, 16:10

Surxondaryodagi suv omborida yirik zamonaviy ekoturizm majmuasi quriladi

“Janubiy Surxon suv ombori” hududida ekoturizm majmuasini bunyod etish uchun 15,7 gektar maydon ajratilgan. Loyiha qiymati 140 milliard soʻm.

Iqtisodiyot

25.08.2025, 19:03

Surxondaryoda mansabdor xodimga, Fargʻonada esa masʼul xodimga nisbatan jinoyat ishi qoʻzgʻatildi

Surxondaryoda energetika sohasining mansabdor xodimiga, Fargʻonada esa Xalq qabulxonasining masʼul xodimiga nisbatan jinoyat ishi qoʻzgʻatildi.

Oʻzbekiston

21.08.2025, 11:03

Surxondaryoda 81 marta qoida buzgan “uchar” haydovchi ushlandi

Bular orasida tezlikni oshirish, taqiqlangan qizil chiroqlarida harakatlanish va boshqa qaltis qoidabuzarliklar bor.

Oʻzbekiston

05.08.2025, 12:09

Surxondaryoda Nexia maktab oldidagi piyodalar yoʻlagida 8 yoshli qizaloqni urib oʻldirdi

Haydovchi yaqin atrofda maktab borligi haqidagi belgiga qaramay, tezlikni pasaytirmagan.

Oʻzbekiston

31.07.2025, 15:50

So‘nggi yangiliklar

Gʻazoni tiklash uchun oʻnlab milliard dollar talab etiladi

Buyuk Britaniya, Misr va Falastin hamkorligida Uilton Parkda oʻtkazilgan konferensiyada Gʻazo sektoridagi qayta tiklash ishlari oʻnlab milliard dollar mablagʻni talab etishi taʼkidlandi.

Jahon

18.10.2025, 10:01

Yana bir oʻzbekistonlik yigit Rossiyadagi urushga borib, Ukrainada asirga tushdi

Yana bir oʻzbekistonlik yigit Rossiyadagi urushga borib, Ukrainada asirga tushdi

Rossiyaga urushga borgan 31 yoshli buxorolik yigit frontga yetib borishi bilan Ukrainaga taslim boʻldi. U Oʻzbekiston hukumatidan mamlakatga qaytishga yordam soʻrab videomurojaat qildi.

Oʻzbekiston

18.10.2025, 10:00

Bugun havo biroz bulutli boʻladi

Bugun havo biroz bulutli boʻladi

18 oktabr shanba kuni Oʻzbekistonda havo biroz bulutli, baʼzi joylarda oʻzgaruvchan boʻladi yogʻingarchilik kutilmaydi. 

Oʻzbekiston

18.10.2025, 09:12

Jahon banki Oʻzbekistonga 800 million dollarlik imtiyozli kredit ajratadi

Jahon banki ijrochi direktorlar kengashi Oʻzbekistonda ish oʻrinlari yaratish, xususiy sektorni rivojlantirish va xalqaro savdoni kengaytirishga qaratilgan islohotlarni qoʻllab-quvvatlash maqsadida 800 million dollarlik imtiyozli moliyaviy paketni maʼqulladi.

Iqtisodiyot

17.10.2025, 19:24

Toshkentga 9 oyda xorijdan qancha sayyoh keldi?

2025 yilning yanvar–sentabr oylari yakunlariga koʻra, Toshkent shahriga dunyo boʻylab 3,9 million nafar xorijiy sayyoh kelgan. Shu bilan birga, 5,6 million mahalliy sayyoh ham poytaxtning turli diqqatga sazovor joylarini ziyorat qilgan.

Oʻzbekiston

17.10.2025, 18:25

Oʻzbekiston va Rossiya hamkorlikni yanada chuqurlashtiradi

2025 yil 16 oktabr kuni Qozon shahrida Oʻzbekiston Oliy Majlisi Senati va Rossiya Federatsiyasi Federal Majlisi Federatsiya Kengashi oʻrtasidagi hamkorlik boʻyicha komissiyaning oʻninchi majlisi boʻlib oʻtdi.

Oʻzbekiston

17.10.2025, 17:29

Dollarni sindirishning imkoni yoʻq

Dollarni sindirishning imkoni yoʻq

Markaziy Bank maʼlumotlariga koʻra, 17 oktabrda 100 gramm oltin narxi 170 mln soʻmdan oshdi. Bu rekord koʻrsatkich hisoblanadi. Bunday vaziyatda AQSh dollar narxi soʻmga nisbatan pastlashish kuzatilmoqda. Dollar narxi tushishi va oltin narxining koʻtarilishi soʻnggi vaqtlarda koʻproq uchramoqda. Xoʻsh bu nimani anglatadi? Dollar narxining tushishi AQSh iqtisodiga salbiy taʼsir qiladimi? Paradigma.uz mana shunday savollarga javob topish uchun iqtisodchi Abdulla Abduqodirov bilan suhbatlashdi. 

Iqtisodiyot

17.10.2025, 16:47

Toshkentda xususiy universitet xodimi qoʻlga olindi

Toshkent va Nukusda oʻqishga kiritib qoʻyish bilan bogʻliq firibgarlik holatlari fosh etildi. 

Oʻzbekiston

17.10.2025, 16:21

Putin Nigʻmatilla Yoʻldoshevni «Doʻstlik» ordeni bilan mukofotladi

Rossiya prezidenti Vladimir Putin Oʻzbekiston Bosh prokurori Nigʻmatilla Yoʻldoshevni «Doʻstlik» (orden Drujbы) ordeni bilan taqdirladi.

Jahon

17.10.2025, 15:23

Oltin narxi oshishda davom etmoqda

Oltin narxi oshishda davom etmoqda

17 oktabr uchun 100 gramm oltin narxi birinchi bor 170 million soʻmdan oshdi. Bu rekord koʻrsatkichdir. Oltin narxi bir kunda 3,7 foizga, sentabr oyining boshiga nisbatan 25,7 foizga yil boshiga nisbatan esa 57,3 foizga oshgan.

Iqtisodiyot

17.10.2025, 14:27

Qozogʻistonda benzin, suv, elektr energiyasi va gaz narxlarini oshirish taqiqlandi

2025 yil 16 oktabrdan boshlab Qozogʻiston hukumati mamlakatda inflyatsiya darajasi barqarorlashgunga qadar benzin, suv, elektr energiyasi va tabiiy gaz narxlarini oshirishni taqiqladi.

Jahon

17.10.2025, 14:27

Janubiy Koreya kompaniyasi Toshkentdagi yangi aeroport qurilishida qatnashadi

Janubiy Koreyaning Incheon International Airport Corporation (IIAC) kompaniyasi Toshkent shahrida qurilishi boshlangan yangi xalqaro aeroport uchun aeroportlar ekspluatatsiyasi boʻyicha konsalting xizmatlarini koʻrsatish haqida shartnoma imzoladi.

Oʻzbekiston

17.10.2025, 13:25