Tergov izolyatoridan chiqqan jasad: Uzun tumanidagi fuqaro o‘limiga kim javobgar?

Surxondaryo viloyati Uzun tumani "Yangiyoʻl" mahallasida ayol va uning bolalari oʻldirib ketilgani ortidan tergovga jalb qilingan fuqarolardan biri tergov jarayonida vafot etdi. Bu haqda PARADIGMA.UZ'ga marhumning oila aʼzolari maʼlum qildi.

Tergov davomida o‘lim: Uzun tumanidagi fojiada fermer qatag‘on qilindi

Tergov davomida o‘lim: Uzun tumanidagi fojiada fermer qatag‘on qilindi

Gap shundaki, joriy yilning 15 fevral kuni Surxondaryo viloyati Uzun tumani "Yangiyoʻl" mahallasida yashovchi M.R. (ayol) va uning bir nafar farzandi oʻldirilib, yashash xonadoniga oʻt qoʻyilgan. Marhumaning qolgan ikki nafar bolasi —  M.H. va Z.H.lar ham tan jarohati olganligi sababli Uzun tuman tibbiyot birlashmasi jonlantirish boʻlimiga yotqizilgan. 

Keyinchalik jonlantirish boʻlimidagi ikki nafar bola ham ogʻir tan jarohati olganligi sababli vafot etgan. Holat yuzasidan Jinoyat kodeksining 97-moddasi 2-qism "a" bandi (ikki yoki undan ortiq shaxsni qasddan oʻldirish) bilan jinoyat ishi qoʻzgʻatilgan hamda dastlabki tergov harakatlari boshlangan. 

Maʼlum boʻlishicha, tergovda hodisa yuz bergan hududda yashovchi aholi birin-ketin olib ketilgan. Shulardan biri 1975 yil 21 mayda tugʻilgan Tohir Xaitov boʻlib, u 2016 yildan buyon Uzun tumanida fermerlik bilan shugʻullanib kelgan. 

Tohir Xaitov tergovga voqea yuz berganidan 8 kun oʻtib, aniqroq aytganda, 23 fevral kuni olib ketilgan, ammo oradan ikki kun oʻtganidan soʻng tergov jarayonida vafot etgan. 

Marhumning oʻgʻlining PARADIGMA.UZ'ga maʼlum qilishicha, Respublikadan kelgan tergovchilar hamda ishchi guruh tomonidan olib borilgan tergov davomida uning otasiga tuhmat va boʻhton qilingan.

"Qiynoq va turli xil yoʻllar bilan boʻlgan jinoyatni otamning boʻyniga qoʻyishmoqchi boʻlishdi. Oxir oqibatda otamni 2 kun oʻtgach, 25 fevral kuni yurak xurujidan vafot etdi deb koʻrsatishdi. Vaholanki, otamning sogʻligʻi bilan umuman muammosi boʻlmagan", deydi u.

Surxondaryo viloyatida sodir boʻlgan mudhish jinoyat va ushbu ish boʻyicha gumonlanib hibsga olingan shaxsning qiynoqlar ortidan halok boʻlishi nafaqat sud-huquq tizimidagi muammolarni, balki inson huquqlarining poymol etilayotganini ham ochiq koʻrsatib turibdi. 

Inson huquqlari konsepsiyasida ayrim huquqlar borki, ularni hech qanday sharoitda cheklab boʻlmaydi. Qiynoqlardan holi boʻlish huquqi mutlaq huquqlar turkumiga kiradi. Bu shuni anglatadiki, davlat hech qanday holatda insonni qiynoqqa solish yoki shafqatsiz, gʻayriinsoniy va yoki qadr-qimmatni toptaluvchi muomalaga duchor etishga haqli emas. 

Baʼzi huquqlar cheklanishi mumkin, masalan, favqulodda holatda soʻz erkinligi yoki harakatlanish erkinligi vaqtinchalik cheklanishi mumkin. Lekin qiynoqqa solmaslik huquqi hech qachon va hech qanday sharoitda cheklanishi mumkin emas. 

Oʻzbekiston Respublikasi bir qator xalqaro shartnomalar va konvensiyalarga qoʻshilgan boʻlib, ular qiynoqlarga mutlaq ravishda taqiq qoʻyadi. Jumladan: 

— BMTning Qiynoqlarga qarshi konvensiyasi (1984 yil) — Oʻzbekiston ushbu konvensiyani 1995 yilda ratifikatsiya qilgan va uning barcha talablariga amal qilishi shart. Konvensiyaning 2-moddasiga koʻra, hech qanday sharoit, hatto urush yoki favqulodda holat ham qiynoqlarga asos boʻla olmaydi. 

— Fuqarolik va siyosiy huquqlar toʻgʻrisidagi xalqaro pakt (1966 yil) — Oʻzbekiston mazkur hujjatga ham qoʻshilgan. Uning 7-moddasida shunday deyilgan: "Hech kim qiynoqqa solinmasligi yoki shafqatsiz, gʻayriinsoniy yoxud qadr-qimmatini toptaluvchi jazo yoki muomalaga duchor etilmasligi kerak". 

— Oʻzbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi — 26-moddaga koʻra, hech kim qiynoqqa solinishi, zoʻravonlikka yoki shafqatsiz, gʻayriinsoniy yoxud qadr-qimmatini toptauvchi muomala yoki jazoga tortilishi mumkin emas. 

— Jinoyat-protsessual kodeksi (235-modda) — bu modda qiynoq va zoʻravonlikka qarshi kafolat beradi, shuningdek, qiynoqlar uchun jinoiy javobgarlikni belgilaydi. 

Garchi qiynoqlarning taqiqlangani haqida qator qonunlar va xalqaro majburiyatlar mavjud boʻlsa-da, amalda bu huquq koʻp hollarda poymol qilinadi. Qiynoqlar hozir ham surishtiruv va tergov jarayonlarida, ayniqsa, gumondorlardan “iqrorlik” olish maqsadida qoʻllanilayotgani haqida turli xabarlar kelib tushmoqda. 

Bunga sabablardan biri — aybdorlarning jazosiz qolishi. Agar huquqni muhofaza qiluvchi organlar xodimlari tomonidan qiynoqlar sodir etilsa, bu holat koʻpincha yopiq holda qoladi yoki rasmiylar bunga eʼtibor qaratmaydi. Bu esa qiynoqlarning sistemaviy muammo sifatida saqlanib qolishiga olib keladi. 

Qiynoqlar orqali olingan har qanday "dalil" ishonchsiz hisoblanadi. Jabrlanuvchi shunchaki ogʻriq va qiynoqlardan qutulish uchun haqiqatga toʻgʻri kelmaydigan ayblovlarni tan olishi mumkin. Bu esa haqiqiy jinoyatchilar jazodan qutulib ketishiga va begunoh insonlar jabr tortishiga olib keladi. 

Qolaversa, qiynoqlar jamiyatda davlat organlariga boʻlgan ishonchni yoʻqotadi. Agar fuqarolar politsiya va huquqni muhofaza qiluvchi idoralarga murojaat qilishdan qoʻrqsa, bu jamiyatda qonun ustuvorligini susaytirib, huquqbuzarliklarning koʻpayishiga sabab boʻladi. 

Har qanday davlat qiynoqlarga qarshi kurashishga majbur. Oʻzbekiston ham xalqaro majburiyatlarini bajarib, qiynoqlarga mutlaq taqiq joriy qilishi va bu borada aniq choralar koʻrishi kerak.

Oʻzbekiston

27.02.2025, 10:41

Ulashish:

Mavzuga oid yangiliklar

Surxondaryodagi suv omborida yirik zamonaviy ekoturizm majmuasi quriladi

“Janubiy Surxon suv ombori” hududida ekoturizm majmuasini bunyod etish uchun 15,7 gektar maydon ajratilgan. Loyiha qiymati 140 milliard soʻm.

Iqtisodiyot

25.08.2025, 19:03

Surxondaryoda mansabdor xodimga, Fargʻonada esa masʼul xodimga nisbatan jinoyat ishi qoʻzgʻatildi

Surxondaryoda energetika sohasining mansabdor xodimiga, Fargʻonada esa Xalq qabulxonasining masʼul xodimiga nisbatan jinoyat ishi qoʻzgʻatildi.

Oʻzbekiston

21.08.2025, 11:03

Surxondaryoda 81 marta qoida buzgan “uchar” haydovchi ushlandi

Bular orasida tezlikni oshirish, taqiqlangan qizil chiroqlarida harakatlanish va boshqa qaltis qoidabuzarliklar bor.

Oʻzbekiston

05.08.2025, 12:09

Surxondaryoda Nexia maktab oldidagi piyodalar yoʻlagida 8 yoshli qizaloqni urib oʻldirdi

Haydovchi yaqin atrofda maktab borligi haqidagi belgiga qaramay, tezlikni pasaytirmagan.

Oʻzbekiston

31.07.2025, 15:50

Andijon va Surxondaryoda Soliq boshqarmalarining bosh inspektorlariga nisbatan jinoyat ishlari qoʻzgʻatildi

Andijon va Surxondaryoda coliq boshqarmalarining bosh inspektorlariga nisbatan jinoyat ishlari qoʻzgʻatildi

Hozirda ushbu soliq idoralari xodimlariga nisbatan Jinoyat kodeksining tegishli moddalari bilan jinoyat ishlari qoʻzgʻatilib, qamoq ehtiyot chorasi qoʻllanildi.

Oʻzbekiston

10.07.2025, 18:00

Oʻzbekistonga yarim tonnadan ortiq "gashish" olib kirmoqchi boʻlganlar ushlandi

Oʻzbekistonga yarim tonnadan ortiq "gashish" olib kirmoqchi boʻlganlar ushlandi

Surxondaryoda supurgilar dastasida yashirilgan 612 kg "gashish" giyohvandlik vositasini olib kirishga uringanlar qoʻlga olindi. Bu haqda Bojxona qoʻmitasi axborot xizmati xabar berdi.

Oʻzbekiston

10.02.2025, 17:20

So‘nggi yangiliklar

Boʻstonliqda “Chimyon” umummavsumiy kurorti barpo etilmoqda

Prezident Shavkat Mirziyoyev Toshkent viloyatining Boʻstonliq tumanida qurilayotgan “Chimyon” xalqaro umummavsumiy kurorti imkoniyatlari bilan tanishdi.

Iqtisodiyot

16.09.2025, 20:34

"Nasaf"ning xalqaro maydondagi magʻlubiyatli seriyasi davom etmoqda

Kecha Elit OChL 1-turi doirasida "Nasaf" klubi Saudiya Arabistonining "Al Ahli" klubiga magʻlub boʻldi - 2:4.

Sport

16.09.2025, 19:43

Moliyaviy hisob tizimiga xalqaro standartlar joriy qilinadi

“Moliyaviy hisob tizimini xalqaro talab va standartlarga muvofiq takomillashtirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi prezident qarori qabul qilindi. 

Iqtisodiyot

16.09.2025, 18:47

Oʻzbekiston va Yaponiya "yashil" iqtisodiyot va texnologiyalar sohasida hamkorlikni kengaytiradi

Yapon kompaniyalari  onlayn biznes muloqot davomida Oʻzbekistonda “yashil” texnologiyalar va innovatsion startaplarga investitsiya kiritishdan manfaatdor ekanini bildirdilar. 

Oʻzbekiston

16.09.2025, 17:44

Prezident Namanganda tashkil etilgan parvarish markazi bilan tanishdi

Shavkat Mirziyoyev Namangan shahrida davlat-xususiy sheriklik asosida tashkil etilgan “Firdavs” kunduzgi parvarish markazini borib koʻrdi.

Oʻzbekiston

16.09.2025, 16:59

Voyaga yetmaganlarga nisbatan uyatsiz harakatlar uchun jazo kuchaytiriladi

Oliy Majlis Qonunchilik palatasida “Bolalarni zoʻravonlikdan himoya qilish tizimi takomillashtirilishi munosabati bilan ayrim qonun hujjatlariga oʻzgartirish va qoʻshimchalar kiritish toʻgʻrisida”gi qonun loyihasi muhokama qilindi.

Oʻzbekiston

16.09.2025, 16:43

Surxondaryoda davlat zaxirasidagi yerni sotmoqchi boʻlgan kadastr xodimi qoʻlga tushdi

Fuqarolar murojaati asosida Surxondaryo viloyatida tezkor tadbir oʻtkazildi. 

Oʻzbekiston

16.09.2025, 16:24

Nasos stansiyalarini yangilash boʻyicha Namangan tajribasi ommalashtiriladi

Prezident Shavkat Mirziyoyev Namangan viloyati Chortoq tumanidagi “Ayqiron-1” nasos stansiyasini koʻzdan kechirdi.

Oʻzbekiston

16.09.2025, 15:57

Yangi sanoat zonasi aholi bandligiga xizmat qilmoqda

Prezident Shavkat Mirziyoyev Yangi Namangan tumanida barpo etilgan “Taraqqiyot” sanoat va servis zonasidagi loyihalar bilan tanishdi.

Oʻzbekiston

16.09.2025, 15:41

Chust tumanida zamonaviy qurilish materiallari tayyorlanmoqda

Prezident Shavkat Mirziyoyev 16 sentabr kuni Chust tumanidagi “Megaton” korxonasining gaz-beton bloki ishlab chiqarish majmuasida boʻldi.   

Iqtisodiyot

16.09.2025, 15:35

Prezident Namangan aeroportidagi bunyodkorlikni koʻzdan kechirdi

Davlat rahbarining Namangan oʻtgan yilgi tashrifi chogʻida aeroport loyihasi taqdimot qilingan edi. Bugungi kunda qurilish ishlari jadal davom etmoqda. Bu yerda 140 million dollar investitsiya hisobiga yangi terminallar barpo etilmoqda.

Siyosat

16.09.2025, 15:21

Oʻzbekiston va Misr elektrodlar eksporti boʻyicha kelishuvga erishdi

Joriy yilning 6–9 sentabr kunlari Qohirada boʻlib oʻtgan "Metal & Steel Middle East" koʻrgazmasi doirasida Oʻzbekiston va Misr ishbilarmonlari birinchi biznes-forum va V2V uchrashuvlar oʻtkazdi.

Iqtisodiyot

16.09.2025, 14:39